De Pilse

• Toegankelijkheid
• Leuk voor kinderen
• Beschrijving van het gebied
• Dieren en planten
• Natuurbeheer
• Verder wandelen in de buurt

Afbeelding

Toegankelijkheid

De Pilse is piepklein en kwetsbaar voor vertrappeling van de vegetatie. Omwille van deze kwetsbaarheid is het moerasdeel beperkt toegankelijk voor het publiek. Geen toegang tijdens broedseizoen (periode van 15 februari tot 14 juni). Ook bij hoge waterstand wordt betreding ontraden. Door recente aankopen rijpt het idee om een wandel/fietspad langs de Pilse-plas en het wachtbekken van de Plaatsebeek aan te leggen (i.s.m. gemeente en Westtoer). Door deze ontsluiting zou iedereen het ganse jaar door van dit waterrijke natuurschoon kunnen genieten.

Afbeelding

Afbeelding

Leuk voor kinderen

Mogelijk om onder begeleiding ‘slootje te prutten’ in het nabijgelegen wachtbekken van de Plaatsebeek (onderzoek naar kleine kriebel- en waterbeestjes).

Top

Afbeelding

Beschrijving van het natuurgebied

We noteren dat De Pilse in het oude plaatsnamenwoordenboek van Karel De Flou een gebied is van velerhande moerasgronden, die met watergewassen overgroeid zijn. Over de oorsprong van het moeras tasten we in het duister. Vermoedelijk ligt kleiwinning, voor het bouwen van de Zedelgemse kerk, aan de basis van de laagte in het landschap. Het is aannemelijk dat bakstenen terplekke werden gevormd, gedroogd en gebakken. Maar in de kerk zit er meer klei dan men ooit uit de Pilse zou kunnen gehaald hebben. De oudste vermelding van het moeras staat in de ommeloper van Zedelgem anno 1674. In de volksmond werden Pilsen (of Pulsen) ook “Vorten hond” genaamd verwijzend naar het alles verzwelgende moeras waarin honden verdwenen.

Afbeelding

De landschapsdepressie aan de dorpsrand wordt door ijzerkwel gevoed. Het grondwater uit de diepere lagen voert mineralen, waaronder ijzer, naar het oppervlak aan. Eenmaal bovengronds oxideert het ijzer (roestaanslag) en kleuren ijzerbacteriën een dunne film op het wateroppervlak. Het dagzomen van minerale kwel heeft een link met enkele bronnen aan de voet van de Keiorumheuvel, die 22 m boven zeeniveau uitsteekt en de hoogste verhevenheid van zandig Zedelgem is. De klokkeput in de Pilse is zo’n bronnetje die geregeld grondwater naar de oppervlakte stuwt. Rond de oorspronkelijke naamgeving van deze bron bestaat ook geen eensgezindheid. Voor sommigen zou na het spuien van de bron een klok klok-geluid te horen zijn en voor anderen zou tijdens de oorlogsjaren het verbergen van de kerkklokken voor de Duitsers een mogelijke verklaring van de naamgeving kunnen zijn.
Bij aankoop in 1995 door VZW-Natuurreservaten (Natuurpunt) was De Pilse amper een halve hectare groot met een weitje, een poel, een moeras en elzen-wilgenbroek. Het moeras was onderhevig aan verlanding door houtige opslag. Met beperkte middelen werd de poel tot op het veen uitgediept. Vrijwilligers maaiden er gras en kapten het struweel. Afgelopen jaren werd de keuze gemaakt om de plas te verruimen, ten nadele van het broek. Met een nieuwe aankoop van een perceel dient de poel beter te worden beschermd. Door afkoppeling van landelijk hemelwater (grachten) op riool in de Berkenhagestraat wordt overstort vermeden van verdund afvalwater naar de plas en stroomt het voedselrijk grachtwater naar de Plaatsebeek en wachtbekken. Een debietsbeperking op de afvoergracht heeft een positieve impact op de lokale waterhuishouding. Deze sanering en afkoppeling zorgt voor een aanzienlijke verbetering van de waterkwaliteit in de poel.

Top

Afbeelding

Dieren en planten

De wind ruist zacht, alles ligt er schijnbaar rustig bij. Toch bruist de Pilse van het leven. Vanop een tak zingt het winterkoninkje zijn lentelied. Bruin wordt groen, knoppen barsten en waterwilgkatjes beginnen te pluizen! Het is zen aan een rimpelende waterplas.
In het moerasslijk zien we de vergankelijke pootafdrukken van een reetje. De onmiskenbare print van twee halve maantjes is een aangename vaststelling dat deze beesten in de schemer van het Pilsewater komen nippen.
Sterrekroosfamilies deinen in het water. Heel bijzonder zijn de natte-voeten-planten die van wisselende waterstanden en voedselarme kwelwaters houden zoals waterviolier met fijn ingesneden ondergedoken blaadjes en de recht-uit-het-water staande paardenstaarten van (inlandse) holpijp. Deze laatste is voor de regio zeldzaam.

Afbeelding

Afbeelding

Het is opvallend dat waterplanten meestal taai zijn en een holle stengel hebben zoals grote egelskop, gele lis, lisdodde en het pijptorkruid. Je verslikt je bij deze plantenoase in dit kleine reservaat. In het gezelschap van pitrus, gele waterkers, groot moerasscherm en blaartrekkende boterbloem aan de waterrand missen we de glanzende kroonblaadjes van gele dotters. Ze schenen vroeger als zonnetjes over de poel. Het is ieder jaar met spanning uitkijken of deze eyecatchers zich opnieuw zullen tonen. Net buiten de waterpartij vinden we een bloeipalet in het natte grasland met echte koekoeksbloem, pinksterbloem, kattenstaart, grote wederik en valeriaan.

Afbeelding

Afbeelding

Het is de geschikte omgeving om vroege fladderaars als oranje tipjes en citroentjes te spotten. Op de droogste delen zetten bosanemoon en speenkruid de toon in het gezelschap van geel nagelkruid, zenegroen en brunel. De houtkant aan de rand zijn met knotpopulieren en -wilgen afgezoomd. Ook Gelderse roos, vlier en els dichten de gaten terwijl kamperfoelie en hop als guirlandes tussen de houtstaanders slingeren. Bitterzoet staat ook niet mis! Een reuze knotwilg op leeftijd waakt met wijsheid over de waterspiegel. De krinkelwinkeldingen op het water in de zomer zijn schrijvertjes. Ander watergefriemel zijn éénoogkreeftjes, watervlooien en waterspin. De libellenhelikopters als paardenbijter en groene keizerslibel schieten door de lucht of vliegt er dan toch eentje plat op de buik over het water? Een platbuik natuurlijk! Het is genieten op zonnige dagen van de invasie rode en blauwe waterjuffers. Terwijl een waterhoen zich naar de waterkant haast en de onrust van twee steenuilen in een wiew-wiew-wiew geluid wordt vertaald, trappelt een elegante watersnip in de baadzone, genietend van haar wasbeurt.

Hoe schoon is deze plek als de avondzon haar licht over de plas laat schijnen en een volle maan zich laat zien. Alles lijkt in gouden tinten te vergaan!

Top

Afbeelding

Natuurbeheer

Aan de Pilseplas wordt het grasland gehooid, houtkanten t.h.v. woonerven gesnoeid en wilgen en populieren geknot. Het recent aangekocht perceel werd deels aangeplant en het is de bedoeling dat de open graspartij naar hooiland zal evolueren. In het broekstruweel wordt bijtijds gerijt en gekapt.

Info

contactpersoon: Johan Gaudesaboos
Email: [email protected]

Top

Afbeelding

Verder wandelen in de buurt

De Pilse ligt in de schaduw van de 14de -eeuwse Sint Laurentiustoren nabij de molen (Berkenhagestraat) en het nieuwe wachtbekken van de Plaatsebeek. In de nabije toekomst wordt een wandelpad gepland die het natuurgebiedje de Pilse met het wachtbekken verbindt. Op een steenworp van de dorpskern ligt het natuurgebied Vloethemveld (Zedelgem/Jabbeke). Het domein Hoogveld met de groenpool Merkenveld-Baesveld en natuurgebied Doeveren op de gemeente Zedelgem/Oostkamp liggen ook niet zover af. Andere wandeltroeven in de omgeving zijn het kasteelpark van Loppem, Plaisiersbos (Veldegem) en Wijnendalebos.