Doeveren
Wat Doeveren zo uniek maakt, zijn zijn kleine heidegebiedjes met soorten die erg verschillen van de Kempense heide. Doeveren en omstreken was vroeger één groot heidegebied, maar bestaat nu grotendeels uit bossen. Het gebied sluit aan bij het gemeentelijk domein Merkemveld.
- Toegankelijkheid
- Leuk voor kinderen
- Beschrijving van het gebied
- Dieren en planten
- Natuurbeheer
- Verder wandelen in de buurt
Toegankelijkheid
Het hele jaar vrij toegankelijk op de dreven en paden, groepsactiviteiten liefst in samenspraak met de verantwoordelijke (zie contact). 's Zomers toegankelijk voor kinderwagens, nooit voor rolstoelen, 's winters enkel voetgangers met laarzen. Honden welkom, aan de leiband. Hou binnen het begrazingsraster afstand van de runderen, zeker met honden.
De prachtige wandellussen van Natuurpunt zijn het verkennen waard. Het zijn routes die je meenemen langs alle speciale plekken in het natuurgebied. Je kan de paden gemakkelijk volgen door de bewegwijzering. Je wandelt langs heide, ven, bos en grazige weides. In de graslanden mag je naar hartenlust struinen door het lange gras. Zo kan je de runderen goed bekijken. De bruggetjes onderweg maken het parcours erg leuk en afwisselend.
Leuk voor kinderen
Kinderen kunnen vrij struinen door het lange gras in de graslanden. Ze kunnen daar ook de runderen ontmoeten en bruggetjes oversteken.
Toegankelijkheid
Het hele jaar vrij toegankelijk op de dreven en paden, groepsactiviteiten liefst in samenspraak met de verantwoordelijke (zie contact). 's Zomers toegankelijk voor kinderwagens, nooit voor rolstoelen, 's winters enkel voetgangers met laarzen. Honden welkom, aan de leiband. Hou binnen het begrazingsraster afstand van de runderen, zeker met honden.
De prachtige wandellussen van Natuurpunt zijn het verkennen waard. Het zijn routes die je meenemen langs alle speciale plekken in het natuurgebied. Je kan de paden gemakkelijk volgen door de bewegwijzering. Je wandelt langs heide, ven, bos en grazige weides. In de graslanden mag je naar hartenlust struinen door het lange gras. Zo kan je de runderen goed bekijken. De bruggetjes onderweg maken het parcours erg leuk en afwisselend.
Leuk voor kinderen
Kinderen kunnen vrij struinen door het lange gras in de graslanden. Ze kunnen daar ook de runderen ontmoeten en bruggetjes oversteken.
Beschrijving van het gebied
Geschiedenis
De benaming Doeveren zou “aan de oever van een vijver” betekenen. Het kasteeldomein lag in het natuurgebied ten westen van de autosnelweg Brugge-Kortrijk (A17/E403). Het gebied wordt voor het eerst op de kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden vermeld door Graaf de Ferraris (1770-1778).
Aan de noordkant wordt het gebied door het Merkenveld omsloten. Het domein ontleent zijn naam aan de familie van Outryve de Merckem. In het bos vind je nog de glorie van het Baesveldkasteel. Het was een ruim 50 ha groot park in zwierige Engelse landschapsstijl dat na de Tweede Wereldoorlog deels als verblijfsrecreatie werd heringericht. Sinds 1948 sloeg het scouts- en gidsencentrum (De Hopper) er zijn tenten op en later volgde een uitbreiding met een speelbos. De gemeente bezit 20 ha van het domein en stelt dit voor bezoekers open.
Het oostelijk deel van Doeveren ligt in de adellijke bossen van de Oostkampse heren ingebed.
De eerste aankoop van Doeveren door Natuurpunt dateert van 2002 en een tweede grote blok werd in 2021 verworven.
Gesloten bos in het oosten
Oost-Doeveren bestaat vooral uit loofbos van het berken-eikentype met dominantie van beuk waar ook naaldhout als grove den en lork werden aangeplant. Onder de heerschappij van een eeuwenoude beuk houden houtsnippen zich er graag schuil. Deze bospercelen liggen op de flanken van de Mars- en Lijsterbeek en zijn van nature uit natter dan het westelijk deel aan de overkant van de snelweg.
Open gekapt en geplagd in het westen
Wat West-Doeveren zo uniek maakt, zijn de kleine heidegebiedjes die typerend zijn voor de Brugse veldzone. Schraal en grazig grasland wisselen af met knotwilgen en niveauverschillen, een oprukkende bramengordel maakt voor opschietende boompjes plaats, op een voormalige maïsakker explodeert jong bos met duinriet (sinds 2009), oud bos en waterpartijtjes laten de glorie van woestenijen in deze zandbak weer tot leven komen! Doeveren en omstreken was vroeger één groot heidegebied in de vallei van de Langendijkbeek-Kerkebeek, maar bestaat nu grotendeels uit bossen.
Dieren en planten
In het Brugse veldgebied vind je soorten die je niet vindt in de Kempense heide. Belangrijke soorten zijn rode en gewone dophei, moeraswolfsklauw, tweenervige zegge en blauw glidkruid. Op iets drogere bodem groeit de struikhei. De vindplaats van rood rimpelmos tussen halfvergane berken is uniek voor België en dat kan tellen! Het goudgeel van het geneeskrachtige fraai hertshooi op heischrale dreven imponeert terwijl de plakkerige rode haartjes van het vleesetend kleine zonnedauw in rabatgreppels vliegjes en wriemelbeestjes verschalken. Bijzonder zijn orchideeën als brede en gevlekte orchis die we in het natuurgebied meestal in de buurt van kleine en grote ratelaar vinden. Ook duizendguldenkruid kan ons aangenaam verrassen.
De half ingesloten akkers en graslanden zijn een geliefkoosd leefgebied voor vele roofvogels. Boomvalk, buizerd, havik, sperwer en wespendief zijn van de partij. Met een tjek, piep, lach of roffel horen we bij de eerste lentezon de vijf spechtensoorten! Hoop doet leven wanneer de zeldzame boompieper wordt gespot! De gekraagde roodstaart surveilleert als een kwiek boswachtertje aan de bosrand. De bonte vliegenvanger is bijzondere gast in hoge boomkruinen terwijl de kuifmees eerder naaldhout verkiest. Tijdens voorjaarsnachten is de bedelarij van uilenjongen een heus kippenvelmoment.
Levendbarende hagedis, hazelworm en vinpootsalamander met zwemvliezen vinden droge en natte stekjes plezant in het gebied. Zich verstoppen is één van hun specialiteiten. Van ree tot spitsmuis laten zoogdieren hun sporen in het natuurgebied na. Als de beerput van een vleermuizenwoonst overloopt uit een oud spechtengat zien we een zwarte meststreep van een gladde beukenstam glijden. En misschien is onze topwaarneming een boommarter? Wie weet!
Bijzondere paddenstoelen in het najaar zijn wasplaten als het gewone vuur- en sneeuwzwammetje op de hei en tijdens koele en natte dagen ijsvingertjes op rottend hout. Deze laatste is een zwam buiten categorie die zowel door celdeling als sporen nieuwe organismen kunnen vormen! Het zijn slijmzwammen, ééncelligen die onder één paraplu samentroepen en bij verhuis een slijmspoor nalaten.
Een gemengd loof-en naaldbos zorgt voor een grotere diversiteit onder de paddenstoelen. Russula’s, boleten, melkzwammen leven samen met een boom of plant, anderen zijn opruimers zoals koningsmantel, porseleinzwam, zwavelkopjes en doolhofzwam. Reuzenzwam, eikhaas, dennenmoorder, rupsendoder en een kostgangerboleet op aardappelbovist parasiteren op levend natuurmateriaal.
Mooi is het natuurspektakel met ijshaar op dode stammen. Onder de nul graden kan door drukverschil in het kernhout water naar buiten worden geperst. De tovenarij van de vriezeman doet wonderen. Met wat geluk vind je een wit-wollige sculptuur in de ijskou!
Natuurbeheer
De heide in Doeveren dankt zijn heropleving door de lange kiemkracht van de zaadbank die onder het bos zit. Wanneer open plaatsen ontstaan en de rijke humuslaag wordt afgestoken (plaggen) zorgt voldoende licht en warmte voor het kiemen van de zaden. Deze heide biedt perspectief om het natuurgebied naar een open "wastinelandschap" te laten evolueren. Dat oorspronkelijk landschap typeert een mozaïek van heide en halfopen bos met vennen. Aangeplante vuilboomeilandjes laten ons dromen van het ‘groentje’, een adonis onder de fladderaars. We zijn in de wolken met het foerageergebied van kleine ijsvogelvlinder maar ook landkaartje en keizersmantel kunnen ons als niet alledaags bekoren!
Razendsnel verbossen de aangekochte akkers spontaan met berk en boswilg. Maaien, hooien en nulbemesting verschralen het weiland. Verwaarloosde bospercelen worden in kringen gedund. Dit biedt kansen aan nieuw (loof)hout van verschillende leeftijden. De strakke ontginningspatronen worden geleidelijk natuurlijk bos.
In een grasland is een groot 'ven' gegraven om het waterleven tot in het hart van het gebied te brengen. De boomvalken genieten mee van het extra libellenaanbod. Er wordt nagedacht over het ophouden van hemelwater dat ontspringt in het natuurgebied.
Gallowayrunderen begrazen het gebied. Ze verblijven hier de hele winter en worden als (na)begrazers op het hooiland ingezet. Ook in de bospercelen schuwen deze grazers het harde werk niet. Ze voorkomen verbossing van de open heiderelicten en houden de gedunde bospercelen vrij. Hierdoor krijgen "kiemers" kansen. Het begrazingsblok is omrasterd en wandelaars komen via klaphekjes binnen.
Schadelijke exoten worden bestreden. Vooral de Pontische rododendron en de twee Amerikanen, eik en vogelkers dienen aangepakt te worden. Deze woekerende soorten met slecht verteerbare bladeren verstoren het natuurlijk bosecosysteem. Geregeld worden nieuwe percelen gevarieerd bebost. Een omheining beschermt de jonge aanplantingen tegen reevraat. De recentste aankoop in Oost-Doeveren is het natste deel van het natuurgebied. Er wordt nagegaan of sommige bospercelen onder water kunnen lopen.
Verder wandelen
Het natuurgebied Doeveren vormt met het Merkenveldbos en het kasteeldomein Baesveld een belangrijke groene kern voor de gemeente Zedelgem. Op een boogscheut hiervandaan ligt langs de autosnelweg E403 in zuidoostelijke richting het Hoogveld en het Plaisiersbos (Veldegem). Andere wandeltroeven in de omgeving zijn het kasteelpark van Loppem, Vloethemveld (Zedelgem-Jabbeke), Kampveld (Waardamme), Groenhovebos (Torhout) en Wijnendalebos
- Gebieden aankopen en beheren is de beste manier om de natuur te beschermen
- Voor elke gift van 40 euro of meer krijg je een fiscaal attest
Help Doeveren groeien
Gift via overschrijving
Op stap met een ervaren wandelgids
Wil je Doeveren verkennen onder begeleiding van een ervaren wandelgids?
Boek dan een afspraak met Kris Lesage, 0486 252 530, doeveren@telenet.be
of Bram D'hondt, zedelgem@hotmail.com. www.natuurpuntzedelgem.be
Iets te melden?
Zijn er wandelbordjes verdwenen? Heb je iets te melden over een natuurgebied? Bezorg ons je feedback.