Na de polemiek: bomen in de grond!

Natuurpunt betreurt de toonzetting die minister Schauvliege liet optekenen in het interview in Knack (10/5/2017) over ontbossingen. Het klopt dat Natuurpunt bomen kapt in functie van andere vormen van natuur, maar dat gebeurt telkens weloverwogen, en is onderdeel van het natuurbeleid van de Vlaamse overheid. Waar het debat wél over zou moeten gaan: hoe kunnen we vanaf vandaag het beton stoppen en meer ruimte maken voor natuur én waardevolle bossen?

Het verschil tussen natuur en beton
Er bestaat een hemelsbreed verschil tussen het kappen van bomen om de grond te betonneren (zoals bij de ontbossingen van Essers) of om er een waardevol natuurgebied van te maken (zoals bijvoorbeeld bij het herstel van een heidegebied). Bij het eerste is de natuur voorgoed verloren; bij het tweede vergroot de natuur- en belevingswaarde net. Alle ontbossingscijfers op een hoopje gooien is onjuist en intellectueel oneerlijk.

Voor elke ontbossing in functie van andere natuur is toestemming door de overheid (Agentschap Natuur en Bos), de administratie van de minister, verleend. Die toestemming wordt alleen gegeven voor het kappen van houtopslag, productiebossen of exotische soorten met geringe ecologische waarde. Niet voor eeuwenoude boscomplexen. De beheerplannen zijn ook telkens de uitvoering van het natuurbeleid van de Vlaamse overheid. Dat de minister nu kritiek heeft op die aanpak, is merkwaardig.

Nieuwe bossen
Het grote probleem is niet dat bos vervangen wordt door andere vormen van natuur, maar wel het gebrek aan ruimte voor nieuwe bebosssing en de bescherming van waardevolle, bestaande bossen. Er zijn de voorbije jaren nauwelijks nieuwe bebossingsprojecten goedgekeurd, terwijl er veel nieuw beton in het landschap verschenen is. Het resultaat van een ruimtelijke ordening à la tête du client.

Concrete bebossingsplannen liggen nochtans klaar: het Europees natuurherstel voorziet 45.000 hectare extra bos. Een project dat momenteel al loopt is LIFE Grote Netewoud, waar de komende jaren extra bos geplant zal worden. Door vaart te zetten achter deze bosprojecten kunnen we snel meer bos realiseren in Vlaanderen.

Bos voor iedereen
Natuurpunt doet er alles aan om waar mogelijk zelf bos uit te breiden, onder andere via stadsbossen. Die hebben ook een belangrijke maatschappelijke functie. Daarom werd een Bossenfonds als Bos voor iedereen opgericht. Dankzij sponsoring van bedrijven en particulieren kunnen we grond kopen om bossen aan te leggen. We kiezen daar telkens voor ecologisch waardevolle bossen.

We zouden graag meer van die bossen kunnen aanleggen in Vlaanderen, alleen stoten we daar vaak op de gebrekkige ruimtelijke ordening of verzet in landbouwgebied. De afgelopen jaren hebben we via Bos voor iedereen wel al 50 hectare bos aangeplant.

We streven er ook naar om op termijn binnen de natuurgebieden van Natuurpunt geen netto verlies aan beboste gronden te hebben. Dat betekent dat het kappen van bomen op de ene plaats gecompenseerd wordt door bosuitbreiding op een andere plaats. Mocht het mogelijk zijn om de Europese doelen elders te ontwikkelen, zonder dat daarvoor bos moet wijken (bijvoorbeeld in niet-benut landbouwgebied of overbodig woonuitbreidingsgebied), dan is dat absoluut bespreekbaar.

Cijfers
De cijfers: opvallend is dat het kabinet het totaal ontbossingscijfer niet kan geven, maar wel procentueel kan berekenen welk deel Natuurpunt daarvan uitmaakt. Het is onduidelijk waar deze cijfers vandaan komen. Die cijfers (in tegenstelling tot de cijfers van minister Schauvliege) houden ook rekening met eigen bosplantacties als Bos voor iedereen en spontane verbossing.

Uit die cijfers blijkt dat in totaal 372 hectare gekapt is en 121,2 hectare werd aangeplant. Netto is dat ongeveer 250 hectare. Dat komt overeen met 1,3 procent van het erkend natuurgebied van Natuurpunt.  

Die kappingen gebeurden voornamelijk in functie van Europees natuurherstel. Het Europees project Averbode Bos & Heide bijvoorbeeld, is met 109 hectare verantwoordelijk voor een groot deel van dat saldo. Daar werd een afgewaterd gebied met Corsicaanse dennen omgevormd tot gemengd bos, afgewisseld met vennen en heide. Het natuurherstel is er een succesverhaal: vogel- en libellensoorten die elders in Europa bijna uitgestorven zijn, keren terug. Ook recreanten weten dat te waarderen: het is inmiddels een van de populairste wandel- en fietsgebieden van Vlaanderen en de horeca doet er gouden zaken.

Bomen in de grond!
Met 6000 onbetaalbare vrijwilligers, een draagvlak van ruim 100.000 leden en heel veel terreinkennis is Natuurpunt de gedroomde partner van de Vlaamse regering om ambitieuze natuur- en bosplannen te verwezenlijken in Vlaanderen. Dat is nodig: veel Vlamingen maken zich grote zorgen over het extra beton in hun leefomgeving. Ze vragen zich hardop af welk Vlaanderen we nalaten aan de volgende generaties.

Zo’n ambitieus beleid vraagt visie, een goede ruimtelijke ordening en goede samenwerking. Laten we daar vanaf vandaag werk van maken, in plaats van de polemiek op te zoeken met een discussie over ongenuanceerde cijfers. Er is meer dan genoeg werk aan de winkel.

Of om af te sluiten met de woorden van de minister: “Er is altijd een beetje een spanning geweest tussen natuur en bos. We moeten vooral proberen dat te overstijgen en ervoor zorgen dat we in Vlaanderen voldoende bos hebben en inzake natuurherstel onze Europese verplichtingen nakomen.” (uit een Parlementaire vraag van 24/1/2017)