Natuurpunt, Vogelbescherming Vlaanderen en de West-Vlaamse Milieufederatie naar de rechtbank voor poldergraslanden
Natuurpunt, Vogelbescherming Vlaanderen (S.O.S. Kustpolders) en de West-Vlaamse Milieufederatie starten een polderrechtzaak. Doel is om de Vlaamse regering te verplichten om de natuurwaarden in alle poldergraslanden te beschermen en de huidige halfslachtige regelgeving te verbeteren.
In maart 2016 stelden de verdedigers van de unieke poldernatuur de Vlaamse regering schriftelijk in gebreke voor de beslissing die ze nam over de bescherming van de poldergraslanden. Deze beslissing biedt volgens de drie verenigingen, samen het ‘polderfront’, immers onvoldoende bescherming voor de natuurwaarden in de unieke poldergraslanden en zorgt voor de aftakeling van de maatschappelijke waarde van deze gebieden.
Begin juni 2016 keken de verenigingen reikhalzend uit naar een reactie van de Vlaamse Regering op deze brief. Het bleef echter stil tot 28 september, ruim 3 maanden na de voorziene antwoordtermijn. Daarenboven is het late antwoord van de regering niet bevredigend: de modaliteiten van de genomen beslissing worden eenvoudigweg opgelijst, terwijl prangende juridische vragen, bijvoorbeeld over de ongelijke bescherming van de poldergraslanden buiten natuurgebieden, volstrekt onbeantwoord blijven.
Er rest dan ook geen andere mogelijkheid dan de volgende stap in de procedure te nemen. Dit is de behandeling van de klacht voor de burgerlijke rechtbank. Een procedure zoals de zogeheten Klimaatzaak.
Oud beleid in een nieuw kleedje
20 jaar lang al wordt de bescherming van de graslanden als een hete aardappel doorgeschoven. Als gevolg van dit uitstel verdwijnen honderden hectares van het typische polderlandschap. Op 27 november 2015 nam de Vlaamse regering het langverwachte besluit over de 12.000 hectare aan poldergraslanden. Ze besliste om 5000 hectare te beschermen via de natuurwetgeving (die waren evenwel al beschermd) en 3000 hectare via de Europese landbouwwetgeving.
Een halfslachtige beslissing: wat beschermd was, blijft beschermd. 4000 hectare blijft vogelvrij en 3000 hectare krijgt een valse bescherming via de landbouwwetgeving.
In de praktijk zal er dus weinig veranderen. Het vernietigen van kruiden en planten die typische zijn voor de streek, met herbiciden, blijft bijvoorbeeld toegelaten. Ook het land frezen blijft mogelijk, wat het meest unieke aspect van graslanden, het reliëf, onherroepelijk vernietigt. Bovendien kunnen landbouwers ieder jaar opnieuw vragen om percelen te laten verwijderen van de poldergraslandenkaart.
Verder valt een groeiende groep landgebruikers (onder andere de paardenhouders) niet onder deze landbouwregelgeving. Zij zullen de waardevolle graslanden nog altijd kunnen omzetten in vlakke, uniforme weides. Een praktijk die niet ongebruikelijk is bij paardenhouders.
Tot slot gelden de huidige bepalingen in de Europese landbouwwetgeving maar tot 2020, dat is nog slechts 4 jaar. Daarna rijst de grootste onzekerheid, zowel voor de natuur als voor de landbouwers.
De drie verenigingen vragen om de poldergraslanden die buiten natuurgebied liggen ook te beschermen via de natuurwetgeving, zoals aanvankelijk de bedoeling was. Deze zijn immers niet minder uniek. Die vraag sluit trouwens aan bij de twijfels die de Raad van State heeft over de toepassing van het gelijkheidsbeginsel in het besluit.
Streekidentiteit op het spel
De oude poldergraslanden zijn even oer-Vlaams als onze belforten en begijnhoven en ze bepalen mee het karakter van onze kuststreek. Al eeuwenlang bewerkt de mens de poldergebieden, in samenhang met de natuur, via veen- en klei-ontginningen, inpoldering en landbouw. Zo ontstond een uniek lappendeken van reliëfrijke graslanden. Dit gebied levert meer dan alleen landbouwproducten. Het omzetten naar steriele maisakkers zadelt de maatschappij dan ook op met een kost, die nergens in het besluit vermeld staat.
Dankzij het open landschap en het reliëf met sloten en poelen zijn de polders het gedroomde leefgebied voor veel weidevogels zoals grutto, tureluur en veldleeuwerik, velduil, zomer- en wintertaling. Grote groepen smienten, kolganzen en kleine rietganzen uit het hoge noorden brengen hier de winter door. Als de polders verdwijnen, vinden die soorten bij ons geen thuis meer. Met hen zullen ook de vele duizenden toeristen verdwijnen.
Reliëfrijke poldergraslanden beschermen onze kustgemeenten bovendien tegen overstromingen vanuit het binnenland, maar ook vanuit de zee. Zonder het reliëf van polders zouden kustgemeenten, en zelfs steden als Diksmuide en Brugge, na zware regenval onder water staan. Poldergraslanden verwijderen tot slot ook heel wat nitraten uit het oppervlaktewater.
Polderfront eist de maatschappelijk verantwoorde keuze
Een geïntegreerd beleid voor de poldergraslanden zorgt voor een plaats voor alle (ecosysteem)diensten die dit natuurlijk systeem levert: streekeigen landbouw –met hogere toegevoegde waarde- samen met de andere diensten van het landschap. Het polderfront kiest voor de toekomst.
Naast hun grote ecologische waarde leveren poldergraslanden ook heel wat ecosysteemdiensten. De investering daarin kan van de poldergraslanden een belangrijk onderdeel maken van de ‘Ecosystem based adapation’ om de impact van de klimaatwijziging te milderen. Het behoud en beheer van poldergraslanden levert ecosysteemdiensten wat een win-win betekent voor zowel landbouw, natuur als maatschappij. Maar, het behoud en beheer van poldergraslanden vereist een integrale aanpak waarbij ecologische én socio-economische aspecten worden geïntegreerd. Nichelandbouw in combinatie met natuurbehoud kan hier een sterk duo vormen. Essentieel om dit te realiseren, naast een daadkrachtig bestuur, is het inzicht en de kennis in het functioneren van het globale en gekoppelde ecologische en socio-economisch systeem.
Meer info:
Natuurpunt – Krien Hansen 0498/851687
Vogelbescherming Vlaanderen (S.O.S. Kustpolders) – Jan Rodts 0496/261379
West-Vlaamse Milieufederatie vzw – Bart Vanwildemeersch 0496/882398
