Stikstofproblematiek leidt tot vragen rond veestapelgrootte
Als het regent in Den Haag, dan druppelt het in Brussel. Terwijl bij onze noorderburen geanimeerde debatten woeden over de stikstofproblematiek en de impact op natuur en gezondheid, manoeuvreert de thematiek zich ook bij ons naar de voorgrond. “Vlaanderen stikt in stikstof”, titelde EOS Wetenschap onlangs. Landbouw, transport en industrie zijn de ‘usual suspects’. Tijd om de koe bij de horens te vatten. In Nederland pleitte D66 daarom voor een halvering van de veestapel en ook de Leuvense professor Wannes Keulemans becijferde wat de milieubaten zijn indien de Vlaamse veestapel met 30% zou krimpen.
Kern van het probleem zijn de hoeveelheid stikstofhoudende verbindingen, zoals stikstofoxiden en ammoniakale stikstof, die uitgestoten worden. Terwijl stikstofoxiden vrijkomen bij verbrandingsprocessen, is de ammoniakuitstoot voornamelijk aan de landbouw te wijten. Ammoniakuitstoot naar de lucht gebeurt immers voornamelijk uit veestallen en mestopslagplaatsen, bij mestuitspreiding en bij het gebruik van kunstmeststoffen.
Afbouw veestapel?
Wanneer stikstof vanuit de atmosfeer neerslaat op de bodem, een proces dat stikstofdepositie heet, heeft dit een impact op het milieu. De gevolgen van te hoge deposities zijn een verminderde bodemkwaliteit (bodemverzuring), te hoge concentraties van nitraat in het grondwater, aangetaste vitaliteit van bossen, verlies van biodiversiteit en verzuring van het oppervlaktewater. Bovendien kunnen ook mensen gezondheidsklachten krijgen.
In deze context haalde de Nederlandse politieke partij D66 fors uit met een pleidooi voor een halvering van de Nederlandse veestapel. Ook bij ons loste professor Wannes Keulemans (K.U. Leuven) een schot voor de boeg. “We kunnen niet om een inkrimping van de veestapel heen,” liet de Leuvense hoogleraar optekenen in Eos wetenschap. Keulemans haalt zowel de impact op het milieu als het ruimtebeslag van de veeteelt aan om zijn standpunt te ondersteunen. Hij becijferde de positieve milieu-impact van een veestapelkrimp met dertig procent.
Ook Natuurpunt pleit al geruime tijd voor een evenwichtiger en meer ecologisch landbouwmodel. De afbouw van de veestapel moet in deze absoluut bespreekbaar zijn. Ook landbouwers zelf lijden overigens onder de doorgedreven en exportgerichte industrialisering van de veeteelt. Als Vlaanderen zou kiezen voor een afbouwscenario van industriële en grondloze veehouderij, komen veestapel en milieu weer in evenwicht.
Uitstel, maar geen afstel?
Daarnaast is het voor ons cruciaal dat de stikstofuitstoot bij de bron wordt aangepakt. Vlaanderen kiest er momenteel voor om het gezond maken van de natuur nog wat uit te stellen, zodat landbouwbedrijven kunnen uitbreiden, meer wegen aangelegd kunnen worden en de industrie kan groeien. De natuur heeft deze marges niet meer. Het Vlaamse Regeerakkoord engageert zich inmiddels tot een broodnodige hervorming en het meer sturend maken van de nutriëntenemissierechten (NER), "zodat dit instrument meer bijdraagt aan waterkwaliteit, klimaat en luchtkwaliteit".
Ook voorziet het Regeerakkoord in een uitfasering van de zoogkoeienpremie en de premie voor slachtkalveren. Hoewel kwantitatieve ambities voor de afbouw van de veestapel ontbreken, kunnen deze maatregelen ongetwijfeld een positieve impact hebben. Benieuwd of de demarches van de nieuwe Vlaamse Regering zoden aan de dijk zullen zetten.
