Zeg niet zomaar kwartsiet tegen zwarte kwartsiet.
Zeg niet zomaar kwartsiet tegen zwarte kwartsiet.
Zeg niet zomaar kwartsiet tegen zwarte kwartsiet.
Een “nieuw Hoegaards” streekproduct?
Werkgroep Natuur en erfgoed maakt deel uit van Natuurpunt Oost-Brabant en werkt rond het lokale erfgoed in natuurgebieden en in het landschap. Verrassende zaken in ons landschap met een rijke geschiedenis verdient aandacht en dikwijls is er een wisselwerking tussen de geschiedenis en de actuele of historische natuurwaarde. De werkgroep natuur en erfgoed organiseert publieksactiviteiten, cursussen en lezingen. Donderdag is er een nieuwe cursus gestart rond natuur en erfgoed die al maanden op voorhand volgeboekt was. Meer info Werkgroep natuur en erfgoed
Natuursteen is de afgelopen jaren veel onder de aandacht gekomen, stenen van hier met Gobertange en Tiense Kwartsiet. Activiteiten rond natuursteen, aandacht voor de kasseiwegen en publicaties . De succesvolle fietstocht van Natuurpunt Velpe-mene rond natuursteen “op het einde van de wereld rechtsaf…” krijgt ook een plaats op de kalender van de werkgroep natuur en erfgoed van 2019.
Maar nu blijkt dat er ook een derde natuursteen een onderdeel was van onze ondernemende en exporterende streek. Van de Gobertagesteen en de kwartsietsteen was reeds bekend dat deze over heel het landverspreid was maar nu is er een wetenschappelijk artikel gewijd aan een nieuwe kwartsiet , de zwarte kwartsiet. De kwartsiet van Rommersom was geroemd om zijn bouwkundige kwaliteiten en zijn typische mamelonné en in de regio (en daarbuiten) talrijk gebruikt in gebouwen (kerk van Overlaar, kerk van Bunsbeek en hoeve’s in Outgaarden) en kasseiwegen. Hoeve aan de boterstraat met Gobertangesteen en Tiense kwartsiet C Werkgroep natuur en erfgoed.
Nick van Liefferinge maakt in het artikel duidelijk wat de verschillen zijn tussen deze twee. De grijze die zijn ontstaan door verstening in de grondwatertafel (verkiezeling 'per descensum').
De archeologische zwarte kwartsiet zijn gevormd als silcrete (versteende knollen in een waterzieke maar door verdamping uitdrogende bodem (verkiezeling 'per adcensum').
Met zijn fijnere korrel en zijn zwarte kleur is de zwarte kwartsiet een aparte steen. Deze kwartsiet steen werd gebruikt voor werktuigen en gebruiksvoorwerpen in het steentijd perk (vroeg mesolithicum) en heeft een beperktere verspreiding. In Hoegaarden treffen we een oude werkplaats aan ter hoogte van de dag zomende kwartsietlagen in de omgeving de Goudberg. Hier werden een grote hoeveelheid aan brokstukken (afslag) aangetroffen. Hier werden de ontgonnen stenen getest op hun kwaliteiten als bewerkbare stenen. De goede stenen of delen werden verhandeld en bewerkt tot Choppers, schrapers, vuistbijlen,…
De Tiense kwartsiet en de Gobertange steen moet Hoegaarden delen met zijn buur gemeenten maar de zwarte kwartsiet is een natuursteen met een veel beperkte verspreiding mogelijks een echte Hoegaardse natuursteen.
Één van de oude restanten van de grote groeve van Hoegaarden bevinden zich op de Goudberg en is in beheer bij Natuurpunt. Enkel grote monolieten, steenslag artefacten en het mircroreliëf doen ons herinneren aan de ééns zo bedrijvige sité.
Bron: Van Liefferinge Nick 2018, Hoegaarden-Houtemspedeke: een prehistoriche extractie-enbewerkingsplaats van zwart kwartsiet van Tienen. Polyhistoriae 15-2018
Pieter Abts
Werkgroep Natuur en erfgoed
