Vliegend hert

Stag beetle

Lucanus cervus

Vliegende herten (Lucanidae)

Het vliegend hert kan meer dan 9 cm lang worden, en is de grootste kever van ons land. De mannetjes kan je makkelijk herkennen aan hun gigantische kaken die op het einde vertakt zijn, en de vorm hebben van een gewei. Dat gewei gebruiken ze om andere mannetjes te bekampen. Vrouwtjes hebben geen gewei.

Grootte

Mannetje: 3 - 8 cm - Vrouwtje: 3 - 6 cm

Levensverwachting

Mannetjes enkele weken, vrouwtjes twee maanden

Favoriete maaltijd

sap van beuken of eiken

Status

Zeldzaam

Woonplaats

Open bossen en bosranden, maar ook terugvinden in parken, holle wegen en boomgaarden

Afkomst

Inheems

Hoe herken je het vliegend hert?

Erg grote bruine kever die tot 9 cm kan worden
Mannetje: 3 - 8 cm - Vrouwtje: 3 - 6 cm
Het mannetje heeft gigantische kaken die op het einde vertakt zijn, en de vorm hebben van een gewei. Dat gewei gebruiken ze om andere mannetjes te bekampen.
Vrouwtjes hebben geen gewei.

Het gewei van de mannetjes ziet er erg gevaarlijk uit. Maar dat is het niet. Ze gebruiken hun gewei enkel om te imponeren: ermee bijten lukt niet. En hoewel vrouwtjes geen gewei hebben, zijn hun kaken wél gevaarlijk scherp en krachtig.

Vliegend hert - vrouw - Elwin van der Kolk

Deze soort lijkt op

Neushoornkever
Meikever

Hoe leeft het vliegend hert?

Wat eet het vliegend hert?

Het vliegend hert is een echte zoetekauw. De kever smult het liefst van het sap van beuken of eiken. Met haar kleine maar krachtige kaken knaagt het vrouwtje door de boomschors om zo het sap op te kunnen likken. Voor mannetjes is dat minder evident, want hun gewei zit behoorlijk in de weg. Daarom zie je hen ook wel eens likken aan overrijp fruit. Maar ze krijgen ook gratis voedselhulp van het vrouwtje. Zij raakt makkelijker aan voedsel en geeft het nadien door aan het mannetje.

waarnemingen.be

Hoe plant het vliegend hert zich voort?

Lang leeft een vliegend hert niet: mannetjes enkele weken, vrouwtjes hooguit twee maanden. Hun korte leven draait dus vooral rond paren en voortplanten. Om mannetjes te lokken, scheidt het vrouwtje geurstoffen af. Het mannetje op zijn beurt kan een vrouwtje al van ver waarnemen. Ziet hij niet meteen wat hij zoekt, dan gaat hij op wandel of vliegt hij rond. Wanneer hij een vrouwtje tegenkomt, maakt hij haar het hof. Is het een mannetje, dan start hij een gevecht. Dat heeft veel weg van een worstelwedstrijd. Zijn rivaal echt verwonden met zijn gewei kan hij niet. Hij gebruikt het eerder om de ander omver te werpen.

Als het mannetje een geschikt vrouwtje vindt en de vonk overslaat, start de paring. Later zet het vrouwtje de eitjes af in of nabij ondergronds vermolmd hout, dat zal dienen als voedsel voor de larven. Geleidelijk aan vervellen de larven tot ze verpoppen. Later komt uit de pop een volwassen kever gekropen.

Mark Zekhuis/Saxifraga

+11

Wist je dat?

Door zijn imposante gestalte is het vliegend hert (en vooral de mannetjes) een makkelijke prooi voor bijvoorbeeld sluipwespen, vogels of zelfs zoogdieren. Snelle lopers zijn het niet, en behendige vliegers evenmin. Vrouwtjes kunnen hun kleine maar scherpe kaken nog gebruiken om de belager te verwonden, maar mannetjes maken vaak geen schijn van kans.
Het vliegend hert spreekt al van oudsher tot de verbeelding. Voor heel wat schilders was de kever het gedroomde model. De Romeinen gebruikten de kop van de kever dan weer als amulet, om hen te beschermen tegen ongeluk. Maar door zijn stoere uiterlijk boezemde de kever ook angst in. Middeleeuwse boeren uit Engeland dachten dat hij stormen kon veroorzaken, en in Kent zouden ze stenen hebben gegooid naar de kever om hun gewassen te beschermen.
Het verspreidingsgebied van het vliegend hert beslaat grote delen van Europa en strekt zich uit tot in Azië. Het is een bewoner van bosrijke gebieden, waar de larven hun voedsel vinden. Deze eten vermolmd, vochtig hout dat ten minste half begraven is en door bepaalde schimmels is afgebroken. Door deze hoge eisen aan het voedsel en de lange ontwikkelingscyclus van vier tot acht jaar is het vliegend hert een kwetsbare soort. Het voortbestaan van de kever is in veel streken afhankelijk van bescherming.

Waar vind je het vliegend hert?

Het vliegend hert is best een imposante verschijning, maar toch moet je wat moeite doen om er eentje te zien. Overdag houdt de kever zich meestal schuil in de bomen. Wil je het vliegend hert zien, dan ga je best op zoek enkele uur voor het begint te schemeren. Want dan gaan de mannetjes op pad, op zoek naar een geschikt vrouwtje. Vrouwtjes zijn minder actief, ze leggen niet zo’n lange afstanden af. Daarom heb je overdag een grotere kans om een vrouwtje tegen het lijf te lopen dan een mannetje.

Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Komt deze soort veel voor?

Het vliegend hert komt voor in grote delen van Europa. In België komt hij vooral voor tussen Halle en Leuven, rond Luik, Hoei, Voeren en het oostelijke deel van Limburg.

De kever vertoeft graag in open bossen en bosranden, maar je kan hem ook terugvinden in parken, holle wegen en boomgaarden. Daar leven de larven in omgevallen bomen, stompen en afgestorven wortels. Er zijn ook populaties die overleven in treinbielzen in tuinen. Het vliegend hert is dus sterk afhankelijk van het dode hout dat we achterlaten. Doordat de vrouwtjes maar kleine afstanden afleggen, komt de kever nu enkel nog voor op plaatsen waar in het verleden steeds voldoende dood hout aanwezig was. Het vliegend hert is dan ook zeldzaam in België en Nederland, en heeft specifieke bescherming nodig.

Help het vliegend hert

Wat kan jij doen?

Natuurpunt en INBO willen de verspreiding van het vliegend hert in Vlaanderen in kaart brengen en vragen daarom waarnemingen (bij voorkeur met foto) door te geven via www.waarnemingen.be of via de app Obsidentify.

Wat doet Natuurpunt?

Meetnet Kevers bracht de verspreiding van het vliegend hert in kaart. Ondertussen kennen we de verspreiding van deze soort en zijn we overgestapt naar het gestandaardiseerd opvolgen van de gekende populaties. Hiervoor worden vaste transecten van 500 meter wekelijks bewandeld in de periode juni - juli. Voor een aantal transecten zoeken we nog mensen die bij valavond een half uurtje tijd hebben.