Meetnetten vogels

Waarom zijn ABV tellingen belangrijk?

Uit de broedvogelatlas van 2001 bleek dat we te weinig wisten over de trends van onze algemene broedvogels en over de bijhorende oorzaken. Al sinds 2007 coördineren Natuurpunt Studie en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) de vogelwerkgroepen in het kader van dit grootschalig monitoringsproject. Het ABV-project is daarmee één van de eerste meetnetten in Vlaanderen rond vogels en kent hierdoor al een flinke tijdsreeks aan data.

Vrijwilligers dienen op een gestandaardiseerde manier broedvogels in vastgelegde 1x1 km hokken, verspreid over de zes belangrijkste landschapstypes in Vlaanderen (vb. bos, heide, landbouw en urbaan gebied), te tellen. Zo verkrijgen we een nauwkeurige kijk op de veranderingen op vlak van verspreiding en trends van onze algemene broedvogels. Dit is essentieel voor juiste acties naar beleid en behoud toe. Aangezien we een globaal beeld willen krijgen, dienen zowel 1x1 km hokken in onder meer woonwijken, kmo-zones, landbouwgebied als in natuurgebied te worden gemonitord. Als we enkel zouden tellen in vogelrijke gebieden, dan mist dit project haar doel. 

Hoe tellen we?

Waarnemers met voldoende kennis van vogelgeluiden kunnen kiezen uit een set van 1200 vooraf geselecteerde hokken en dienen 3x per jaar (in de periodes; 1 maart t/m 15 april – 16 april t/m 31 mei – 1 juni t/m 15 juli) een ochtendbezoek (tussen zonsopgang en maximaal 4 uur erna) in te lassen. Het tellen doen we volgens een driejaarlijkse cyclus, wat wil zeggen dat elk hok één jaar om de drie jaar wordt geteld. Zo kan je bijvoorbeeld drie hokken adopteren en elk jaar één van deze hokken tellen. Eén hok per jaar houdt de inspanning enigszins beperkt. In elk hok liggen zes telpunten en op elk van hen dien je gedurende 5 minuten de (potentiële) broedvogels die je hoort of ziet te tellen.

Alle tellingen worden ingevoerd op www.meetnetten.be waarna het INBO de verzamelde data analyseert. Zij zorgen eveneens voor een regelmatige rapportering naar de betrokken vrijwilligers en naar onze overheid. De resultaten van het ABV-project worden onder andere mee in de Europese Broedvogelatlas verwerkt.

Veldwerkhandleiding ABV

In het 'Bijzondere broedvogels Vlaanderen' - project, kortweg BBV, worden jaarlijks het aantal broedparen van 70 zeldzamere vogelsoorten, koloniebroeders en bij ons broedende exoten in kaart gebracht.

Door de inzet van honderden vrijwillige medewerkers leidde dit project reeds tot de uitgave van rapporten Bijzondere broedvogels in Vlaanderen 1994-2005 en 2006-2007. De werkwijze binnen het BBV-project wordt met ingang van 2016 veranderd. Er zal gebruik worden gemaakt van twee complementaire datasets:

1. Vanaf 2016 neemt www.waarnemingen.be een belangrijke rol op in het BBV project. Zowel bij online invoer als bij invoer via één van de apps verschijnen voor de betrokken soorten pop-up tekstjes (NL/FR) bij het invoeren van de soortnaam. Waarnemers worden op die manier verzocht om de plaats zo exact mogelijk weer te geven en – belangrijker nog – om in het vak Gedrag de best passende SOVON-broedcode te selecteren. Dit zijn de 17 codes van ‘Adult in broedbiotoop’ tot en met ‘Vastgesteld territorium’. Onderaan deze pagina staat uitgelegd wat deze broedcodes inhouden. Vooralsnog verschijnen deze pop-ups enkel bij online invoer, maar we willen ook de mobiele invoerders verzoeken om deze codes tussen maart en half juli zoveel mogelijk te gebruiken.
   De kwaliteitscontrole van deze gegevens in waarnemingen.be wordt uitgevoerd door validators, Provinciale validators en Regioadmins.
2. We promoten het uitvoeren van territoriumkarteringen via www.avimap.be. Waarnemers kunnen een bestaand gebied selecteren, of zelf een nieuw gebied aanvragen door dit zelf (na registratie in avimap) in te tekenen. De waarnemer loopt tussen 1 maart en 15 juli 6 of meer rondes, waarbij het grootst aantal bezoeken zich concentreert in april en mei. De veldrondes dien je te lopen van kort voor zonsopgang tot maximaal 5 uur erna. Voorzie ook enkele extra avondrondes. Nadat alle rondes zijn ingevoerd (invoer via Obsmapp is mogelijk) zal avimap een automatisch clustering uitvoeren, zodat de geldige territoria in kaart worden gebracht. Via avimap kan je zelf veldkaarten uitprinten, bij online invoer is dat uiteraard niet nodig. Wil je een territoriumkartering uitvoeren, dan dien je voldoende vertrouwd te zijn met vogelzang en –gedrag.

Elk winterhalfjaar organiseert het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) tussen oktober en maart zes midmaandelijkse watervogeltellingen in Vlaanderen. Daarnaast omvat dit project ook slaapplaatstellingen van aalscholvers, wulpen en meeuwen.

Met dit project verzamelen we informatie over aantallen, verspreiding, numerieke trends en habitatkeuze van overwinterende watervogels in Vlaanderen. Het project draagt bij tot het internationaal monitoringproject "International Waterbird Census".

Bij elke telling worden alle aanwezige watervogels geteld in zoveel mogelijk gebieden. De tellingen worden gecoördineerd via vaste regiocoördinatoren. De midmaandelijkse watervogeltellingen vinden telkens plaats in het weekend dichtst bij de 15^de van elke maand van oktober tot en met maart.

Heb jij een goede kennis van watervogels en tel je graag mee? Meer info en aanmelden kan bij Koen Devos of [email protected].

Midmaandelijkse watervogeltellingen 

• 14/15 oktober 2023
• 18/19 november 2023
• 16/17 december 2023
• 13/14 januari 2024
• 17/18 februari 2024
• 16/17 maart 2024

Slaapplaatstellingen Aalscholver en zilverreigers

• 18 november 2023
• 13 januari 2024

Slaapplaatstelling Wulp

• 20 januari 2024

Slaapplaatstelling meeuwen

• 27 januari 2024