Gierzwaluwen

Op tal van plaatsen zijn vrijwilligers van Natuurpunt haast elke dag in de weer om zich in te spannen voor de bescherming van de gierzwaluw en dit van West-Vlaanderen tot Limburg. Zij inventariseren gierzwaluwen om te zien waar zich concentraties bevinden in jouw stad of gemeente. Indien er nestgelegenheid dreigt verloren te gaan, proberen ze de - indien nodig - de afbraak- of verbouwingswerken bij te sturen zodat die worden uitgevoerd buiten de broedperiode. Ze zorgen er alvast voor dat er alternatieve nestgelegenheid komt. Dat stoort niemand, want vaak weten eigenaars zelfs niet eens dat er gierzwaluwen onder hun dak nestelen. Ze beschadigen niets en laten nauwelijks uitwerpselen achter. Het binnenvliegen van een nest gebeurt in enkele seconden tijd: ze vliegen als het ware de muur of de dakgoot binnen. Woon je in een oudere woning, dan broeden ze bij jou thuis…

De nestingang kan slechts een spleetje zijn tussen dakgoot en muur, of een opening van een halve baksteen in een stellinggat. Gierzwaluwen nestelen wellicht ook bij jou in de buurt. Vaak tref je ze aan in iets oudere huizen waar nog holtes aanwezig zijn maar die vallen zeker niet altijd op. Zo tref je nesten aan onder kapotte of scheefliggende dakpannen, langs schoorstenen, bij dakkapellen of naast regenpijpen. Maar zelfs een ontbrekende (halve) steen, kapotte roostertjes of boeiboorden volstaan en soms woont gebroed achter en onder loodslabben of muurankers. Helaas wordt net dit soort huizen frequent gerenoveerd en worden alle kieren en spleten gedicht. Gebouwen bieden steeds minder nestruimte voor gierzwaluwen of andere soorten zoals mussen, spreeuwen, vleermuizen,… Op één jaar tijd kunnen op die manier kolonies van enkele tientallen koppels volledig verdwijnen. Dat gebeurt vaak zonder slechte bedoelingen, volledig onwetend.

Onze nieuwbouw biedt zo mogelijk nog minder mogelijkheden. Alles wordt hermetisch afgewerkt ten voordele van een perfecte isolatie. Logisch. Maar zelfs overstekende dakranden behoren niet meer tot de huidige bouwmode, daarin vonden gierzwaluwen meestal een toegankelijke holte. Verder hebben moderne dakpannen een dubbele sluiting waardoor ze ontoegankelijk zijn voor vogels.

Hoge plaatstrouw en hun extreme terughoudendheid t.o.v. nieuwe broedplaatsen (de zogenaamde 'nieuwvrees') maken het de kolonies er niet makkelijker op. Natuurpunt wil dus dringend werk maken van goed geplande acties en integratie van neststenen om nestplaatsen te garanderen, anders zal het aantal gierzwaluwen blijven afnemen. Iets wat we eigenlijk al bij teveel soorten hebben zien gebeuren.

Alternatieve nestgelegenheid is daarvoor de oplossing en bestaat in verschillende vormen: nestpannen (dit is eigenlijk louter een toegangspan naar de nestruimte eronder), nestkasten of inbouwstenen die aangebracht worden op meer dan drie meter hoogte en liefst noord of oost gericht. Natuurpunt tracht zoveel mogelijk het aanbrengen van neststenen te promoten. Dit is de meest duurzame, onzichtbare en succesvolle oplossing: de neststeen wordt aangebracht in de spouwmuur en is voorzien van een smalle opening naar buiten toe. Nestpannen kunnen dan wel op een dak met een helling van meer dan 45 ° worden aangebracht maar wees steeds bewust van het feit dat nestpannen vaak voor uitdroging van broedsels zorgen, zeker wanneer ze zich in rechtstreeks zonlicht bevinden. Aanbouwkasten kunnen eenvoudig worden gemonteerd onder de dakgoot, maar zijn blootgesteld aan weer en wind en verdienen regelmatige veiligheidscontrole.