Natuurherstel De Maat - Den Diel

historische vloeiweide hersteld & bos- en heideherstel in De Maat

MOL - In natuurgebied De Maat werd afgelopen zomer een historische vloeiweide hersteld. Op zondag 27 februari 2022 werd de vloeiweide officieel weer in gebruik genomen. Dat gebeurt door te ‘witteren’ nl. het bevloeien van de weide met water uit het kanaal via een ingenieus grachten- en stuwensysteem. Dankzij dit eeuwenoude systeem van graslandbevloeiing herbergen deze graslanden unieke natuur met heel wat zeldzame soorten. 

Historische wateringen

Door de aanvoer van kalkrijk Maaswater, kreeg men een betere kwaliteit hooi. Dit was van groot belang in de tijd dat paarden de belangrijkste werkkrachten waren in de landbouw en economie. Hooilanden zorgden voor de “brandstof” en tegelijk voor een grote bloemenpracht en hoge natuurwaarde. De toevoer van kanaalwater veranderde natuurlijk het een en ander, het bracht zaden van verschillende zeldzame plantensoorten met zich mee. Zo staan er op de verschillende vloeiweides in De Maat nog de laatste exemplaren herfststijlloos, gulden en slanke sleutelbloem en kale vrouwenmantel. Zeldzame bloemen die nu met name in tuinen terug te vinden zijn, maar vroeger (en binnenkort) het beeld van deze hooilanden bepaalden.

Vanwege het intensieve manuele onderhoud van de vele stuwen en greppeltjes, raakte deze methode in onbruik. Dat paarden vervangen werden door tractors, was de laatste doodslag voor deze specifieke manier van landbouw. Ze werd enkel nog in een handvol natuurreservaten overeind gehouden.

Herstelwerken

Tot in de jaren ’80 werd deze vloeiweide nog op deze manier beheerd, maar verval van de stuwen en dure herstelkosten, leidden tot het noodzakelijke stoppen van de bevloeiing. Dat het grasland ooit beplant was met populieren, hielp ook niet aan de vlotheid van het ‘witteren’. Via een Projectsubsidie Natuur kon Natuurpunt afgelopen zomer de 22 stuwen herstellen die een bevloeiing mogelijk maken. Ook de stronkengaten die in het grasland waren achtergebleven, konden opnieuw opgevuld worden. Dit alles gebeurde met specifieke lage-druk machines en het nodige uitsparen van de nog aanwezige groeiplaatsen. Dit jaar wordt nog een nieuwe toevoerstuw geplaatst en houtopslag teruggezet op een tweede watering in het gebied. Dit natuurherstel gebeurt via een Projectsubsidie Natuur van de Vlaamse Overheid met steun van het ELFPO in opdracht van Natuurpunt.

Bos- en heideherstel

In De Maat hebben we tevens de exoten aangepakt om het bos en toekomstig heidebiotoop hier te verbeteren.

Veel van de dennenbossen zijn jaren niet beheerd geweest waardoor problematische invasieve exoten zoals Amerikaanse vogelkers, de volledige ondergroei domineren. Omdat daardoor inheemse kruid en struiksoorten geen kans meer krijgen, pakken we gefaseerd deze exoten aan. Sommige delen zijn zo overgroeid dat de exoten ook de ‘boomlaag’ zijn gaan domineren.

Hierdoor krijgen de zaailingen van eik en berk meer ruimte en kunnen bramen en bloemen opkomen die voor vlinders en andere insecten een belangrijke voedselbron zijn. Op sommige delen zullen bosranden en open plekken ontstaan die langere tijd in stand zullen blijven en een levensbelangrijk onderdeel van het bosbiotoop zijn, andere zones zullen terug volledig verbossen. We rekenen hiervoor op natuurlijke boomgroei.

Nog andere delen van het gebied zullen op termijn als heide hersteld worden, daarvoor is het belangrijk dat we nu de exoten reeds aanpakken. Zo vermijden we dat die opnieuw gaan woekeren op het moment dat we het heideherstel uitvoeren. Op deze zone werd ook het begrazingsraster uitgebreid zodat in de randen van het open bos, de heidevegetatie zich al kan ontwikkelen.