Image
Steenmarter - Elwin van der Kolk

Steenmarter

Beech marten
Martes foina
marterachtigen (Mustelidae)

Steenmarters zijn ongeveer zo groot als een kat en hebben een grote witte vlek op hun keel en voorpoten. In België zijn de lichtbruine dieren met lange pluimstaart aan een opmars bezig, waardoor ze alsmaar vaker in de buurt van mensen huizen. De dieren zijn ongelofelijk schattig, maar kunnen ook schade veroorzaken in je huis, tuin of auto. Gelukkig zijn er allerlei manieren om die schade te voorkomen.

Grootte
40-50 - staart: 25 cm
Gewicht
1.400-2.100 g - Vrouwtje: 700 -1.700 g
Levensverwachting

10 jaar

Favoriete maaltijd

Wildlevende dieren en planten

Burgerlijke staat

Solitair

Status
Algemeen
Woonplaats

Landelijke dorpen en (verspreide) boerderijen, maar ook de stad en het bos.

Karakter

Lenige opportunist die uitstekend kan klimmen

Afkomst
Inheems

Hoe herken je de steenmarter?

  • vleeskleurige neuspunt (donker bij boommarter)
  • vacht is overwegend lichtbruin, ondervacht is wit
  • opvallend witte (uitzonderlijk roomkleurige of gele) keelvlek
  • de keelvlek loopt door tot op de voorpoten
  • lange, donkerbruine staart en zwartbruine poten

Steenmarters zijn ongeveer zo groot als een kat en hebben een grote witte vlek op hun keel en voorpoten. In België zijn de lichtbruine dieren met lange pluimstaart aan een opmars bezig, waardoor ze alsmaar vaker in de buurt van mensen huizen. De dieren zijn ongelofelijk schattig maar kunnen ook schade veroorzaken in je huis, tuin of auto. Gelukkig zijn er allerlei manieren om die schade te voorkomen.

Steenmarter - Elwin van der Kolk

Hoe leeft de steenmarter?

Wat eet de steenmarter?

De steenmarter heeft een gevarieerd dieet. Vooral muizen en ratten staan op het menu. Ook insecten (kevers en rupsen), regenwormen, mollen, jonge konijntjes, vogels (en hun eieren) maar ook fruit en bessen (pruimen, kersen, braam, vogelkers, zwarte nachtschade …) worden gegeten. Plantaardig voedsel kan tussen juli en december tot driekwart van het voedsel uitmaken. Steenmarters eten ook etensresten van mensen (kaas, brood, vleesresten). Bij boerderijen en in dorpen roven ze wel eens eieren, kippen en duiven, en doden soms meer dieren dan ze direct kunnen opeten. Met het teveel aan gedode dieren, wordt een voedselvoorraad aangelegd.

 

Afbeelding
Steenmarter - Shutterstock
NP
Afbeelding
Steenmarter - Shutterstock
NP

Hoe plant de steenmarter zich voort?

Steenmarters hebben een nest per jaar, doorgaans met twee of drie jongen. De paartijd valt in de zomermaanden, van juni tot augustus, met een piek in juli. Na een uitgestelde implantatie van 8-9 maanden nestelen de bevruchte eicellen zich in de baarmoederwand en ontwikkelen ze zich verder. Het vrouwtje werpt haar jongen (meestal twee of drie jongen), in maart-april. Die worden ongeveer acht weken gezoogd maar vanaf de zesde week krijgen ze ook vast voedsel aangeboden. Eind augustus zullen de eerste jongen de moeder achterlaten om een eigen leefgebied te zoeken. Steenmarters worden in hun tweede zomer geslachtsrijp.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • Steenmarters zijn bijzonder lenige dieren, die uitstekend kunnen klimmen en zich letterlijk in allerlei bochten kunnen wringen; een opening van nauwelijks 7 - 9 cm volstaat om ergens binnen te dringen.
  • Territoria worden intensief afgebakend met geursporen door uitwerpselen en urine, maar ook via de specifieke geurkliertjes die uitmonden aan de onderzijde van de eeltkussens van tenen en voetzolen. Bij elke stap wordt daarbij een zekere hoeveelheid geurstof op het substraat gestempeld. Waar vaak gelopen wordt, zoals nabij goede dagrust- en nestplaatsen, ontstaan aldus geurpaadjes.
  • De steenmarter speelt de hoofdrol in Floere het Fluwijn (1951), één van de bekendere werken van Vlaamse heimatschrijver Ernest Claes uit Zichem.
  • Tot begin vorige eeuw werd gedacht dat steenmarter en boommarter soms onderling kruisten. Dat boommarters zich soms meer als een steenmarter gedragen (ze kruipen wel eens in gebouwen) en steenmarters soms ook in boomholtes verblijven, werkte die (foute) veronderstelling mee in de hand. Ook de uiterlijke kenmerken zorgen voor verwarring. Zo kunnen steenmarters soms een geelachtige keelvlek hebben (wat eerder typisch is voor boommarters) en boommarters een witachtige keelvlek (wat eerder typisch is voor steenmarters).
  • Van de haren van marters worden de beste penselen gemaakt.

Waar vind je de steenmarter?

De steenmarter is een cultuurvolger met een enorm aanpassingsvermogen. Op heel wat plaatsen in Vlaanderen is de soort min of meer gebonden aan menselijke bebouwing. Vooral schuilmogelijkheden en een voldoende voedselaanbod zijn belangrijk. Favoriete schuilplaatsen zijn houtstapels en takkenhopen, boerderijen, zolders en dakruimtes, spouwmuren en holtes onder boomwortels. Ook vossen- en konijnenholen worden soms door steenmarters gebruikt.

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Komt deze soort veel voor?

Steenmarters zijn vooral ’s nachts actief. Het gros van de waarnemingen heeft betrekking op verkeersslachtoffers of toevallige zichtwaarnemingen, vaak in het licht van de autolampen. Steenmarters laten heel wat sporen achter: prooiresten, voedselvoorraden, uitwerpselen. Steenmarters op zolder zijn soms erg luidruchtig (vooral opgroeiende, spelende jongen kunnen voor nachtelijke geluidsoverlast zorgen). Hun aanwezigheid op zolders van woonhuizen of stallingen wordt dan ook sneller gehoord dan gezien.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android

Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Helpen

Wat kan jij doen?

Steenmarters mogen niet opzettelijk worden gedood. Indien men onderzoek wil doen naar de aanwezigheid van zware metalen of wanneer men de genetische kenmerken van een steenmarterpopulatie in kaart wil brengen, vormen doodgereden exemplaren een ideaal onderzoeksobject. Het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) heeft daarom een marternetwerk opgericht van vrijwillige medewerkers, die over alle nodige vergunningen beschikken, en bereid zijn dood gevonden dieren op te halen. Het marternetwerk heeft, verspreid over heel Vlaanderen, een 30-tal diepvriezers ter beschikking waarin de ingezamelde marters tijdelijk kunnen worden gestockeerd. Voor het ophalen van dode marterachtigen kan je steeds een beroep doen op de medewerkers van het marternetwerk.

Vind je een doodgereden steenmarter, voer dan de exacte locatie in op www.waarnemingen.be. Natuurpunt wil de zwarte punten op de Vlaamse wegen nauwkeurig in kaart brengen en samen met de bevoegde overheden zoeken naar efficiënte oplossingen.

Overlast van de steenmarter vermijden

In België is de steenmarter beschermd. Het is zelfs niet toegelaten om een steenmarter te vangen om elders vrij te laten, al kan hier wel een uitzondering worden aangevraagd bij ANB door de bestuurlijke overheden wegens overlast. Als de steenmarter zijn intrek neemt in een huis of andere eigendom, kan men ter preventie enkel het gebouw zo aanpassen dat de steenmarter geen toegang meer vindt.

> Meer info en tips om overlast te vermijden
 

Icon
Icoon - Egel

Leer Wild Spotten in onze natuur

Afbeelding
Gratis online cursus wild spotten
NP

Er valt in België heel wat prachtige natuur te spotten, zoals te zien was in de reeks en de film Onze Natuur. Je hoeft maar goed te kijken en te luisteren. En hoe meer je over de soorten en hun verstopplaatsen weet, hoe boeiender je zoektocht wordt. Start met de gratis online cursus en kom meer te weten over wilde natuur in Vlaanderen. Je ontvangt 1 les per week waarbij onze Natuurpunt-experts je de beste zoektips geven om wilde soorten te spotten.

Schrijf in voor de gratis online cursus