Wildbeheer

Op de website Geopunt.be, waar je onder meer het gewestplan, de overstromingsgevoelige percelen en tal van andere kaarten terugvindt, kan je voortaan ook zien welke percelen jagers intekenden als hun jachtterrein. 

• Ga naar http://www.geopunt.be/
• Ga naar het menu rechts ‘Kaarten en plaatsen’
• Kies ‘Natuur en Milieu’
• Kies daar Jacht en vink ‘Jachtterreinen’ aan
• Optioneel: Klik opnieuw op ‘Natuur en Milieu’, kies ‘Natuur’ en dan ‘Erkende natuurreservaten’

Zo krijg je een gecombineerde laag van jachtplannen en erkende reservaten. Door in te zoomen krijg je een gedetailleerd beeld. 

Het is bij wet vastgelegd dat een jager een aaneengesloten terrein van 40 hectare jachtgebied ter beschikking moet hebben vooraleer hij daadwerkelijk kan jagen (het zogenaamde jachtrevier). Om aan die 40 hectare te geraken hebben jagers heel wat gebieden ingekleurd, zonder dat de eigenaars hiervan op de hoogte waren. Ze moesten immers geen bewijzen voorleggen van hun jachtrechten. Tuinen, dorpskommen en ook natuurgebieden van Natuurpunt zijn op die manier ingekleurd. Vaak gaat het om een louter administratieve kwestie om aan het totaal van 40 hectare te geraken en wordt er in praktijk niet gejaagd in het aangeduide gebied. Sinds 20 juli zijn de plannen eenvoudig te raadplegen via geopunt. En dat zorgde voor heel wat commotie.

Toch is de inkleuring vaak wel terecht. Dan kan het gaan om uitdovende jachtrechten (als voorwaarde bij de verkoopsakte), in andere gevallen om wildbeheer in functie van het beperken van schade in natuurgebied of op aangrenzende percelen, tuinen of landbouwgrond. Soms wordt er overeengekomen dat de terreinen mogen ingekleurd worden maar dat het rustzones moeten zijn. 

In al die gevallen worden de afspraken met de jagers door de lokale vrijwilligers van Natuurpunt (beheerteams, conservators, afdelingen)  gemaakt. Op het Natuurpunt-secretariaat wordt enkel nagegaan of die afspraken wettelijk zijn en dat ze de natuurwaarden niet hypothekeren. 

Het is aan de eigenaar zelf om zijn eigendom uit de plannen te laten halen, zo redeneert de overheid. Het is inderdaad de omgekeerde wereld, maar er is wel vooruitgang geboekt met de digitale plannen en de optie om uit te kleuren. Het al dan niet uitkleuren van een gebied is een beslissing die best na intern overleg wordt genomen. 

Hoe ga je te werk om na te gaan of je perceel is ingekleurd?

1. Surf naar http://www.geopunt.be/.
2. Klik in het menu rechts op 'Natuur en Milieu'
3. Vink 'Jachtterreinen' aan. 
4. Zoom in tot het perceel dat je bekijken. Is het onterecht ingekleurd? Dan kan je het laten uitkleuren.

Hoe kan je een perceel laten uitkleuren?

1. Raadpleeg de leden van je beheerteam en je consulent planning vooraleer je aan de slag gaat.

2. Download het formulier.

3. Geef alle gegevens in en voeg het eigendomsbewijs toe als bijlage. (Dat is de bijlage over het schriftelijke bewijs van het jachtrecht waarover sprake in het document.) Normaal gezien heeft de afdeling of het beheerteam de eigendomsbewijzen. Heb je die niet, vraag die dan op bij [email protected]

4. Mail of verstuur alles naar de administratie van jouw provincie. Dat adres vind je bovenaan het formulier. 

In natuurgebieden kan in principe op elke soort die als jachtwild in de jachtwetgeving is opgenomen gejaagd worden in natuurgebied mits hiervoor een ontheffing wordt ontvangen. Quasi steeds beperkt het wildbeheer in natuurreservaten zich tot soorten die een bepaalde vorm van schade kunnen veroorzaken: meestal is dit vraatschade of het omwoelen van gevoelige, kwetsbare vegetaties. Het gaat dan bijvoorbeeld om konijn, ganzen, ree en everzwijn.

Daarnaast bestrijden wij ook invasieve exoten die schade toebrengen aan de natuur, zoals stierkikker of Canadese gans. 

De afweging wordt gemaakt door het beheerteam. Als ze de afweging samen met de consulent planning gemaakt hebben, toets deze laatste de beslissing aan volgende punten: 

• Zijn er niet-dodelijke alternatieven die het probleem oplossen (belang van preventieve maatregelen)?
• Is het voorstel succesvol in het oplossen van probleem dat zich stelt?
• Heeft het voorstel geen negatief effect op natuur(doelen) (cfr Beheerplan)? En indien een beheerplan voor handen, werden de nodige machtigingen verkregen.
• Zal er worden samengewerkt met weidelijke jagers?
• Gaat het om een tijdelijke overeenkomst waarin duidelijke afspraken zijn opgenomen rond tijdstippen, soorten en aantallen? 

Zoals altijd kan je met vragen terecht bij je Consulent Planning. Dat is de persoon die je ook verder helpt met de erkenningsdossiers, beheerplannen, alle vergunningen en inrichtingsprojecten. Moest niet duidelijk zijn wie dat is, dan kan je terecht bij [email protected].

Af en toe worden afdelingen en beheerteams van Natuurpunt aangesproken door plaatselijke Wildbeheereenheden over de jacht op everzwijnen. Daarbij verwijzen de jagers naar het ‘faunabeheeroverleg’ tussen terreinbeheerders, landbouwers, jachtsector dat opgestart werd in 2017 op verschillende plaatsen.

Dat overleg verliep constructief, maar leverde geen finale overeenkomsten op die direct doorwerken op het terrein, ook al spreekt men nu van “consensusteksten”.

Twee zaken zijn belangrijk:

• Word je gecontacteerd, bel dan met je consulent planning, zodat je goed zicht krijgt op wat er besproken is in het faunabeheeroverleg. Weet je niet wie dat is, neem contact op met [email protected].
• Let op je relaties: het proces loopt volgend jaar opnieuw, het everzwijn zal blijven en zich verder verspreiden en we hebben er alle belang bij dat we on speaking terms blijven.

Het proces

Doel van het overleg rond de faunabeheerzones was om het ‘wildbeheer’ van het everzwijn in 10 regio’s vast te leggen voor 1 jaar. Op verschillende van die overlegmomenten waren afgevaardigden van Natuurpunt aanwezig. Dit overleg heeft in die verschillende regio’s geleid tot een zogenaamde ‘consensus’-overeenkomst. Natuurpunt heeft zich echter nooit akkoord verklaard met deze tekst. We formuleerden steeds heel duidelijke voorwaarden: vooraleer te bejagen/bestrijden moeten alle andere alternatieven uitgeput worden. het kan ook enkel als het effectief resultaat oplevert en met voorbehoud dat de lokale NP afdeling zelf beslist of ze de voorgestelde aanpakvolgt of niet. Voor ons is het everzwijn immers een inheems dier waarvan de populatie wel moet beheerd worden, aangezien er geen predatoren zijn die de populatie onder controle kunnen houden. Maar overal instappen met het concept van nultolerantie doen we zeker niet. Voor alle duidelijkheid: Natuurpunt heeft die ‘consensus’overeenkomst niet ondertekend. In geen enkele van de 10 ‘faunabeheerzones’.

Lokale afwegingen
Wat moet je doen wanneer je door jagers van een wildbeheereenheid over de jacht op everzwijnen wordt gecontacteerd en gevraagd wordt om een consensustekst daarover te ondertekenen? Moet je daarop ingaan? Of niet? De beslissing daarover hangt af van gebied tot gebied. Factoren die meespelen zijn: huidige relatie met de jagers, schade aan het natuurgebied, goed nabuurschap… . Sommige beheerteams zullen ervoor kiezen om in te gaan op de vraag van de jagers, anderen niet. De keuze voor de beste aanpak van de lokale everzwijnenproblematiek wordt best gemaakt in overleg tussen jouw beheerteam en je consulent planning.

Inheems dier
Ons standpunt is dat everzwijnen inheemse dieren zijn en dus hun plaats hebben in onze natuur. Maar we hebben er ook belang bij dat de populatie beheerd wordt. Everzwijnen richten schade aan op akkers, sportvelden, tuinen én natuurgebied. Als er te veel schade komt, zal het draagvlak voor het dier snel wegsmelten. Dat moeten we voorkomen. Liefst door diervriendelijke oplossingen zoals omheiningen en wildrasters. Maar als het niet anders kan: ook met jachtgebonden methodes. Dit impliceert trouwens niet steeds per definitie een samenwerking met lokale jagers.

Daarom nam Natuurpunt ook deel aan het ‘faunabeheeroverleg’. Het al dan niet controleren van een everzwijnenpopulatie is nu eenmaal iets dat je voor een hele streek, en met de verschillende eigenaars, tegelijk bekijkt. Tegelijkertijd wilden we ook bewaken dat anderen niet voor ons gingen bepalen of en hoeveel er gejaagd zou worden in onze natuurgebieden en wat de voorwaarden zijn. En ook om duidelijk te maken dat wij achter het in toom houden van de populatie staan. Standaardovereenkomst

Het resultaat van dat faunabeheeroverleg is een ‘consensustekst’ per faunabeheerzone. Het kan zijn dat je als beheerteam of conservator wordt gecontacteerd door een Wildbeheereenheid over die tekst. Nogmaals: met Natuurpunt hebben we dit documentniet ondertekend. Er is nog te veel juridische onduidelijkheid bij de voorliggende tekst.

Meer details over wat er intussen besproken is op het faunabeheeroverleg, en de volgende stappen lees je hier 

De basishouding van Natuurpunt ten opzichte van jacht is: ‘Neen, tenzij.’ Met onze natuurgebieden beschermen we kwetsbare en bedreigde dieren. Wilde dieren zijn welkom in onze natuurgebieden. Natuurgebieden zijn in Vlaanderen vaak de laatste plaatsen waar dieren ongestoord kunnen leven.

“Gewone jacht” (of recreatieve jacht) staan we in principe nooit toe in onze natuurgebieden. Wel wordt recreatieve jacht soms tijdelijk als we de kans krijgen om het beheer van een waardevol natuurgebied over te nemen en de vorige beheerder/eigenaar het beheer enkel overdraagt als de bestaande jacht tijdelijk kan worden voortgezet. Dit onder volgende voorwaarden: jacht is uitdovend (bepaalde termijn) en er is geen negatieve impact op de natuur.

Als het echt niet anders kan, wordt er ingegrepen om te voorkomen dat wilde dieren overlast veroorzaken. Dat kan gaan om schade aan de natuur, bijvoorbeeld bij everzwijnen die graslandjes met orchideeën vernietigen, maar ook bij landbouwgewassen, of in tuinen. Voor Natuurpunt is de relatie met de buren van natuurgebieden bijzonder belangrijk. Anders verliezen we het lokale draagvlak voor natuurbescherming.

Af en toe geeft een afdeling van Natuurpunt dan ook toelating voor wildbeheer om impact te voorkomen aan de buurpercelen of het natuurgebied. Die beslissing gebeurt weloverwogen: zijn de maatregelen in verhouding tot het probleem? Voorkomen ze de schade? Is er geen onnodig lijden? Zijn er echt geen andere mogelijkheden? De beslissing ligt in handen van de lokale vrijwilligers, in nauwe samenspraak met de professionele medewerkers.

In deze veelgestelde vragen vind je al veel informatie terug. Via de website van ANB kan je steeds de meest recente wetteksten raadplegen en vind je ook meer behapbare informatie.

Het Natuurdecreet (art. 35 par. 2) zegt dat je in een natuurreservaat geen in het wild levende dieren opzettelijk mag verstoren. In principe mag je in een natuurreservaat dus niet jagen. Het Agentschap voor Natuur en Bos kan wel een ontheffing op deze bepaling verlenen voor redenen van natuurbehoud, de volksgezondheid of het wetenschappelijk onderzoek, ter voorkoming van disproportionele schade.

Je kan dus voor jacht op bepaalde soorten een ontheffing krijgen als dit ten voordele van natuurbehoud is. Welke ontheffingen mogelijk zijn, hangt af van het jachtdecreet en het Soortenbesluit. Voor Natuurpunt bestaat er een voorbeeld document voor ontheffingen (zie onderaan deze pagina).

Let er op: als je een perceel aankoopt dat je ter erkenning wil indienen, dan moet je er zeker van zijn dat in de akte het jachtrecht niet wordt toegekend aan iemand anders. Dit kan je niet zomaar wijzigen.

De jachtrechthouder moet jaarlijks op 1 april een jachtplan indienen bij de arrondissementscommisaris van zijn provincie. Dat is een overzicht van alle percelen waar hij het jachtrecht op heeft. Enkel op deze percelen mag hij jagen.

Wettelijk gezien is de eigenaar van een bepaald stuk grond ook de jachtrechthouder. De eigenaar kan de jacht zelf uitoefenen, beslissen dat er geen jacht mag plaatsvinden of het jachtrecht aan iemand anders doorgeven (zie ook volgende vraag).

Als de jager lid is van een WBE, dient de WBE het jachtplan in. Op het jachtplan moet de jager onder andere aanduiden op welke percelen hij het jachtrecht heeft. Al deze percelen samen vormen het jachtterrein. Als een jager met het geweer wil jagen, moet dit jachtterrein minstens 40ha groot zijn. 

In het jachtdecreet staat geen specifieke regeling voor het verhuren van het jachtrecht. De eigenaar of rechthebbende van de grond moet zijn uitdrukkelijke (niet schriftelijke) toestemming geven om te jagen op zijn grond (art. 7 jachtdecreet).

In drie situaties is er wel een schriftelijk bewijs nodig:

1. in geval van betwisting inzake het jachtrecht op hetzelfde perceel,  heeft hij die een schriftelijk akkoord van de eigenaar kan voorleggen, het jachtrecht (art. 7 jachtdecreet);

2. als bij de jaarlijkse neerlegging van het jachtplan, dit jachtplan wordt uitgebreid (art. 30 jachtadministratiebesluit)

3. als een goedgekeurd jachtplan tijdens het jachtseizoen wordt aangepast (maar dit kan niet voor uitbreidingen, dus gaat over uitkleuren van percelen) (art. 31 jachtadministratiebesluit)

Natuurpunt en ANB raden aan om bij verhuring van het jachtrecht een schriftelijke overeenkomst op te maken.

Ja, via onderstaande links vind je een standaardovereenkomst voor verhuring van jachtrechten, en voor inkleuren van rustgebieden. Standaardovereenkomsten zijn echter nooit sluitend en moeten aangepast worden aan de situatie op terrein, zoals eventuele bestaande jachtovereenkomsten, de natuurdoelen van het gebied, … .

Of deze opties/aanvullingen wenselijk zijn, zou je zeker moeten bespreken met de beheerplanner. Desgewenst moet dit ook afgetoetst worden met de algemene lijn voor beheerjacht binnen de RvB beheer.

• Voorbeeldovereenkomst beheerjacht in natuurgebied
• Voorbeeldovereenkomst rustgebieden in natuurgebied

Het is aangeraden om met een individuele jager een contract af te sluiten omdat er een betere aanspreekbaarheid is als er een naam van een persoon op het contract staat (maw je kan die persoon gemakkelijker juridisch aansprakelijk stellen).

Als je een perceel aankoopt, ben jij de nieuwe eigenaar en heb jij het jachtrecht. Jij kan dus bepalen aan wie je eventueel het jachtrecht geeft/verhuurd.

Volgens rechtspraak stelt de verkoop immers definitief een einde aan het jachtrecht, zelfs als de bestaande jachtovereenkomst tussen de verkoper en een jager anders bepaalt. De jager kan zich dan enkel richten tot de verkoper voor een schadevergoeding. Het is niet van belang of deze overeenkomst geregistreerd is.

Er is één uitzondering, als in de verkoopakte de jager als jachtrechthouder wordt aangeduid, dan kan je in principe het jachtrecht niet aan iemand anders geven. In dit geval zou je het perceel dus beter NIET aankopen want je kan het ook niet ter erkenning indienen. Zorg er dus steeds voor dat in de verkoopakte het jachtrecht niet aan iemand anders wordt verpacht/verhuurd.

De huurovereenkomst eindigt na verloop van de in de overeenkomst bepaalde periode. Indien in de overeenkomst geen periode vastgesteld is, eindigt de overeenkomst door opzegging van één der partijen, best met een aangetekende brief.

Een opzegtermijn is wettelijk niet bepaald. Wanneer hierover contractueel nietsvastgesteld is, is degene die opzegt hierin vrij. Eventueel zou naar billijkheid een opzegtermijn van één maand kunnen nageleefd worden (dat is de wettelijke opzegtermijn volgens artikel 1736 van het burgerlijk wetboek voor verhuring van onroerende goederen).

De voorwaarden die gelden voor opzegging staan (meestal) in de jachtovereenkomst gespecificeerd.

Als er in de jachtovereenkomst een termijn vermeld staat waarvoor de overeenkomst wordt aangegaan, kan je binnen deze termijn enkel opzeggen als de voorwaarden van de overeenkomst geschonden worden, of als het perceel verkocht wordt.

Wat na de termijn?

• Als er in het contract staat dat er “van rechtswege” een eind is van het jachtrecht, stopt de overeenkomst op de vermelde vervaldag. De overeenkomst wordt niet automatisch verlengd.

• In het contract kan ook staan: “Behoudens opzegging door één van beide partijen bij aangetekend schrijven x maanden voor de vervaldag, wordt de overeenkomst verlengd voor een nieuwe periode van dezelfde duur”. Dan wordt de overeenkomst dus automatisch verlengd, tenzij de overeenkomst minstens x maand op voorhand wordt opgezegd.

Als in de jachtovereenkomst geen termijn is gespecificeerd, dan is de overeenkomst voor onbepaalde duur. Dit kan ook zo in de overeenkomst staan. De overeenkomst kan dan opgezegd wordt mits een redelijke opzegtermijn.

In de jachtovereenkomst kan ook opgenomen zijn dat het jachtrecht levenslang is toegekend of onopzegbaar is. Het is afgeraden zulke overeenkomsten te sluiten want kan je moeilijk opzeggen.

Er zijn verschillende mogelijkheden.

• Als je zelf een nieuwe jachtovereenkomst sluit, kan je perfect bepalen op welke soorten beheerjacht wordt uitgevoerd.
• Ook wanneer de jacht kan doorgaan kan je vastleggen. Contractueel kan worden vastgelegd dat er bijvoorbeeld niet op zaterdag of zondag mag worden gejaagd. 
• Je kan bijvoorbeeld ook vastleggen dat er verwittiging moet zijn bij betreding. 
• Als je een bestaande overeenkomst overneemt en de soorten waarop gejaagd wordt, wil wijzigen, kan dit enkel als je de jachtovereenkomst opzegt. Dit is niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld als het jachtrecht in de akte is opgenomen of als er in de overeenkomst staat dat het jachtrecht levenslang is toegekend of onopzegbaar is. 
• Een jachtovereenkomst eenzijdig wijzigen kan niet. In bepaalde gevallen kan je het jachtrecht wel afkopen.

Dit moet natuurlijk altijd binnen de bepalingen van Natuur- en Jachtdecreet en Soortenbesluit zijn en op voorwaarde van het verlenen van de nodige ontheffingen.

Dit is volkomen wettelijk. WBE’s kleuren in hun jachtplannen vaak rustgebieden in. Dit schrijven ze ook in het beheerplan. Je kan dan perfect een jachtovereenkomst sluiten waarin wordt gesteld dat er in die rustgebieden niet wordt gejaagd.

Deze werkwijze heeft echter mogelijks ongewenste gevolgen. Onze percelen behoren dat tot het jachtgebied van de jager, los van het feit of er gejaagd wordt of niet. Twee artikelen in het jachtvoorwaardenbesluit zijn van belang:

• (Art. 4) Het is verboden om voederplaatsen voor wild aan te leggen op minder dan 150 meter van de grens van een terrein waarvan het jachtrecht door een andere jachtrechthouder wordt uitgeoefend, tenzij na schriftelijk akkoord van de betrokken jachtrechthouder.”

• (Art. 5) Het is verboden zich met een jachtwapen te bevinden op jachtkansels die op minder dan 150 meter liggen van een terrein waarvan het jachtrecht door een andere jachtrechthouder wordt uitgeoefend, tenzij na schriftelijk akkoord van de betrokken jachtrechthouder.”

Als Natuurpunt zijn jachtrecht afgeeft, geldt deze afstand dus niet (want het wordt één groot jachtgebied).

In de overeenkomst moet dan ook worden opgenomen dat het jachtrecht wordt opgezegd als de rustgebieden in het jachtplan niet worden goedgekeurd.

In een natuurreservaat mag je in principe niet voederen als dit de rust verstoord van in het wild levende dieren. Dit is zo bepaald in het Natuurdecreet. In hetzelfde decreet kan je hiervoor een ontheffing vragen voor redenen van natuurbehoud.

In het Jachtdecreet wordt het voederen van jachtwild geregeld in art. 4. Dit artikel zegt het volgende:

• Het is verboden om voederplaatsen voor wild aan te leggen op minder dan 150 meter van de grens van een terrein waarvan het jachtrecht door een andere jachtrechthouder wordt uitgeoefend, tenzij na schriftelijk akkoord van de betrokken jachtrechthouder.

• Op een voederplaats voor grof wild mogen alleen hooi, zoutstenen of zoutpasta worden aangebracht, tenzij het gaat om een aankorrelplaats voor wilde zwijnen die voldoet aan de door de minister bepaalde modaliteiten.

• Het is verboden om te jagen op waterwild en overig wild op minder dan 150 meter van een vaste voederplaats voor waterwild en overig wild waarop minder dan een maand voordien voeders zijn aangebracht.

• Onder de term voederplaats worden niet de gewassen begrepen die worden geteeld met het oog op het voorzien van voedsel voor wilde dieren.

Je kan wel in de jachtovereenkomst opnemen dat er geen voederplaatsen mogen aangelegd worden in het natuurgebied (zie voorbeeldovereenkomst).

Jachttorens mogen in principe overal gebouwd worden als voldaan is aan wetgeving buiten de jachtwetgeving, zoals de aanvraag van stedenbouwkundige vergunningen.

Het is wel verboden zich met een jachtwapen te bevinden op jachtkansels die op minder dan 150 meter liggen van een terrein waarvan het jachtrecht door een andere jachtrechthouder wordt uitgeoefend, tenzij na schriftelijk akkoord van de betrokken jachtrechthouder.

Deze voorwaarde geldt echter niet wanneer het natuurreservaat als jachtgebied is ingekleurd. Dan is het immers één groot jachtterrein.

Een jachtkansel is iedere constructie of iedere inrichting, met inbegrip van al dan niet ingerichte bomen, die het mogelijk maakt wild te schieten vanaf een punt dat ligt boven het normale niveau van de grond.

Antwoord: In principe niet. Het natuurdecreet werkt "blokkerend" op het jachtdecreet. Dus: als je dieren wil doden (onder welke vorm ook, ook voor jacht) moet je altijd ontheffing van Natuurdecreet vragen met motivatie welke aspecten van de natuur- of jachtwetgeving je wil toepassen en waarom. Pas als je die ontheffing hebt verkregen kan alle mogelijkheden van de jachtwetgeving benutten. Als je bijzondere jacht of bestrijding wil toepassen, moet je toch nog afzonderlijk een melding doen.