Image
Winterkoning - Elwin van der Kolk

Winterkoning

Eurasian wren
Troglodytes troglodytes
Troglodytidae

De winterkoning is één van de kleinste broedvogels in Europa. Met zijn opgewipt staartje en heldere zang is het een opvallende verschijning.

Grootte
9 - 10,5 cm - spanwijdte: 17 cm
Gewicht
8 - 13 g
Levensverwachting

2 tot 6 jaar

Favoriete maaltijd

Insecten

Burgerlijke staat

De helft van de mannetjes heeft één vrouwtje per broedseizoen, de andere helft gemiddeld 2 - 4.

Status
Algemeen
Woonplaats

Dichte ondergroei

Karakter

Nerveus maar moedig

Verleiding

 Het mannetje bouwt meerdere nestjes die door het vrouwtje geïnspecteerd worden.

Hoe herken je de winterkoning?

  • zeer klein, nerveus vogeltje (9 - 10,5 cm)
  • korte, opgerichte staart
  • bovenzijde roodbruin tot kaneelkleurig
  • onderzijde bruinwit met fijne, donkere bandering

De winterkoning valt het meest op door zijn zeer luide zang.

Winterkoning - Elwin van der Kolk
Winterkoning - Elwin van der Kolk
Winterkoning - Elwin van der Kolk

Het geluid van de winterkoning

Ondanks zijn kleine formaat is de winterkoning een van de luidste zangers van ons land. De zang is een explosieve serie van hoge, metaalachtige noten, afgewisseld met trillers. Zingt praktisch het hele jaar door, ook in de winter.

Audio file
Beluister hier
Audio file
Beluister hier

Hoe leeft de winterkoning

Wat eet de winterkoning?

De winterkoning eet vooral insecten, spinnen, duizendpoten en larven die van bladeren en takjes worden geplukt, dicht tegen de grond.

Afbeelding
Winterkoning - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen
Afbeelding
Winterkoning - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen

Hoe plant de winterkoning zich voort?

Het nestje van de winterkoning heeft de vorm van een ei dat rechtop staat. De ingang zit aan de zijkant. Aan de buitenkant is het bekleed met mos, binnenin vooral met veren en haartjes. Het mannetje bouwt in het vroege voorjaar verschillende nesten die door het vrouwtje aan een nauwkeurige inspectie worden onderworpen. Ze kiest er dan eentje uit om in te broeden. Doorgaans maakt een mannetje zo’n zes nestjes per jaar, maar een overijverige Nederlandse mannelijke winterkoning bouwde een recordaantal van twaalf nesten in één broedseizoen.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • Volgens zijn dagboek meende de Friese stadhouder Willem Frederik van Nassau (1613 - 1664) in zijn strijd tegen het graveel (nier- of galsteen) veel baat te hebben bij het eten van winterkoninkjes. ‘Een keunincksken den beck en voeten affgesneden en dan klein gehackt en in een glass Spaensche wijn gedaen en uytgedroncken, iss heel goet voor het graeveel eb dickwils geprobeert’.

  • De winterkoning kan zijn nest op de gekste plaatsen maken: in de zak van een vogelverschrikker, een oude hoed in een drukke werkplaats of de vouwen in een kerkgordijn. Er is een geval bekend van een winterkoning dat een nest had gemaakt tussen de vlijmscherpe tanden in de bek van een reuzensnoek waarvan de kop ergens in een schuurtje hing. Jongen werden met succes grootgebracht in een nestje op amper 19 cm van een cirkelzaag die acht uur per dag in werking was. Samen met het roodborstje is het ook de enige vogel die al in een menselijke schedel heeft gebroed. Vind je een nest op een onwaarschijnlijke plaats: gewoon laten zitten.

Waar vind je de winterkoning?

De winterkoning broedt vooral in de dichte ondergroei van bossen en tuinen. Hagen, struikgewas, houtkanten, ruige vegetatie en dicht struweel vormen goede nest- en schuilplekken.

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor?

De winterkoning is in Vlaanderen één van de meest algemene broedvogels. Hij valt vooral op door zijn zeer luide, explosieve zang die meestal eindigt op een trillend wekkertje.

Icon
Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?

Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de winterkoning

Wat kan jij doen?

De winterkoning houdt van rommelhoekjes: kreupelhout, dichte vegetatie, een braamstruweel of brandnetelruigte, een takkenhoop. Een nette, aangeharkte tuin is dus minder geschikt dan een tuin met dichte struiken, een composthoop en planten die pas in het voorjaar worden gesnoeid.
 

Wat doet Natuurpunt?

 

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android