10x actief: Wandelen tussen erfgoed
Vlaanderen is bij uitstek door mensenhanden vormgegeven, bijna elk landschap is door de eeuwen heen wel eens ontgonnen. Daarom vinden we in elk natuurgebied sporen uit het verleden terug. Erfgoed en natuurwaarde zijn meestal onlosmakelijk aan elkaar gekoppeld. In vrijwel alle natuurgebieden van Natuurpunt zijn erfgoedwaarden aanwezig. Dit kunnen zichtbare monumenten zijn in de vorm van gebouwen, motten, walstructuren of onzichtbare archeologische resten, maar ook waardevolle landschappen en landschapselementen.
Provincie Antwerpen
Fort Van Walem
Het Fort van Walem heeft een bijzondere historische waarde binnen het kader van de Antwerpse fortengordel en dit zowel op militair als op vestingbouwkundig vlak. De natuur die zich in de loop der jaren op het fortdomein heeft ontwikkeld is van een uitzonderlijke kwaliteit. Dankzij de overwinterende vleermuizen geniet het fort zelfs van een Europese bescherming.
Walenhoek-Niels Broek
Nadat eind jaren 1970 de kleiontginning stopgezet werd, deden buurtbewoners, de gemeente Niel en de prille natuurbeweging iets ongewoons voor die periode: een oude kleiput redden van het stortspook. Het resultaat daarvan nu is een gevarieerd landschap met grote vijvers, poelen, rietkragen en struwelen. Grenzend aan de Walenhoek bevindt zich het natuur.huis De Paardenstal. Zoals de naam het reeds doet vermoeden, werden in dit gebouw vroeger de paarden gestald die in de steenbakkerijen de wagonnetjes met klei en bakstenen trokken.
Provincie Limburg
Vloeiweiden
De vloeiweiden van de Grote Watering van Lommel zijn een uniek overblijfsel van een groots opgezet irrigatieproject in de 19e eeuw en vormen thans een beschermd landschap. Door vrijwilligers worden 15 ha grasland nog steeds bevloeid op eeuwenoude wijze, dankzij kalkrijk water, aangevoerd door een stelsel van kanalen en greppels. Hierdoor ontstond een uniek biotoop van zeldzame planten en dieren. Het bevloeien, het “witteren”, kreeg in 2019 een plaats op de Vlaamse Inventaris Immaterieel Erfgoed, als overblijfsel van een oude landbouwtechniek.
De Duizendjarige Eik en Willekensberg
De Willekensberg is een getuigenheuvel. Tussen de zeventig en twee miljoen jaar geleden lag de plek in de zee. Door eb, vloed en zeestromingen ontstonden zandbanken die later versteenden tot ijzerzandsteenbanken. Naast dit gebied vind je de bekende Duizendjarige eik. Op de uitkijktoren heb je een prachtig zicht over het natuurgebied Vallei van de Zwarte Beek. Laat je inspireren door deze mysterieuze plek.
Provincie Oost-Vlaanderen
Boembekemolen
Langs de oevers van de Zwalm, midden in het reliëfrijke landschap van de Vlaamse Ardennen tref je het bezoekerscentrum Boembekemolen aan. Het is één van de vijf watermolens op de Zwalm en ligt midden in het natuurgebied. De omgeving is een gaaf natuur- en cultuurlandschap dat gevormd werd door de rivier en een oude spoorwegbedding, het Mijnwerkerspad.
Steengelaag
Op een steenworp van het centrum van Stekene ligt Het Steengelaag. Deze kleiputten waren verbonden met de voormalige steenbakkerij, Tuilerie Sainte-Marie, opgericht in 1880. Later ontwikkelde zich een verscheidenheid aan biotopen. In de lagere (uitgegraven) gedeelten gaat het, naast drie belangrijke waterpartijen, om vochtig broekbos en een bloemrijk hooiland.
Provincie Vlaams-Brabant
Molenheide (Langdorp)
Sinds 1662 bepaalt de Heimolen het landschap op den Oude Stok. Zoals de naam al doet vermoeden vind je er nog heide zoals vroeger. Nadat de laatste molenaar in 1958 definitief de Heimolen verliet, ging het gebouw snel achteruit. Toen Natuurpunt in 1995 de Heimolen kocht, moest hij grondig gerenoveerd worden. Vanaf 1999 wordt er opnieuw gemalen in de molen en kan je hem bezoeken.
Meldertbos
Het Meldertbos is een oud parkgebied aangelegd in 1845. Het is een 50 ha groot beeklandschap met vijvers, bos en hooilanden. In 1910 is er op basis van een modernistisch ontwerp van Louis Van der Swaelmen een nieuwe tuinlaag aan toegevoegd. Wat ooit verloren werd geacht na jaren van verval is onder impuls van Natuurpunt opnieuw zichtbaar en toegankelijk gemaakt. Er is van bij de start ingezet op een (her)waardering van het verloren park en een uitzicht op herstel met respect voor erfgoed én natuur.
Provincie West-Vlaanderen
Gulke Putten
Een bekend beeld in het landschap zijn de vier hoge masten van het Zendstation Wingene. Deze zijn sinds 1999 beschermd als monument omwille van de industreel-archeologische en wetenschappelijke waarde. Dat daaronder een schat van wilde planten en dieren leeft, is minder bekend. De heide, erfgoed uit het verleden, is meer dan de moeite waard om te bewaren en te koesteren voor de toekomst.
Keignaert
Tussen de stad Oostende en deelgemeente Zandvoorde ligt een gevarieerd landschap met weilanden, sloten en akkers: de historische polders van De Keignaert. Zo’n 3.000 jaar terug was dit nog een veengebied, later overspoeld door de zee die een pak zand en zeeklei afzette. In de Middeleeuwen werden deze schorren ingedijkt. Deze geulen zijn momenteel nog zichtbaar in de polders als kreken, zoals de Keignaert.
Download hier de route-app
Ontdek de mooiste natuurgebieden in Vlaanderen met de route-app van Natuurpunt. Download de routes en ga op stap. Onderweg vertellen ervaren natuurgidsen je alles over de dieren, planten en het landschap om je heen.
