Bosmuseum Jan Van Ruusbroec (Zoniënwoud)

Hoeilaart
Provincie Vlaams-Brabant
Afbeelding
Bosmuseum Jan van Ruusbroec
Stijn Vranckx
Icon
Icoon_Groot - Contact
Infobalie
Icon
Icoon_Groot - Picknick
Picknickgelegenheid
Icon
Icoon - Wandeling met gids
Geleide wandeling boeken
Icon
Icoon - Speurneuzen
Aanbod voor scholen

Het Bosmuseum is de ideale startplaats voor wandel- en fietstochten in en rond het Zoniënwoud. In het museum maak je kennis met het gigantische bos en zijn bewoners. Je komt er alles te weten over de principes van het bosbeheer en de geschiedenis van het Zoniënwoud.

Voor schoolkinderen worden er Natuurateliers georganiseerd in het Zoniënwoud vanuit het Bosmuseum.

Openingsuren
maandag: gesloten
dinsdag: gesloten
woensdag: 13:00-17:00
donderdag: 13:00-17:00
vrijdag: 13:00-17:00
zaterdag: 10:00-17:00
zondag: 10:00-17:00
Winter: zaterdag 13u-17u Zomeropening: vanaf 1 april - 1 november. Feestdagen 10u-17u open. Gesloten 24 december tem 1 januari

Contact

Duboislaan 2 1560 Hoeilaart België
Zien en doen

 

Voor scholen

Natuurateliers voorjaar 2024

In het Bosmuseum aan Onthaalpoort Groenendaal laten wij kinderen graag op een creatieve manier kennismaken met de natuur. We hebben een mooi en divers aanbod voor 2024. 

Schrijf hier in

Download hieronder het overzicht van de natuurateliers per graad.

Kleuters en lagere school

Hatsikidee! (2e en 3e kleuterklas)

Hup, hup, hopla,... Met kleine spelletjes en opdrachten verkennen we het bos en de bosdieren met al onze zintuigen: ruik, voel, luister, proef en zie hoe alles leeft in het Zoniënwoud. Open de oogjes en de oren. De snaveltjes vallen vanzelf open!

Konijnenpad (2e kleuterklas - 2e leerjaar LO)

Kennen de kinderen konijntjes? Er zijn vast nog veel verrassende dingen die ze niet wisten! Reis mee met konijn door een tastbare wereld vol ondergronds plezier en leuke weetjes.

Magie van de boom (3e kleuterklas - 3e leerjaar LO)

Heb je zin om te ontdekken hoe belangrijk en magisch een boom wel is in onze mooie natuur? Loop dan met ons mee en ervaar het met al je zintuigen! Gehoor, smaak, geur, zicht en voeling – alles komt aan bod op een leuke en speelse wijze en belooft een prachtig avontuur te worden. Klaar voor de beleving, die je kijk op bomen voor altijd zal veranderen?
 

Lager onderwijs - graad I en 2

Muziek in de natuur (graad 1 LO)

Ontdek samen met de kinderen hoe Eekhoorn erin slaagt een groot bosorkest te maken! Een gids neemt je op pad samen met handpop Eekhoorn. Tijdens het verhaal komt Eekhoorn héél wat andere dieren in het bos tegen. Elk dier heeft zijn eigen uniek geluid en al gauw weet Eekhoorn heel het bos te overtuigen tot het vormen van één groot bosorkest. Maakt jouw groep met de dieren een mooi bosorkest?

Dieren, wonderlijke wezens (graad 1 en 2 LO)

Dieren hebben goed ontwikkelde zintuigen. Aan de hand van kleine spelletjes en opdrachten nemen de kinderen de rol van de dieren over. Zouden zij ook even goed kunnen overleven?
 

Lager onderwijs - graad 2 en 3

Onze Vleermuizen: Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel! (graad 2 en 3 LO)

Het Zoniënwoud herleeft dankzij onze aandacht voor deze rijke, intrigerende dieren! Op een speelse manier wandelt de klas door de seizoenen heen. Kortom: Een vindingrijk én leerrijk pad, met een duidelijke structuur en speels aangebracht.
Opgelet: dit atelier duurt 2u30min

Mysterieus leven van de bomen (graad 3 LO)

Ontdek de geheime bomentaal en nog veel meer over het mysterieuze leven van bomen.

Survivalbrug voor dieren (graad 3 LO)

Je klas maakt kennis met de 'versnippering en ontsnippering van het Zoniënwoud'. Eeuwenlang bewegen dieren zich in het landschap. Maar het landschap verandert. Hoe overleven de dieren? Hoe leven ze samen in een steeds kleiner wordend ecosysteem? Volstaat een ecoduct? We nemen je groep mee op pad en laten ze met leuke doe-opdrachten kennis maken met de vele uitdagingen in het bos.

Leven in de Vijver (graad 3 LO, vanaf mei tot en met september)

We duiken in de onderwereld van de vijver, een waterbiotoop vol uitdagingen en vaak onbekend voor de meesten onder ons. We kijken, observeren en meten de niet-levende elementen. We gaan op verkenning naar waterplanten en -dieren en noteren hun kenmerken. We brengen ze op naam en gaan na hoe ze zich hebben aangepast aan het watermilieu. Welke factoren beïnvloeden het 'samenleven aan en rond het water'

Opgelet: dit atelier duurt 2u30min

Klimaatverbinding (5 LO - 2 SEC)

Wandelen op een pad kan iedereen, maar wandelen op een KLIMAATPAD, daarvoor heb je een enthousiaste gids nodig. Die hebben wij en die gaat jullie vertellen én laten zien wat er in het klimaat en dan vooral in het bos gaande is: de fantastisch mooie dingen en de bedreiging van dat moois en hoe dat komt. En na de wandeling zal je voelen dat je nóg meer met de natuur verbonden bent en dat je wens om ervoor te zorgen niet meer te stuiten is.

Vliegend Hert (5 tot 10 jaar - speel atelier)

Een sprookje? Neen, een zomeratelier voor jou, met een kever in het middelpunt van de belangstelling. Het Vliegend hert is ècht een kever, maar een heel bijzondere. Als je hem ziet, weet je meteen waarom hij zo heet.  Hij is een van de koesterdieren in onze omgeving. Wil je hem al spelend beter leren kennen en voel je iets voor avontuurlijke opdrachten, dan moet je in Groenendaal zijn. Samen met andere kinderen word je op één dag een pak leniger en wijzer! 
 

Immersieonderwijs

Berenbos (Natuurbelevingspad)

Klein Beertje vindt zijn mama niet meer. Wat erg! Samen gaan we op zoek naar Mama Beer. Misschien kunnen de bosdieren ons hierbij helpen?  Ruik, voel, luister, proef en zie... hoe Klein Beertje zijn mama terugvindt. Met allerlei spelletjes en opdrachten verkennen we het bos met al onze zintuigen.

Jouw lievelingsdier in klei! 

Nieuw voor alle kinderen van de lagere school is het klei-atelier, waarbij ze zich twee uur lang spelenderwijs kunnen onderdompelen tot leven komende dierenwereld. De kinderen laten hun fantasie de vrije loop gaan, terwijl ze op zoek gaat naar hun (enige?) échte lievelingsdier.
 

Secundair onderwijs

Natuuratelier naar keuze

Onze gidsen bieden graag hun ervaring en kennis aan voor een atelier op maat. Er zijn veel mogelijkheden in het uitgestrekte Zoniënwoud. Leer je oriënteren in het bos, maak kennis met vele bijzondere bomen, ontdek de vogels en hun geluiden, de gevolgen van klimaatopwarming, ... vraag het ons en we bekijken wat mogelijk is.

Biotoopstudie van het Bos

Tijdens de biotoopstudie leer je het bos in al zijn aspecten kennen: de levende of biotische factoren (dieren, planten, zwammen), de niet-levende of abiotische factoren (bodem, microklimaat) en de invloeden van de mens. 
 

Natuuratelier reserveren

Heb je je een natuuratelier gekozen? Maak graag op tijd je reservatie! 

Na reservatie ontvang je bevestiging in de vorm van een contract. Door reservatie stem je in met onderstaande praktische informatie en onze algemene voorwaarden.

Reservatieformulier

Duur en maximum aantal deelnemers

Een atelier of leerpad duurt gemiddeld 2 uur. Wij voorzien vooraf bepaalde tijdslots in het reservatieformulier. Hou hier rekening mee bij het aankomst- en vertrekuur.

  • Natuuratelier kleuters: maximaal 20 kleuters
  • Natuuratelier voor lager en secundair onderwijs: maximaal 25 leerlingen
  • Binnenactiviteit zoals het atelier 'Roofvogels en Braakballen': maximaal 16 leerlingen

Prijs

  • €70 per natuuratelier van 2 uur voor Vlaams-Brabantse scholen.
  • €100 per natuuratelier van 2 uur voor niet Vlaams-Brabantse scholen.

Praktische afspraken

Tijdstip

  • Wees een kwartier voor aanvang aanwezig zodat de leerlingen nog naar het toilet kunnen gaan.
  • Respecteer het aankomsttijdstip zoals vermeld op het contract. Verwittig de gids op welk tijdstip je zeker ten laatste terug moet zijn.

Begeleiders en de gids hebben een complementaire rol te vervullen

  • De natuurgids leidt het atelier/leerpad in goede banen (route en inhoud). De school vraagt vooraf aan de kinderen het respect voor de gids en de natuur en ziet hierop toe ter plaatse. De begeleider van de groep is verantwoordelijk voor orde, zorg en medewerking van de leerlingen tijdens, voor en na het leerpad. Desnoods zorgt de school voor één of voldoende personen om de begeleiding van de groep te verzekeren. Er is een EHBO-kit aanwezig aan het onthaal.
  • Indien een vervang-begeleider van toepassing (ziekte, e.a.) is, mail dan vooraf de juiste contactgegevens naar [email protected]
  • Aangepaste kledij die vuil mogen worden is vereist. Zorg voor warme- en regenbestendige kledij, stevig schoeisel of laarzen. Het kan modderig zijn.

Niet doorgaan van het natuuratelier na bevestiging

Annulering van het natuuratelier is mogelijk en gratis na verwittiging via email naar [email protected] en dit minstens 2 werkdagen voor de voorziene aanvangsdatum. Indien wij niet tijdig de verwittiging mogen ontvangen is de aanvrager 50% van de overeengekomen prijs verschuldigd.

Als de groep op de vastgestelde dag niet tijdig op de afspraak aanwezig kan zijn, wegens onvoorziene vertraging (verkeer, werken, e.d.), zal de begeleider het nodige doen om de gids voor/op aanvangsuur op te bellen op het GSM nummer van de gids (zoals vermeld in het contract) zodat er onderling een later aanvangsuur kan worden afgesproken (met aanpassing van het atelier aan het beschikbare tijdsbestek).

Bij niet doorgaan van het natuuratelier zonder tijdige annulatie is de aanvrager de vastgelegde prijs van het contract verschuldigd, zoals hierboven vermeld bij annulatie. De gids zal het niet tijdig verwittigen op vastgestelde dag melden via email naar [email protected] (cc emailadres-school zoals vermeld in contact) voor de duidelijkheid.

Bij niet kunnen doorgaan wegens overmacht of stormweer volgt er geen facturatie. Ook in dit 'noodgeval' is verwittigen vereist via email naar [email protected] Op de website van ANB lezen we dat bij stormweer (dit is vanaf code oranje) een natuurbezoek om veilligheidsredenen af te raden is.  Online na te kijken op de website van het KMI, bij de waarschuwingen.

Algemene voorwaarden

Ateliers

  • De werkbladen en het didactische materiaal, nodig voor het atelier, worden aangebracht en bekostigd door NATUURACADEMIE.
  • De aanvrager staat zelf in voor de verzekering van de deelnemers en eventuele begeleiders. De begeleider (gids) wordt verzekerd door NATUURACADEMIE.
  • Bij het niet net achterlaten van het museum en het leslokaal worden de kosten doorgerekend aan de aanvrager.
  • Bij het opzettelijk vernielen van het didactische materiaal worden de kosten doorgerekend aan de aanvrager.
  • Alle ateliers worden gegeven in het Nederlands tenzij anders overeengekomen.

Publiciteit

  • Indien door de aanvrager promotie gevoerd wordt voor een atelier, dient hierin de naam van NATUURACADEMIE vermeld te worden. Een ontwerp van brochure wordt vooraf doorgestuurd naar NATUURACADEMIE voor goedkeuring

Betalingsmodaliteiten

  • Het overeengekomen bedrag wordt betaald, na het ontvangen van een factuur, opgesteld door NATUURACADEMIE. Deze factuur dient aan NATUURACADEMIE betaald te worden binnen de termijn van één maand. Bij gebreke aan betaling op de vervaldag is er van rechtswege en zonder ingebrekestelling een conventionele verwijlintrest verschuldigd van 12 % per jaar op het openstaande saldo.
  • Vanaf de 10de dag na haar vervaldag wordt bij niet betaling bovendien van rechtswege en zonder ingebrekestelling een forfaitaire schadevergoeding verschuldigd van 10 % van het factuurbedrag met een minimum van € 10.

Natuuruitleenkoffers

Dankzij de steun van de provincie Vlaams-Brabant zijn wij een uitleenpunt van natuurkoffers. Een natuurkoffer uitlenen kost 20€ en waarborg is 20€. Betaling gebeurt via factuur. Waarborg betaal je cash ter plaatse in het bosmuseum. 

Waarom natuuruitleenkoffers?

  • Wil je in de buurt van de school op natuuronderzoek gaan?
  • Wens je veldwerkmateriaal mee te nemen op bosklassen?
  • Speel je graag een educatief natuurspel met de leerlingen?

Dan kunnen de natuuruitleenkoffers jou van nut zijn. In de natuuruitleenkoffers vind je praktisch doe-het-zelfmateriaal, inclusief handleiding, om met de leerlingen zelf aan de slag te gaan. Maak op voorhand een afspraak om de inhoud van de koffer door te nemen. Uitleenkoffers kan je halen en terug brengen tijdens de openingsuren van het Bosmuseum. 

In het Bosmuseum Jan van Ruusbroec zijn de volgende uitleenkoffers beschikbaar:

Kleuteronderwijs 

  • Houten ontdekkist slakken: Met de ontdekkist 'Slakken' maken de peuters kennis met slakken. Zij nemen slakken waar, kijken goed hoe ze eruit zien, hoe slakken zich bewegen, wat ze eten en welk spoor ze achterlaten. 
  • Houten ontdekkist lieveheersbeestjes: De ontdekkist 'lieveheersbeestjes' is een eerste kennismaking met natuurbeleving waarbij gekozen is voor het kriebelhulpbeestje 'het lieveheersbeestje' dat door jonge en oude peuters als een heel lief diertje ervaren wordt. 
  • Houten ontdekkist paddenstoelen: Met de ontdekkist 'paddenstoelen' leren peuters en kleuters de wereld van paddenstoelen kennen. Het stimuleert de omgang met paddenstoelen, de ontdekking van waar je een paddenstoel kan vinden, de eigenschappen van de paddenstoel leren verkennen en het stimuleert de verwondering en de fantasie.

Lager onderwijs

  • Bodemdieren: Kleine diertjes vangen, onderzoek met een loep en herkennen op een zoekkaart. Geschikt voor eerste graad LO. 
  • De ring van Nevelingen: Vroeger leefden de mensen veel dichter bij de natuur dan nu. Zij kenden daarom ook veel van de natuur. Via opdrachten wordt er gepeild of de inwoners van 4 koninkrijken ook zoveel van het bos kennen als de mensen van toen.
  • Levend Ganzenbord: Het levend ganzenbord is een doe-en renspel met vragen en opdrachten. Het kan zowel binnen als buiten gespeeld worden. 63 opdrachtkaarten helpen je op weg en leren je spelenderwijs bij over de natuur. Geschikt voor 2de en 3de graad LO.
  • Leren van Buiten: Met behulp van diverse onderzoeksmaterialen kunnen kinderen zelfstandig op ontdekking gaan in de natuur dankzij zoekkaarten, loupepotjes, onderzoeksbakken, schepjes, boommeters, enz. Geschikt voor alle graden van de LO.

Lager onderwijs en secundair onderwijs

  • Wateronderzoek: Wil je graag als leerkracht zelfstandig een wateronderzoek doen? Dan heeft deze koffer alles in zijn mars om dit te doen slagen! Geschikt voor 2de en 3de graad LO en bij uitbreiding voor de 1ste graad secundair ('waterkwaliteit')
  • Natuurbeheerspel: Het natuurbeheerspel geeft informatie over de natuur van vroeger, de natuur van nu en wat er allemaal veranderd is. Er wordt extra aandacht besteed aan het belang van natuurbeheer. Geschikt voor 3de graad basisonderwijs en 1ste graad secundair onderwijs.
  • Humusproef: Doe de proef en ontdek hoeveel water en humus er in de grond zit, zet je veiligheidsbril al vast maar op! Voorzien voor secundair onderwijs, eventueel 3de graad LO.

Het Bakbos

Bakhuisje Priorij van Groenendaal 
Afbeelding
het bakhuisje

Bosmuseum

Tegenover het bosmuseum Jan Van Ruusbroec in Groenendaal staat een bakhuis daterend van het einde van de 18° Eeuw. De bakoven, die hoorde bij het bakhuis, werd doorheen de jaren gerestaureerd. Het gebouw heeft een belangrijke historische waarde en de oven biedt de mogelijkheid om te werken rond oude technieken en de verhouding tussen voedselproductie en behoud van biodiversiteit. Een uitgelezen kans dus om de kennis en passie rond bakovens te delen.

Met dank aan de partners
Agentschap Natuur & Bos | Heemkundige Kring Hoeilaart | Reizend bakhuis | Vrijwilligers van Natuuracademie en NGZ | 

De geschiedenis van het bakhuis

Dit bakhuis maakt deel uit van de tegenover gelegen vierkantshoeve van de voormalige Augustijnenpriorij van Groenendaal, nu gekend als het Bosmuseum Jan van Ruusbroec. Het bakhuis met bakoven werd vermoedelijk omstreeks 1778 gelijktijdig met de hoeve opgetrokken. In de 19e eeuw onderging het meerdere renovaties waarvan de meest ingrijpende in 1881. Na de Eerste Wereldoorlog werd het pand omgebouwd tot woning voor een ploegbaas van het toenmalige bestuur der Waters en Bossen. Het bakhuis bleef bewoond tot 1970. Na 2005 werd het gebouw opgeknapt.

In 2018 werden door de Koninklijke Heemkundige Kring "Het Glazen Dorp" vzw de eerste stappen gezet om het bakhuis opnieuw van een oven te voorzien. Dit werd mogelijk gemaakt door de financiële en logistieke steun van het Agentschap voor Natuur en Bos. De reconstructie van de oven werd in 2020 uitgevoerd door de ambachtelijke ovenbouwers het Reizend Bakhuis.

Open bakmoment

Afbeelding
het bakhuisje

Bosmuseum

 

We houden elke tweede zaterdag van de maand (9 - 12u30) een open bakmoment. Iedereen is welkom om eens over de schouders van onze vrijwilligersploeg mee te komen kijken, het proces van het stoken mee te beleven en natuurlijk zijn eigen broodje mee in de bakoven te schuiven! Breng je klaargemaakt deeg mee, of sluit aan met taart, koekjes en overschotels. Er is genoeg plaats in de oven. Laat enkel vooraf iets weten ([email protected]).

Af en toe geven onze vrijwilligers tegelijkertijd ook een workshop, daarvoor vragen we om een schort te voorzien, een broodzak, en 3 euro voor de ingrediënten.

agenda

  • zaterdag 9 december 2023 - scones met Caroline
  • zaterdag 13 januari 2024 - pan de muertos met Bryan
  • zaterdag 10 februari 2024 - Mexicaans brood met Araceli
  • zaterdag 9 maart 2024 - zuurdesembrood met Wim
  • zaterdag 13 april 2024 - kruidenfocaccia met Birgit en Sabine, schrijf je hier in
  • zaterdag 11 mei 2024 - excursie
  • zaterdag 8 juni 2024 - proeven van elkaars brood en hapjes eetbare kruiden voedselbosje

Voedselbosje

Afbeelding
het bakbos

Bosmuseum

 

Zopas zijn we rond het bakhuisje een voedselbosje opgestart. Met een groep gelijkgestemden komen we samen om te planten en te snoeien, een hazelaar hut te bouwen, ideeën uit te wisselen, enz. De vrijwilligers willen graag experimenteren met recepten, die ook in onze bakoven kunnen, zo onstond onze naam 'bakbos'. Er worden op vraag cursussen en workshops ingericht rond wilde kruiden, bushcrafting, of methodes om voedsel te bewaren, alle vragen zijn welkom. Wij komen de laatste zaterdag van de maand samen, meer info via [email protected].

Samenwerkingspartners

We werken samen met de natuurgidsen van het Zoniënwoud (NGZ) en met steun van en in samenwerking met de Provincie Vlaams-Brabant, het Agentschap voor Natuur en Bos en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Bereikbaarheid
Afbeelding
voetgangers vanaf station Groenendaal

voetgangers vanaf station Groenendaal

Werken

  • Door de werken aan een nieuw eco-recrea-duct werd de fietsbrug, die rechtstreeks uitgaf op het bosmuseum, afgebroken. Er is een omleiding voorzien via de andere fietsbrug, in het verlengde van het station van Groenendaal. De fietsbrug bereik je via de ingang van de parking.
  • Vanaf het station van Groenendaal (Groenendaalsesteenweg), dat de eindhalte is voor de bussen 395 en 830 van De Lijn, kunnen groepen veilig, via een tijdelijk aangelegd verhard voetpad en een brug, het bosmuseum bereiken 
  • Alle last-minute info op Werken aan de ring

Met de wagen

  • Grote ring rond Brussel, richting Waterloo.
  • Afslag Ukkel, Watermaal-Bosvoorde, Sint-Genesius-Rode. Nog even rechtdoor, onder de spoorwegbrug, en dan rechts (volg bordje Bosmuseum). Twintig meter na het kruispunt zie je de witte vierkantshoeve staan.

Met het openbaar vervoer

  • Vanuit Brussel vertrekt er regelmatig een trein met richting Louvain-la-Neuve die ook in Groenendaal stopt. Best even de recente uren opvragen bij het station of via de site van de NMBS, www.nmbs.be. Hier kan je ook terecht voor de verbindingen van De Lijn vanuit Leuven.
  • Het is 15 minuten wandelen van het station naar het Bosmuseum. 
  • Alle last-minute info op Werken aan de ring