Meer doenders groen

De burger wordt hier dus blij gemaakt met een dode mus: iets waar hij al recht op heeft, wordt hem nog eens met veel aplomb en bombarie voorgeschoteld als een grote toegift van het gemeentebestuur.

Bovendien stelt zich de vraag hoe deze open ruimte ‘wordt teruggegeven’. Zal dat op dezelfde manier gebeuren als de in het GRS uit 2010 aan de inwoners beloofde ‘groene vingers’ Vlaanderenveld (nu benoemd als Gladiolenlaan) en Vosdelle die middels het bindende gedeelte maximaal gevrijwaard zouden blijven van bebouwing? Maar die nu, zoals uit de berekening hierboven blijkt, alsnog worden vrijgegeven voor bebouwing.

Alle voornemens in verband met bebouwen van open ruimte werden netjes opgenomen in een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) zodat ze juridisch verankerd zijn. De voornemens i.v.m. het bewaren van de open ruimte werden echter slechts in het schimmigere ‘bindend gedeelte’ van het GRS 2010 opgenomen. Nu de in dat plan voorziene bouwruimte stilaan opraakt, schrijft men doodleuk een ‘gedeeltelijke herziening’ uit waarin de voornemens t.a.v. de open ruimte simpelweg worden geschrapt en men lustig verder aan de open ruimte kan knabbelen. Blijkbaar duren in Hoeilaart beloftes m.b.t. de open ruimte niet langer dan 10 jaar. Of moeten we dit soms klasseren als voortschrijdend inzicht?

In de plaats van de beloofde groene vingers krijgt de Doender met deze herziening ... nieuwe beloftes, alleen nog wat vager dan de vorige: diffuse 'gemengde openruimtegebieden' i.p.v. duidelijk afgebakende groene vingers.

De wijzigingen van het bindend gedeelte (p. 82): de groene vingers worden zonder meer geschrapt. Bemerk trouwens dat deze lijst nog het gebied aan de Geneesheerstraat bevat, vermoedelijk een lijst uit een voorloper van GRS 2010. Dankzij dit GRS 2010 is dit gebied echter vrijgegeven voor bebouwing. Belofte na belofte na belofte m.b.t. de open, groene ruimten wordt teruggeschroefd. De beloften i.v.m. bebouwing worden steeds netjes uitgevoerd.

Vervolg van de wijzigingen van het bindend gedeelte (p. 83): het beloofde RUP dat enkele serregebieden zou omzetten naar openruimtegebieden wordt eveneens geschrapt!

Alleszins, voor Natuurpunt Druivenstreek is het ontegensprekelijk: oppervlakte WRG die door het gemeentebestuur aan de natuur wordt teruggegeven = 0 ha (a).

Het betreffen óf privétuinen óf bouwtechnisch minder interessante stukjes, zoals de helling van Tenbos, óf onbebouwbaar historisch erfgoed. Alle tussenliggende oppervlaktes geeft men vrij voor bebouwing.

Zo verwordt vlakdekkende natuur tot ‘vertuind’ groengebied of tot fragmentjes schaamgroen en postzegelbosjes die op den duur zelfs niet groot genoeg meer zijn voor het territorium van een zanglijster. Het soort gedegradeerde restnatuur die de vergelijking met de houtkanten en bomenplukjes langs de rand van de autosnelweg perfect kan doorstaan: goed dat ze er zijn want beter dan niets, maar de natuurwaarden en bijhorende ecosysteemdiensten liggen er bedroevend laag!

Van volwaardige natuur en/of open ruimte kan men hoe dan ook niet (meer) spreken dus wij nemen die bijeengesprokkelde ‘open ruimte’ niet mee in de berekening. Wel rekenen we de 4,76 ha bos die men in WUG Sloesveld wenst op te offeren door als te bebouwen waardevolle open ruimte.

Dus: oppervlakte WUG die aan de natuur wordt teruggegeven = -4,76 ha (b).

Daarbij wendt men aan dat dit bebouwen slechts voor 50% zal gebeuren. Wat overblijft wordt dan herbestemd 'in functie van natuur'. De afweging daarvoor laat weinig aan de verbeelding over: 'Gelet op het reliëf kan niet het volledige gebied zonder meer voor wonen ontwikkeld worden. De overige zones kunnen herbestemd worden ifv natuur.' Hier benoemt het gemeentebestuur dus duidelijk wat reeds bleek uit de feiten (zie argument 2) betreffende de visie op de rol van natuur: ondergeschikt aan valorisatie! Niet de intrinsieke natuurwaarden worden in overweging genomen, wel de economische waarden.

Want men 'vergeet' handig te vermelden dat het bos aan de Gladiolenlaan op de Biologische WaarderingsKaarten (BWK) is aangeduid met de hoogste klasse: biologisch zeer waardevol. Waarom het zo belangrijk is om dergelijke waardevolle bossen te behouden is ondertussen wel geweten, maar kan u hier desgewenst nog eens nalezen.

Dat men wel degelijk op de hoogte is van dergelijke BWK-waarden blijkt uit de bespreking van 'recreatief belevingsgebied 2'. Daar wordt de BWK-waarde expliciet weergegeven. Het is overigens de enige vermelding van de BWK-codes in het document terwijl die toch op heel wat voorliggende gebieden, waaronder dus het bos aan de Gladiolenlaan, betrekking hebben. Selectief geheugenverlies?

Ook over dat zogenaamd slechts voor 50% bebouwen valt nog iets te zeggen. Namelijk dat deze herziening slechts richtinggevend is. Dergelijke  uitspraken overstijgen m.a.w. het niveau van vrijblijvende beloftes niet want ze zijn juridisch niet afdwingbaar.

En we weten ondertussen wat die beloftes waard zijn: absoluut niets wanneer het aankomt op het behouden van de open ruimte (zie argument 1). Bovendien speelt ook hier het effect van de versnippering en blijft men achter met gedegradeerde restruimte waar alle natuurwaarden verloren zijn gegaan.

In onze berekening weerhouden we daarom de aangesneden oppervlaktes van deze groene vingers aan 100%:

Aan bebouwing opgeofferde open ruimte = 10,50 ha (c).

Het eindresultaat is dus dat er ruim 15 ha open ruimte, waarvan een aanzienlijk deel zeer waardevolle natuur, zal verdwijnen of hopeloos gefragmenteerd raken. Opgeofferd aan betonzucht en verkavelwoede!

Dat is dus het omgekeerde van wat wordt beweerd. Er wordt hier handig misbruik gemaakt van het feit dat de hogere overheid reeds een aantal beperkingen heeft opgelegd om de burger een rad voor de ogen te draaien: in plaats van de gevraagde meer natuur en open ruimte krijgt die er daar minder van.

Een straf staaltje van 'alternatieve feiten' zoals men dat tegenwoordig noemt.

Helaas blijft het niet bij dat verlies van 15 ha open ruimte. In de berekening van het gemeentebestuur zwijgt men zedig over de vele hectaren aan natuurwaarden die door een herbestemming een minder sluitende juridische bescherming (dreigen te) krijgen.

Zo wordt er geschermd met het diffuse begrip 'recreatief belevingsgebied' waarmee men nadien vele kanten uit kan. Wordt het natuur- of parkgebied? Agrarisch gebied? Of kiest men voor de bestemming recreatiegebied?

In dat laatste geval maakt men de weg vrij voor golf-, paintball-, motocrossterreinen en dergelijke. Op enkele weloverwogen plaatsen moet dit zelfs nog kunnen.

Maar wat als men er 'gebieden voor dag- en verblijfsrecreatie' van maakt? Dan gaat het over campings en zelfs bungalowparken! Dat is toch al van een heel andere orde.

Het begrip 'recreatief belevingsgebied' lijkt dus eerder een doos van Pandora te zijn waarvan niet geweten is wat er zal uitkomen.

Wel is nu al duidelijk dat er enkele natuurwaarden zullen sneuvelen. Zo lezen we over het natuurgebied aan de Groenendaalsesteenweg en Engelselaan (N4) als visie 'het inzetten van het natuurgebied als semi privatieve belevingsruimte voor de omliggende woningen'. Op die manier wordt dit natuurgebied, waarvan het grootste gedeelte biologisch zeer waardevol is, de facto omgezet naar parkgebied. Bovendien valt er daarvan zo'n 2,5 ha plots van de kaart! Wat men met die 2,5 ha van plan is daar heeft men het raden naar.

In 'recreatief belevingsgebied B5' staat de open ruimte onder druk. Zo claimt men enerzijds hier geen nieuwe woningen toe te laten maar anderzijds is er sprake van het creëren van een bewonerspark. Onduidelijkheid troef, dus.

Verder zitten er nog heel wat andere natuur- en parkgebieden op de wip. In totaal maken we ons zorgen over zo'n 38 ha aan natuurwaarden.

Finaal dreigt dus maar liefst 53 ha waardevolle natuur en open ruimte te worden aangetast door deze gedeeltelijke herziening. Dat is toch een heel ander plaatje dan ons door het gemeentebestuur wordt voorgehouden.

In het GRS van 2010 nam het gemeentebestuur de creatie van acht groene vingers op in het bindend gedeelte met de specifieke vermelding deze gebieden maximaal te zullen vrijwaren van bebouwing. Hiermee werd het belang van deze gebieden als groene open ruimten onderkend en vastgelegd.

Bij die acht horen o.a. de groene ruimten Vosdelle (foutief weergegeven als Wolfsdelle) en Gladiolenlaan (in GRS 2010 Vlaanderenveld genoemd). Het bos van dit laatste gebied staat op de biologische waarderingskaarten aangeduid met de hoogste klasse: biologisch zeer waardevol.

Nu deze gebieden alsnog vrijgeven voor bebouwing is werkelijk lachen met de inwoners van Hoeilaart. Als die gebieden tien jaar geleden reeds hun waarde hadden als te bewaren open ruimte dan zal die anno 2020 alleen maar zijn toegenomen en niet plots verdwenen zijn.

Bovendien maken deze groene vingers deel uit van een toaalpakket, nl. het GRS 2010. Ze zijn als het ware een belofte ter compensatie voor het innemen van de WUG's Station/Nilleveld, Terheidestraat, Geneesheerstraat en Solheide. Een belofte die men blijkbaar niet wenst na te komen. Nu de voornaamste percelen van die gebieden zijn ingepalmd, wenst men de overbijvende open ruimte verder aan te tasten.

Hoog tijd voor het gemeentebestuur om kleur te bekennen tegenover de inwoners. Wat wil men nu echt? De burger geven waarom hij gevraagd heeft, nl. een groene en landelijke gemeente die klimaatrobuust en leefbaar is, of wil men liever doen alsof en achter de rug het omgekeerde uitvoeren van wat men beloofd heeft?

Indien het eerste dan behoudt men de bestaande groene vingers integraal en maakt men werk van een juridische bescherming ervan door het opstellen van een RUP Groene Vingers.

 De groene vingers zoals voorzien in het GRS 2010

Nochtans sluit de keuze om de gebieden Gladiolenlaan en Vosdelle aan te snijden voor bebouwing aan bij de nieuwe inzichten van verdichting van de kern en nabij knooppunten van openbaar vervoer. Is Natuurpunt dan niet akkoord met deze inzichten?

Uiteraard wel, maar verdichten betekent niet dat men de laatste groene open ruimten moet gaan bebouwen. Zeker niet wanneer het een zeer waardevol bos betreft. Verdichten is het efficiënter benutten van de reeds aangesneden ruimte door bv. het opsplitsen van grote woningingen, cohousing, tiny houses, stapelwoningen, het toelaten van een extra bouwlaag, ... Er zijn voldoende creatieve mogelijkheden beschikbaar om de kern te verdichten zonder daarvoor waardevolle, vlakdekkende open ruimte te moeten aantasten.

Bovendien, en toch niet onbelangrijk, men had al beslist om in de kern de open ruimten aan de Geneesheerstraat en de Terheidestraat aan te snijden voor extra bebouwing. Nu een deel van die bebouwing gerealiseerd is, geeft men plots wat rest 'terug aan natuur en dier'. Maar zoals hogerop reeds beargumenteerd betreft het nu aangetaste en versnipperde restnatuur en geen robuuste open ruimte meer. Het is dan ook veel logischer om de rest van deze gebieden te gebruiken voor de verdere verdichting van de kern dan opnieuw twee nieuwe waardevolle groene vingers op te offeren.

Het behoud van de groene vingers Vosdelle en Vlaanderenveld kan dus perfect samengaan met het verdichten van de kern. Het één hoeft het ander niet uit te sluiten!

Indien het gemeentebestuur het echt meent met het teruggeven van woonuitbreidingsgebied, dan laat ze met deze herziening een reuzekans liggen. In plaats van zich te verschuilen achter teruggaves van woonreservegebieden die reeds door de hogere overheid zijn gerealiseerd, kan men de 4,76 ha waardevol bos, die men binnen de WUG Sloesveld wenst op te offeren, teruggeven aan natuur en dier.

Dit woonuitbreidingsgebied ligt als een ware stop tussen de groene vinger Kelleveld en de groenblauwe corridor van de IJsevallei. Dit gebied bebouwen betekent het onherroepelijk doorsnijden van de verbinding tussen beide.

Meteen ook het einde van de laatste volledige noordzuidverbinding tussen het Zoniënwoud en het landbouwplateau op de zuidflank van de IJsevallei. Het ecologisch belang van deze groene corridor valt niet te ontkennen of te onderschatten. Ook vanuit allerlei strategische projecten waar de gemeente mee de schouders onder zet, zoals Horizon+ en Plan Vliegend Hert, wordt aangedrongen op het behoud van deze belangrijke ecologische verbinding.

De groene vingers Weem & Hoge Heide, Kelleveld en Sloesveld lopen alledrie dood op urbaan gebied. Enkel door WUG Sloesveld opnieuw terug te geven aan natuur en dier kan men nog een ecologische verbinding met de IJsevallei realiseren. Via de open ruimte aan Koedaal ontstaat zo bovendien een corridor naar het Zoniënwoud. Een unieke kans!

Bovendien druist hier bouwen in tegen de inzichten die in het GRS zelf naar voor geschoven worden: verdichten in de kern en in de buurt van verkeersknooppunten. Van beide is hier geen sprake. Het ontwikkelen van dit woonuitbreidingsgebied is m.a.w. helemaal niet opportuun.

De beslissing om de WUG Sloesveld desondanks toch aan te snijden, kan o.i. dan ook moeilijk vanuit bezorgdheid om het algemeen belang zijn ingegeven. Spelen hier soms andere, meer speculatieve, overwegingen?

Op de site Desbeck voorziet men de realisatie van een KMO-zone. Ook dit is opnieuw een gemiste kans.

Ten eerste is de hogere overheid al lang afgestapt van het achterhaalde idee dat elke gemeente zijn eigen KMO-zone moet hebben. Ten tweede staat helemaal niet vast dat Hoeilaart hier nood aan heeft. Zo is er nog voldoende aanbod op de privaatmarkt te vinden.

Bovendien druist dit in tegen de principes van een goede ruimtelijke ordening. De zone is zeer beperkt in oppervlakte en ligt volledig binnen natuurgebied: een KMO-zone sluit dus helemaal niet aan bij zijn omgeving en heeft geen verdere uitbreidingsmogelijkheden. Niet bepaald een geschikte plaats dus.

Wel heeft men hier de gelegenheid om nieuwe natte natuur te realiseren. Dit soort natuur is cruciaal in de strijd tegen de klimaatverandering. Want het is ondertussen genoegzaam bekend: werken mét de natuur is de meest kostenefficiënte oplossing om ons voor te bereiden op klimaatcalamiteiten. Herstel van rivier- en beekvalleien zorgt voor een grotere wateropvangcapaciteit en tragere afvoer waardoor het risico op wateroverlast verkleint. Bovendien dient het in de zomer als een natuurlijke airconditioning tegen oververhitting. Daarnaast zorgt natte natuur voor de reductie van broeikasgassen en slaat ze koolstof op. En ook voor de mens is het een meerwaarde: je kan er heerlijk ontspannen en van de natuur en de rust genieten.

In het kader van de 'Blue Deal' van de Vlaamse Regering kan men voor een dergelijk project zelfs subsidies verkrijgen.

Deze locatie leent zich anders gezegd uitstekend voor een ontharding ten gunste van de natuur. Een vooruitstrevende maatregel die Hoeilaart op de kaart zou zetten van gemeenten die concrete stappen zetten in de strijd tegen de klimaatverandering.

Waardevolle natuur mag geen herbestemming krijgen met een lagere juridische bescherming.

Concreet moeten onder meer volgende bestemmingen minstens behouden blijven en in de praktijk worden omgezet:

- de bestemming natuurgebied van gebied N4, inclusief de van de kaart verdwenen 2,5 ha biologisch zeer waardevolle natuur

- de bestemming parkgebieden van gebieden B2 en B12

- de bestemming agrarisch gebied van het bos in gebied B12

- de bestemming natuur van de 5,5 ha van de kaart verdwenen natuurgebieden in B11

- de bestemming landschappelijk waardevol agrarisch gebied in gebied B13.