Ossebroeken

Situering

De Ossebroeken zijn gelegen in Groot Vorst, in de vallei van de Kleine Laak. De valleibossen aan weerskanten van de Nieuwe Baan vind je op 1 km ten noorden van de dorpskern. Het is een bosgebied van 72 hectare groot langs de Kleine Laak, op de grens met Eindhout. We zien het gebied verder nog begrensd door de Pestendijk de baan Langedijk en een onverharde straat in het zuiden. Situering op Geopunt

Ossebroeken en Swinnebroeken worden soms als één natuurgebied vernoemd. Dat is begrijpelijk want beide gebieden vormen ook in grote lijnen een landschappelijk geheel, een valleigebied langs de Kleine Laak.
Anderzijds zijn er ook wel argumenten om de Ossebroeken als een apart deelgebied van de Laakvalleien te beschouwen. De Ossebroeken liggen in Groot Vorst en de Swinnebroeken in Klein Vorst, kadastraal zijn het dus andere secties. En de Ossebroeken liggen bijna volledig binnen het waterwinningsgebied van Pidpa, wat inhoud dat het ook qua beheerplanning een aparte aanpak vraagt.

Historiek

Men kan dit deelgebied zelfs zien als een Ferrarisbos, een gebied dat al sinds 1771 steeds min of meer bebost gebleven is. Terwijl er in de Swinnebroeken meer grasland en landbouw voorkomt. Volgens de Ferrariskaarten stroomde de Kleine Laak toen meer ten noorden van wat we nu de Paviljoenstraat noemen. En bijna honderd jaar later op de Vandermaelenkaarten van 1854 was niet alleen een deel van het bos verdwenen, maar was ook de bedding van de Kleine Laak een heel stuk, plaatselijk meer dan 100 meter, naar het zuiden verlegd. Hiermee werd de grens tussen Eindhout en Vorst een heel stuk opgeschoven. De verplaatsing lijkt natuurlijk te zijn verlopen, gezien de vele meanders. Waarschijnlijk wijzigde de waterhuishouding zich als gevolg van de verandering in het grondgebruik, door het kappen van een deel van het woud en door de oprichting van het gebouwencomplex rond de Paviljoenstraat.

Klompen uit Vorst, waren klompen uit de Ossebroeken.
Het zachte hout van de wilgen en de zwarte populieren uit Ossebroeken was ideaal om klompen uit te steken. Later werd, om aan de grote vraag te voldoen, grote delen van het waardevolle soortenrijke valleibos omgevormd naar economisch georiënteerde populierenaanplantingen met korte omlooptijden. Men ging daarvoor de grond draineren. En het oogsten gaf plaatselijk een kaalslag met exploitatieschade tot gevolg.

Beschrijving

In dit laaggelegen bosgebied geeft de biologische waarderingskaart een complex aan van waardevolle tot zeer waardevolle elementen. We zien er elzenbroekbossen, eikenbossen en graslanden, hagen en houtkanten met Hazelaar, Sleedoorn, Kamperfoelie, Hop, Klimop. Plaatselijk is er ook een mooie voorjaarsflora van Speenkruid, Bosanemoon, Muskuskruid enz. Langs de Kleine Laak zien we een oevervegetatie van Grote waterweegbree, Gele waterkers, Watertorkruid, Veenwortel en Adderwortel. Maar ook populieren bestanden op vochtige bodem met ondergroei van bomen en struiken.

Spijtig genoeg staat de diepe beek langs de Langedijk bijna altijd droog, daar is de invloed van de waterwinning duidelijk te merken. De vegetatie past zich aan de verdroging aan, hier zien we dan ook meer en meer Grote brandnetel en Braam opduiken.

In dit kleinschalige landschap voelen vlinders, bijen en vele andere soorten insecten zich thuis. Men kan er reeën spotten en vogels als Zanglijster, Zwartkop, Tuinfluiter, Grasmus, Tjiftjaf, Winterkoning, Roodborst enz. zorgen voor de muzikale begeleiding. En misschien hoor je er de schitterende zang van de Nachtegaal.

Wandelen en genieten

Via de Mortelstraat, een rustige straat door landschappelijk waardevol agrarisch gebied, ben je al snel van de dorpskern in de volle natuur.

De Ossebroeken zijn het hele jaar door vrij toegankelijk op de wandelpaden die door en rond het gebied lopen. Men passeert dan de wandelknooppunten 198-173. Bij regenweer zijn stevige schoenen of laarzen noodzakelijk.

Regelmatig worden er begeleide wandelingen georganiseerd. Zo is de lentewandeling waarbij we op zoek gaan naar Nachtegaal en Houtsnip steeds een groot succes.

Beheer

De populierenaanplantingen worden omgezet naar valleibos met streekeigen soorten. Open plekken in het bos worden bewaard of gecreëerd en de bosranden worden door periodiek plaatselijk te kappen en te maaien structuurrijk gemaakt.

Knelpunten

Het voorkomen van invasieve exotische soorten vooral langs de Pestendijk op de grens met de Swinnebroeken is een probleem. We treffen er de woekerende Japanse duizendknoop, Reuzenbalsemien, Reuzenberenklauw aan.

Het gebied wordt door de Nieuwe Baan doorsneden, wat een gevaar betekent en ook een versnippering van het gebied.
En de verdroging is een gekend maar moeilijk oplosbaar knelpunt.

Tekst en foto's Vic Van Dyck