Natuurpunt Mechelen

Dit handvest, ondertekend door belangrijke Mechelse organisaties uit het middenveld, is gericht aan het stadsbestuur en is een verbindende en constructieve aansporing om nog ambitieuzer te zijn, nog een versnelling hoger te schakelen en de reeds genome initiatieven ter bescherming van natuur en open ruimte verder op te schalen.

Veel Mechelaars hebben zich de voorbije maanden zorgen gemaakt om het verlies van natuur en open ruimte in en rond de stad. De voorlopige apotheose van die bezorgdheid: twee petities voor lokale natuurdossiers, die in totaal zo’n 10.000 handtekeningen verzamelden. Het besef van het belang van natuur en de roep om meer groen in de buurt blijft groeien. 

Met dit handvest willen we de bezorgdheden die leven bij de burgers overbrengen. Maar we willen vooral ook constructief in dialoog treden met het stadsbestuur. Vanuit de overtuiging dat de betrokkenheid van geëngageerde burgers, experts en lokale verenigingen zal leiden tot een betere, groenere en aangenamere toekomst voor onze geliefde Dijlestad. We zien en voelen dat er bij de huidige bestuursploeg welwillendheid en ambitie is om van natuur en duurzaamheid een prioriteit te maken. De tijd is nu dus aangebroken om samen het tij te keren.

Hoog tijd voor een plan

Toegegeven, echt sexy klinkt ‘een ruimtelijk beleid van onze stad’ niet, maar het is cruciaal voor iédere Mechelaar. Dat wordt duidelijk wanneer je het concreet maakt. Waar kunnen kinderen in bomen klimmen of kampen bouwen? Hoe zien de schoolspeelplaatsen van de toekomst eruit? Waar vind je afkoeling op een snikhete zomerdag? Hoe krijgen we meer mensen op de fiets en minder in de auto? Hoe krijgen we ons lokaal geteelde voedsel nog meer rechtstreeks naar onze Mechelse horeca en inwoners? Waar kunnen wilde dieren een veilig onderkomen vinden? Het is een complexe puzzel en tegelijk een evenwichtsoefening. 

Het is niet alleen een complexe puzzel, maar ook voor het brede publiek moeilijk te bevatten: milieueffectrapporten, ruimtelijke uitvoeringsplannen, omgevingsvergunningen, masterplannen, etc. De hoeveelheid aan procedures en plannen maakt duidelijk dat werken aan open ruimte niet evident is en nog moeilijker is om in mensentaal bevattelijk te communiceren. Maar met de aanpak tot nu toe wordt de indruk gewekt dat realisaties elk afzonderlijk bekeken worden en er bij elke stadsontwikkeling wat ruimte wordt voorzien voor groen. De stad lijkt een puzzel te leggen zonder een overkoepelend plan.  

Eerlijk is eerlijk: zo’n overkoepelend plan is in de maak. De stad werkt momenteel aan het Beleidsplan Ruimte, dat de blauwdruk moet vormen voor het Mechelen van de toekomst. En het moet gezegd worden: met het Beschermd Natuurpark Rivierenland, het tuinen- en parkenplan, onthardingsmaatregelen en de aangekondigde bosintendant maakte de stad gedurfde keuzes om de natuur in en rond Mechelen te versterken. Maar een Natuurpark die naam waardig, moet een ruggengraat krijgen van waaruit het verder kan groeien, een duidelijke plek op de kaart van het Beleidsplan Ruimte.

De Europese biodiversiteitsstrategie 2030 stelt dat alle steden met meer dan 20.000 inwoners een ambitieus ‘Urban Greening Plan’ dienen op te stellen tegen eind 2021. In 2021 zal de Europese Commissie een EU Urban Greening Platform opstarten en dit in nauwe samenwerking met de Europese Covenant of Mayors. Wij vinden dat Mechelen zeker niet mag ontbreken in dit geheel als laureaat van de EU Green Leaf award! We zijn al een eind op weg dankzij de recente projecten die ruimte vrij maken voor ontharding, vergroening en water in de stad. Het opstellen van zo’n stedelijk groenplan is dus niet alleen een must, maar ook realistisch. 

Mechelen heeft de voorbije jaren een positieve metamorfose ondergaan. Dat zal niemand ontkennen. We begrijpen dat de zaken die we in dit handvest aankaarten deels voortkomen uit beslissingen genomen in het verleden. In een steeds meer veranderende wereld wordt de urgentie steeds hoger om te handelen in functie van klimaatsverandering, biodiversiteitsverlies en verduurzaming. Om de stad aangenaam en leefbaar te houden én tegelijk de Internationale en Europese klimaat- en biodiversiteitsdoelen te halen, hebben we nood aan een trendbreuk . De uitdaging om deze trendbreuk te realiseren gaan wij als middenveld graag samen met de stad aan.

We zien daarvoor vier concrete oplossingsrichtingen:

    1. Meten is weten

In Vlaanderen gaat er dagelijks gemiddeld 7,4 hectare (12 voetbalvelden) natuur en open ruimte op de schop. Het voorbije decennium verdwenen in Mechelen jaarlijks 11 voetbalvelden aan open ruimte (bron: Betonwoederapport De Standaard). Hoe is ons grondgebruik nu echt geëvolueerd over de jaren en waar willen we naartoe? Hoe staat het met de leegstand van onze gebouwen en industrieterreinen? Heeft de stad daar cijfers over? Door de evolutie transparant in kaart te brengen, weten we meteen wat het ruimtelijk beleid tot dusver heeft opgeleverd, en hoe we eventueel kunnen bijsturen. Zo hoeven we niet in een welles-nietesspel te vervallen over de verhouding tussen het aantal groengebieden en bouwprojecten, zoals op de gemeenteraad van 28/09/2020. 

Bereken tegelijk ook hoeveel woningen we nog nodig hebben in de stad. Er staan verscheidene grote woonprojecten op stapel: Keerdok-Eandis, Komet, Ragheno, Kantvelde. Volstaan deze om de voorspelde groei (tot 100.000 inwoners tegen 2040) op te vangen, zodat er elders geen open ruimte hoeft te worden aangesneden? We denken graag mee samen hoe we de bevolkingsaangroei kunnen opvangen zonder nieuwe open ruimte aan te snijden.

    2. Volhard in ontharding  

Dat onze bodem in grote mate verhard is, leidt ertoe dat de stad sneller opwarmt in de zomer, en dat regenwater niet in de bodem kan dringen. Resultaat: natte kelders na een stortbui en lege regenwaterputten in periodes van droogte. Als gevolg van de klimaatverandering zullen die problemen hand over hand toenemen. De raad die alle klimaatwetenschappers geven: draag zorg voor open ruimte. En onthard waar mogelijk.  

Bij nieuwe Mechelse ontwikkelingen mag er tijdens deze en volgende legislaturen netto geen open ruimte meer verdwijnen. Concreet betekent dit dat een nieuwe woontoren op een perceel dat weiland of bos was, gecompenseerd moet worden. Bijvoorbeeld door een straat te ontharden of elders een verkrot gebouw te slopen. De betonteller moet op die manier telkens op nul komen. Om dit te bewaken, en tegelijk ook pro-actief te zoeken naar plekken die onthard kunnen worden, duidt het stadsbestuur best een ‘onthardingsaannemer’ aan, naar Gents model. 

Deze coronacrisis maakt duidelijk dat de hang naar toegankelijke open en groene ruimte essentieel is tijdens moeilijke periodes. Helaas vertelt de wetenschap ons ook dat het niet bij deze ene crisis zal blijven. Groenblauwe aders zijn niet alleen aangenaam toeven in tijden van lockdown maar dragen ook bij aan klimaatadaptatie zoals milderen van hittegolven, bufferen van water tijdens hevige neerslag en behoud van biodiversiteit. Door doordacht te investeren draagt ontharding ook bij aan het verder ontwikkelen van groenblauwe vingers die de stad verbinden met het buitengebied. 

De stad heeft met het openleggen van de Dijle en verschillende vlieten en met de reeds gerealiseerde en geplande onthardingen, zoals in de Struikheidestraat, al bewezen dat ontharding hoog op de agenda staat. Dit zijn absoluut lovenswaardige initiatieven en we moedigen deze ambities van de stad zeker aan. We geloven dat we met de nieuwe beleidsontwikkelingen, zoals bv. de Blue Deal, samen nog mooie projecten kunnen waarmaken. Maar in de eerste plaats is het vooral belangrijk om nieuwe verharding maximaal te vermijden en ecologische waardevolle ruimtes met bv. oude bomen en natte natuur, te bewaren. Want een goed werkend ecosysteem, net zoals een beschermd monument, verplaats je niet zomaar. 

    3. Benut participatie en externe expertise

Op de consultatiemomenten waarop de bevolking inspraak kan hebben (openbare onderzoeken of adviesraden zoals de Gecoro) zijn de plannen vaak zo ver gevorderd dat er amper nog fundamentele wijzigingen kunnen gebeuren. Dit is een gemiste kans. Er zijn veel gespecialiseerde, lokale middenveldorganisaties wier expertise gratis kan geraadpleegd worden (Natuurpunt, Klimaan, Velt, de Fietsersbond,…). Betrek hen vroeg in het proces, zet hen mee aan de tekentafel om principes zoals biodiversiteit, klimaatadaptatie en duurzame mobiliteit al in het ontwerp mee te nemen.  

Durf ook verder te gaan dan burgers louter te informeren tijdens participatiemomenten, maar laat hen ook meedenken en de tekenpen vasthouden. Het Beleidsplan Ruimte zelf is hét proces bij uitstek om meteen al deze expertise te consulteren. Waarom dat nuttig zou zijn? De infomarkten van Plopsaqua gaven de indruk dat het proces vooral snel moest gaan en dat de plannen achter de schermen al veel verder uitgewerkt waren. Dit gebrek aan transparantie boezemt de burger geen vertrouwen in. Meer participatie zal niet alleen het draagvlak van projecten verbreden, maar zorgt er tevens voor dat naast biodiversiteit ook andere maatschappelijke noden worden ingevuld.

Urbane ecosystemen vormen een complexe materie. Het vraagt veel expertise om van de stad een biodivers ecosysteem te maken, met de juiste groene infrastructuur op de juiste plaats. Stadsecologie is een zeer gespecialiseerde wetenschap. Investeer verder in de stad om gelijkaardige expertise op te bouwen in de persoon van een stadsecoloog , zodat het nieuwe groen ook als echte natuur functioneert. Stad Gent heeft daarom maar liefst vier stadsecologen in huis om hun Groenstructuurplan en Soortenplan te doen slagen.

    4. Let de komende jaren extra goed op met open ruimte

Het Beleidsplan Ruimte zal over enkele jaren een duidelijke richting geven aan ons ruimtelijk beleid. Dat is goed. Maar een belangrijke voorwaarde is natuurlijk wel dat er nog voldoende open ruimte over zal zijn tegen de tijd dat het plan klaar is. Daarom willen we oproepen om niet nog snel voorafnames (met bv. Het GRUP afbakening regionaalstedelijk gebied Mechelen, Mechelen-Noord...) op het Beleidsplan te doen. 

Tegelijk lijkt het ons verstandig om binnen de lopende processen al kansen te grijpen die passen in de geest van het plan. Neem bijvoorbeeld de vernatuurlijking en ontharding van de Vrouwvliet al mee in het GRUP. De recente beslissing om het Geerdegembos te bewaren, geldt in elk geval al als een inspirerend voorbeeld. 

Neem in dit beleidsplan ook mee hoe alle gratis services die de natuur ons levert, de zogenoemde ecosysteemdiensten, kunnen versterkt worden, zonder dat we deze uitputten. De natuur biedt ons immers niet alleen ontspanning en mooie uitzichten, maar zorgt eveneens voor gezonde lucht en drinkwater, dempt lawaai, laat ons voedsel en hout groeien, beschermt ons tegen plagen en ziekten en ook tegen wateroverlast. De impact van deze diensten is niet te onderschatten. De Europese Commissie berekende dat het Europese ecologische netwerk Natura 2000, dat circa 18% van de EU-oppervlakte bedraagt, tussen de 200 en 300 miljard euro per jaar aan ecosysteemdiensten levert (dat is 200.000.000.000 euro)! Conclusie: investeren in natuur loont!      

Deze ecosysteemdiensten mogen we niet als vanzelfsprekend beschouwen en moeten we koesteren. Om ons ervan te verzekeren dat ook onze achter-achterkleinkinderen hiervan kunnen genieten, is het essentieel dat we van het stoppen van het verlies van biodiversiteit een maatschappelijke topprioriteit maken! En dan komen we weer uit bij het hoogstnodige Urban Greening Plan, een verdere concretisering van dit luik van het beleidsplan.  

Even trots op onze natuur als op onze toren 

We zijn de stad met de beste (ex-) burgemeester ter wereld, wonnen de Europese Green Leaf Award 2020 en kregen een nominatie als Fietsstad van Vlaanderen 2020. De stad toont ook aan ambitieuze en gedurfde beslissingen te nemen, zoals met het Beschermd Natuurpark Rivierenland. Laten we die beloftes dan ook waarmaken. En laten we inzetten op de biodiversiteit, de rijkdom aan planten en dieren die zowel in de stad als daarrond een toekomst moeten kunnen krijgen.  

Onze natuur heeft de eigenschap dat ze verschillen overstijgt en mensen verbindt, ongeacht hun politieke strekkingen, sociale klasse of afkomst. Tijdens de lockdownmaanden werden onze natuur- en parkgebieden overspoeld door mensen die op zoek gingen naar rust en ontspanning. Afgelopen zomer leek het wel of er elk weekend een betoging was voor méér natuur. De maatschappelijke vraag is duidelijk aanwezig, en verschillende vrijwilligersverenigingen en experts staan klaar om er een succesverhaal van te maken. Nu is het aan het stadsbestuur om de Mechelaars net zo trots te maken op hun natuur en open ruimte, als op hun toren.  

WORD NU LID!

Hier kan je lid worden.

Als lid help je de natuur beschermen.

• Meer natuur: we kopen jaarlijks ongeveer 1 m² natuur aan per Vlaming.
• Goed beheer: we beheren meer dan 25.000 ha kwalitatief en biodivers natuurgebied.
• Druk op beleid: we verdedigen het standpunt van de natuur bij de overheid.

Als lid beleef je de natuur intenser.

• Gratis fiets- en wandelgids: met wandelingen en fietsroutes in de mooiste natuurgebieden van Vlaanderen.
• Natuur.blad: elk seizoen ons magazine boordevol tips, weetjes en verhalen.
• Kortingen: in onze webshop en bij onze partners.

Voor 30 euro ben je lid met heel het gezin net zoals meer dan 115.000 andere gezinnen. Je lidmaatschap loopt één kalenderjaar. Word je vandaag lid dan blijf je lid tot eind 2023.
__________________________________________________________________________________________________________________________________

WORD NU VRIJWILLIGER!

Verder zijn we voortdurend op zoek naar helpende handen! Geef ons een seintje als je geïnteresseerd bent om je bij één van onze beheerteams of werkgroepen aan te sluiten. Je bent meer dan welkom!

Wil je graag meedenken over en meewerken aan leuke activiteiten? Wil je meehelpen fundraisers te organiseren voor natuuraankopen? Wil je meer diversiteit in onze vereniging helpen brengen? Elke eerste dinsdag van de maand vergaderen we van 20u tot 22u. Iedereen is welkom! Interesse? Neem contact op met onze voorzitter Nils Iwens: 
nils.iwens@natuurpunt.be, 0468 36 14 46

• Kauwendaal
• Zuur Bemke
• Fort van Walem
• Zennebeemden
• Den Battelaer en De Oude Dijlearm
• Het Mechels Broek en de Barebeekvallei

GIDSENWERKING          

Een team van 30 natuurgidsen staat klaar om u doorheen onze natuurgebieden te leiden. Een gidsaanvraag bedraagt 50 euro en kan aangevraagd worden bij Ann Pinceel, bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

__________________________________________________________________________________________________________________________________

BEZOEKERSCENTRUM

Aan de rand van Mechelen vind je het bezoekerscentrum Mechels Rivierengebied, vlak bij de Dijle in Muizen. Dit is de ideale start voor natuurwandelingen in de Beneden-Dijlevallei. Het Mechels Broek en de Barebeekvallei liggen vlakbij. Voor een langere wandeling neem je de verbindinsgroute naar Mispeldonk of combineer je verschillende lussen. Gekleurde Natuurpuntpijltjes wijzen je de weg.

Meer info vind je hier

Natuurpunt Mechelen zet zich volop in voor het genereren van fondsen voor natuuraankopen/natuuruitbreiding.

www.animalinas.be
www.runfornature.be
www.walkfornature.be
www.westmallefornature.be

Wil je zelf ook een fundraiser voor meer natuur organiseren? Fantastisch! Laat het ons weten, wij plaatsen jouw event op bovenstaande site en trekken dankbaar mee aan de promokar!

Natuurpunt Mechelen in de pers

Voor organisaties en bedrijven die een gift doen, organiseert onze kern teambuildings onder de vorm van boomplantacties, gidstochten, beheerdagen en/of natuureducatieve dagprogramma's. Bij interesse bespreken we graag met u het format.

Contactpersoon: Nils Iwens, 0468 36 14 46, nils.iwens@natuurpunt.be

• Instagram Natuurpunt Mechelen
  
• Facebookpagina Natuurpunt Mechelen
• Facebookpagina Kauwendaal
  
• Facebookpagina Zennebeemden
• Facebookpagina Fort van Walem
• Facebookpagina Den Battelaer
• Facebookpagina RUN FOR NATURE Mechelen
• Facebookgroep Insectenwerkgroep Mechelen
• Facebookgroep Vogels in het Mechels Rivierengebied

Installeer nu de gratis app Obsidentify op je smartphone en leer de dieren, planten en paddenstoelen om je heen beter kennen met deze beeldherkenningsapp.

De app identificeert een rijke verscheidenheid aan flora en fauna in Nederland en België op basis van foto’s, biedt wetenswaardigheden over deze soorten, en stelt je in staat om je foto gemakkelijk als natuurwaarneming op te slaan en te delen met andere natuurliefhebbers op waarnemingen.be.

De beeldherkenning in ObsIdentify wordt mogelijk gemaakt door waarnemingen uit deze website. Met jouw waarnemingen help je zo de geautomatiseerde soortherkenning te verbeteren en draag je bij aan de kennis over de natuur.

ObsIdentify is een product van Observation International, in een samenwerking met COSMONiO Imaging BV, Naturalis Biodiversity Center en Natuurpunt. De app is gebouwd door Zostera.

Met de Black Eye-lens op je smartphone ben je pas helemaal goed vertrokken. Speelgoed voor volwassenen!

Natuurpunt CVN ontwikkelde vier webinars over waarnemingen.be die je kan bekijken om er vlotter mee aan de slag te gaan.

De Mechelse kliMaten is een samenwerkingsverband tussen meerdere organisaties zoals reeds voorkomen op nationaal niveau en in enkele lokale besturen. De betrokken organisaties werken rond de thema’s klimaat, milieu en biodiversiteit. 

Het eerste doel van klimaten is het ondersteunen en verenigen van bestaande organisaties. Ze kan wel eigen acties organiseren wanneer we dit noodzakelijk achten.