Over het Natuur.Huis Panneweel
Het Natuur.huis Panneweel is gelegen op een oud boerenerf. Het is een vertrekpunt voor wandelingen of fietstochten in de omgeving en een centrum voor natuur- en milieueducatie en natuurbeheer.
Voor het Natuur.huis Panneweel staan twee picknick-tafels. Deze stellen we permanent ter beschikking voor elke toevallige voorbijganger die hier even wil komen genieten van de rustige sfeer.
Achter het natuurhuis heeft Natuurpunt Waasland-Noord i.s.m. VELT vzw een hoogstamboomgaard aangeplant met zo'n 60 oude en nieuwe fruitrassen (appel, peer, pruim, kers, kweepeer). Een imker heeft bijenkasten in de bijenhal staan.
Een kleinschalige waterzuivering met riet- en moerasplanten achter de schuur maakt het afvalwater van het natuurhuis en van de woning weer schoon. In de poel met gezuiverd water leven watersalamanders, een mooi bewijs van een goede waterkwaliteit.
Hoogstamboomgaard
Onze hoogstamboomgaard werd in 1995 aangeplant door Velt Waasland in samenwerking met Natuurpunt Waasland-Noord en AMINAL. Hij kadert in het opzet van Natuur.huis Panneweel. Met advies van de Nationale Boomgaardstichting werd een pakket van een zestigtal bomen samengesteld.
De voornaamste doelstellingen van deze aanplanting zijn:
- een landschapselement terug herstellen
- het stimuleren van de aanplant van hoogstamfruit
- het bekend maken van de oude rassen
- het kweken en verwerken van biologisch fruit
Dit bio-fruit wordt aan de leden en sympathisanten van de natuurvereniging te koop aangeboden. In de oogstperiode vindt je op onze picknick-tafel fruit dat we te koop aanbieden. Als je voorbij fietst kan je het gewoon meenemen. Je hoeft niemand te roepen. Vergeet echter niet je bijdrage in het kistje te leggen.
Tijdens alle activiteiten die in en rond de schuur doorgaan kan je in de boomgaard wandelen. Het boomgaardplan is ter plaatse te verkrijgen.
Kleinschalige waterzuivering met behulp van moerasplanten
Zuivere sloten zijn zeldzaam. Hier zuiveren we het afvalwater van ons Natuurhuis en van de aanpalende woning zélf. We kozen voor een waterzuivering met moerasplanten.
In een ondergrondse gistingstank wordt alle afvalwater verzameld. Er gebeurt een eerste afbraak van organisch materiaal door bacteriën die leven zonder zuurstofgas (= anaëroob). Het afvalwater wordt dan overgepompt in de beluchtingvijver (1). Hier wordt de zuivering verdergezet door aërobe bacteriën (met zuurstofgas).Met een pompje wordt daartoe extra zuurstofgas toegevoegd.
Via een overloop komt het afvalwater dan terecht in het percolatiemoeras (2). Dit bestaat uit een zandbed op een folie. Hierin groeien vele verschillende moerasplanten zoals; Lisdodde, Moeraszegge, Kattenstaart, Gele lis. Deze planten nemen de uit afval vrijkomende nitraten en fosfaten gedeeltelijk op. Via de draineerbuizen komt het nu bijna schone water in de overloopvijver (3) terecht. Daar nemen vele waterplanten en ééncelligen talrijke voedingsstoffen op, waardoor het water nog verder biologisch gezuiverd wordt.
Uiteindelijk komt het schone water terecht in een vijvertje waarin het krioelt van planten en dieren. U vindt er vast zelfs watersalamanders.
Natuureducatieve elementen rond het Natuurhuis
Composthoop
Een composthoop wordt best aangelegd in de schaduw. Alle organisch afval uit de tuin of de keuken kan erop. In een composthoop krioelt het van de pissenbeden , kebers , duizendpoten, slakken en wormen. Deze zijn nodig om het afval om te zetten in vruchtbare compost. Til één van de stenen voor de composthoop maar eens op. Je zal dan merken welke ‘vieze beestjes’ je hierin allemaal kan aantreffen.
Wilde Bijenappartement
Bijen houden van warmte, een bijenappartement plaats je dus best in de volle zon. Zo’n appartement kan gemaakt worden van allerlei holle stengels, droog, horizontaal en beschut geplaatst. In de holten zetten solitaire bijen (vb. metselbijen) hun eitjes af. Eerst stoppen ze er wat stuifmeel en nectar in, die moet dienen als voedselvoorraad voor de larven. Hierna dichten ze het gat af met gekauwd materiaal. Naargelang de soort gaat de voorkeur naar een bepaalde diameter van stengel. Ook een houtblok met geboorde gaten van verschillende diameter (2-10 mm) kan dienen als woning voor deze onschuldige insecten.
De sluipwespen parasiteren dan weer op de larven van de bijtjes. Met hun lange legboor boren ze een gaatje en leggen een eitje af in deze larve. Deze dient dan als voedsel voor de larve van de sluipwesp.
Stapelmuurtje
Een stapel stenen, oude dakpannen of puin op een zonnig plekje biedt ruimte aan heel wat leven. In de spleten maken wilde bijen hun nest. Ook duizendpoten, spinnen vinden hier een schuilplaats. Grotere holten trekken spitsmuizen aan. Na verloop van enkele jaren raakt een dergelijke steenhoop begroeid met allerlei planten zoals muurpeper, muurleeuwenbek en huislook. Deze planten zijn bestand tegen de extreme omstandigheden van droogte en warmte.
Padden en watersalamanders overwinteren diep in de steenhoop
Poel
Het afvalwater van het woonhuis en de schuur lozen we niet ongezuiverd in de natuur. Het doorloopt een zuiveringsproces en komt terecht in een poel die bruist van het leven. Pijlkruis, Grote waterweegbree en moerasvergeet-mij-nietje rond de vijver en krabbescheer en kikkerbeet in de vijver wijzen op een goede milieukwaliteit. Waterkevers en -wantsen komen af en toe aan het wateroppervlak naar lucht happen. Een schaatsenrijder (oppervlaktewants) speurt op het water naar kleine insecten. Libellen leggen hun eitjes af op de vijverplanten en jagen op muggen. De kleine watersalamander laat zich makkelijk zien in het voorjaar, de groene kikker meer in de zomer.
Hoogstamboomgaard
Hoogstamboomgaarden herbergen met de jaren een steeds rijkere levensgemeenschap van kevers, vlinders, motten, vliesvleugeligen en vogels. Schapen of jongvee houden het gras kort. Zo komen regen en voedsel terecht bij de bomen. Lijsters en steenuilen vinden gemakkelijker regenwormen. Kerkuilen en ransuilen hebben meer succes in de jacht op woelmuizen die aan boomwortels knagen.
In deze boomgaard zijn een 60-tal oude en hedendaagse fruitrassen (appel, peer, pruim, kers, kweepeer) aangeplant. Dit illustreert de rijkdom aan soorten en smaken die er bestaat. In de handel worden slechts een beperkt aantal soorten aangeboden.
Houtkanten en hagen
De boomgaard is bijna geheel omgeven door houtkant en hagen. Vooral aan de oostzijde vormen de aangeplante bomen en struiken een dichte ondoordringbare wering. Sleedoorn, wilg, spaanse aak, iep, haagbeuk, al dan niet in geknotte vorm, beschermen de boomgaard tegen gure oostenwinden in het voorjaar.
Om de 5 à 10 jaar dienen alle struiken en bomen gekapt of geknot te worden. Het jaar daarop schieten ze terug mooi uit. Het bont zandoogje houdt van zon en schaduw. Het is een vlindertje dat zijn territorium in de houtkant tegen soortgenoten verdedigt. Vink en zanglijster weten hun nest goed te verbergen in het dichte struikgewas.
Houtstapel
Grote takken zijn niet geschikt voor de composthoop, ze verteren te traag. Hiermee kan je wel een houtstapel bouwen. Kleine zoogdieren zoals egels en muizen vinden hier goede schuilgelegenheid. Maar ook de wezel durft een dergelijk plekje wel uit te kiezen om zijn nest te maken. Niet alleen voor zoogdieren zijn houtstapels interessant. Ook vogels vinden tussen de takken voldoende plaats om hun nest te bouwen. Voor winterkoninkje, wilde eend en merel zijn zo’n plekjes ideaal.
Ligging en bereikbaarheid
Adres: Natuur.huis Panneweel, Krekeldijk 2 te 9170 Meerdonk (Sint-Gillis-Waas)
Met het openbaar vervoer: De bushalte ‘Zandloperstraat’ van lijn 21 bevindt zich op 1 km van het Natuur.huis. Er stopt een belbus (Stekene,Sint-Gillis-Waas, Moerbeke) recht voor de deur van het Natuur.huis Panneweel.
Met de auto: de Krekeldijk is enkel toegankelijk voor voetgangers, fieters, ruiters, landbouwvoertuigen en bestemmingsverkeer. Als u als bestemming ons natuurhuis heeft mag u dus inrijden. De maximumsnelheid is 30km/u; uit respect voor de wandelaars mag het ook trager. Er is beperkte parkeerplaats aan het Natuur.Huis. Bij grote drukte kan u parkeren langsheen de dijk. Let er wel op dat er ten allen tijde brede landbouwvoertuigen moeten kunnen passeren.