Inspiratiedag Veenherstel in Vlaanderen - VOLZET

Tijdens het voormiddag gedeelte zullen veenexperten via presentaties focussen op de linken tussen veenherstel en natuur, wetenschap, landbouw en klimaatbeleid. We willen ook inspireren via enkele succesvolle Vlaamse veenprojecten. In de namiddag trekken we naar de Zwarte Beek, één van onze natuurparels waar vernatting en veenherstel als een rode draad door de beheerplannen lopen.

PROGRAMMA

8u15 - 9u: Ontvangst met koffie/thee

9u - 12u: Voormiddagprogramma

-Welkomswoordje door minister Zuhal Demir en Natuurpunt
-Rudy van Diggelen (Universiteit Antwerpen): Venen en herstel landschapsbenadering
-Gert Verstraten (KULeuven): Het belang van veen voor de koolstofopslag en -dynamiek in Vlaamse valleigebieden
-Gert-Jan van Duinen (Stichting Bargerveen): Paludicultuur: een wenkend perspectief voor veenlandschappen?
-Piet De Becker (INBO): Hydrologisch herstel van een valleisysteem
-Pieter Vanormelingen (Natuurpunt studie): Inventarisatie en monitoring biodiversiteit in Vlaamse valleigebieden (project Future Floodplains) 
-Frederik Naedts, Cyr Mestdagh en Christof Van Ackere (Natuurpunt beheer): Natuurpunt als veenhersteller en- beschermer

12u - 13u: Lunch

13u - 16u: Namiddagprogramma

Vertrek met bus. Terreinbezoek van zowel het bovenstroom- als het middenstrooms gedeelte van de Zwarte Beek.
Gidsing door terreinbeheerders Natuurpunt, experten van INBO, Universiteit Antwerpen en Natuurpunt studie.

Willem-Jan Emsens (Universiteit Antwerpen)
De excursie gaat ook naar de veldopstelling van de Universiteit Antwerpen waar broeikasgasemmissies in situ gemeten worden. Dit werk maakt deel uit van een FWO-onderzoek naar het effect van stikstofdepositie op broeikasgasemissies vanuit veengronden. Tijdens de excursie wordt een meting gedemonstreerd.

Patrik Oosterlynck (INBO)
Met INBO gaan we dieper in op de typische vegetatiegemeenschappen in de Zwarte Beek, de wijze waarop zij deze en andere vegetaties monitoren in Vlaanderen in het monitoringsmeetnet Natura2000, en de kwalitatieve toestand van de types aan de Zwarte Beek op basis van de biotische monitoringsgegevens tot dusver.

16u: Gratis receptie in OC COR

>> Inschrijven doe je via deze link

 

KORTE INHOUD PRESENTATIES

Rudy van Diggelen (Universiteit Antwerpen): Venen: van waardeloos moeras tot felbegeerde koolstofopslag
In deze bijdrage wordt een overzicht gegeven van de typen venen die voor Vlaanderen van belang zijn in relatie tot de landschapshydrologie. Ook wordt ingegaan op de effecten van veranderingen in die hydrologie op het veensysteem, zowel op biodiversiteit als op broeikasgasemissies. Afgesloten wordt met een aantal conclusies ten aanzien van de haalbaarheid van mogelijke hersteldoelen.

Gert Verstraten (KULeuven): Het belang van veen voor de koolstofopslag en -dynamiek in Vlaamse valleigebieden
Verschillende Vlaamse valleigebieden vormen hotspots voor koolstofopslag die lokaal tot 100 tot 200 kg C per m² (of 1000 tot 2000 ton C per ha) kan oplopen. Het grootste deel van deze koolstof is opgeslagen onder de vorm van veen dat zich heeft ontwikkeld sinds de laatste Ijstijd. De drainage van valleien maakt dat deze een netto-bron van koolstof naar de atmosfeer vormen door degradatie van het veen. Simulaties met een veengroeimodel dat is gevalideerd met historische C-stocks tonen aan dat een aangepast beheer van de valleien met vernatting en hernieuwde veengroei als gevolg van deze valleigebieden opnieuw een netto-sink van atmosferische koolstof kan maken.

Gert-Jan van Duinen (Stichting Bargerveen): Paludicultuur: een wenkend perspectief voor veenlandschappen?
Natte landbouw of paludicultuur kan zorgen voor het productief gebruik van (veen)gronden en tegelijk veel bijdragen aan het terugdringen van bodemdaling en de uitstoot van broeikasgassen vanuit gedraineerde veenbodems. In de overgangsgebieden tussen gangbare landbouw en natte natuurterreinen draagt het veel bij aan verbetering van de waterhuishouding en de biodiversiteit, zowel voor de landbouw, als voor de (natte) natuur. Welke verdienmodellen, zinvolle toepassingen van natte gewassen en praktijkervaring zijn er nu en wat is nodig is om verdere stappen te zetten naar een klimaatrobuust landschap?

Piet De Becker (INBO): Ecohydrologisch herstel van het valleisysteem van de Zwarte Beek - een moeilijk maar leerrijk proces dat loont! 
In Vlaanderen liggen nog flink wat veensystemen, maar helaas zijn ze allemaal in slechte tot zeer slechte staat. Nochtans lijken ze herstelbaar, maar daar is veel overleg en kennis voor nodig. De voorbije 20-30 jaar gebeurde erg veel onderzoek in de vallei van de Zwarte Beek, en dan voornamelijk het meest stroomopwaartse deel. Er mag gerust gesteld worden dat dit één van de best bewaarde voorbeelden is van een kempisch beekdal dat in het laagland van West Europa nog te vinden is. Best bewaard wil echter niet zeggen in goede staat, verre van zelfs. Maar het tij lijkt toch stilaan te gaan keren, al zal het nog een zeer grote inspanning vergen om ook dit systeem in goede staat te herstellen en te bewaren voor de toekomst. Wat hebben we allemaal geleerd en waar zitten de problemen nog?

Pieter Vanormelingen (Natuurpunt studie): Inventarisatie en monitoring biodiversiteit in Vlaamse valleigebieden (project Future Floodplains) 
Laagveengebieden hebben niet alleen een belangrijke functie voor koolstof- en waterberging, ze herbergen ook unieke leefgemeenschappen. In het kader van het Future Floodplains onderzoeksproject werd de diversiteit van bodembewonende ongewervelden (spinnen, loopkevers, sprinkhanen) in de laagveengebieden van het Demerbekken onderzocht aan de hand van bodemvallen en tellingen in vaste plots. Indicatorsoorten voor laagveen zoals de Gerande oeverspin, Veenzwartschild en Zompsprinkhaan, werden geïdentificeerd. Vervolgens werd de soortendiversiteit tussen de laagveengebieden, die sterk verschillen in grootte en kwaliteit van het veen, vergeleken. Ook werden soorten die kunnen gebruikt worden als verdrogingsindicator bekeken. Op verschillende van de onderzochte locaties wordt momenteel actief aan veenherstel gewerkt. Deze kunnen dus gebruikt worden om na te gaan in hoeverre het veenherstel effectief resulteert in herstel van de ermee geassocieerde biodiversiteit. We eindigen met het aanduiden van enkele kennislacunes en toekomstperspectieven.

Frederik Naedts (Natuurpunt): Hoogveenherstel in de Kalmthoutse heide
In 2009 kocht Natuurpunt 362 ha in de Kalmhoutse heide waaronder het voormalig hoogveen van de Nol (60 ha). Door turfwinning, drainage en drinkwaterwinning is het hoogveen verdwenen, doch komt er nog veen in de bodem voor in de natste delen. Omdat de kansen voor herstel groot zijn gaat Natuurpunt in 2022 een foliescherm plaatsen en grachten dempen om het bestaande veen te behouden en hoogveenontwikkeling terug op gang te brengen.

Cyr Mestdagh (Natuurpunt): maak kennis met LIFE Multi Peat
LIFE Multi Peat is een Europees LIFE Climate project gefocust op klimaatmitigatie door veenherstel. In België zal 130 ha veen in de Vallei van de Grote Beek hydrologisch hersteld en gemonitord worden. Ook een pilot site met paludicultuur - klimaatadaptieve (natte) landbouw - wordt voor het eerst in België opgezet binnen dit project.