Natuurbeheer

Orchideeën verschijnen niet zomaar op een terrein, de grauwe klauwier ook niet. Je moet weten welke maatregelen nodig zijn om iets te doen voor de natuur. Op het verkeerde tijdstip maaien kan een moeras vernielen. Om een bos te leren kennen, kijk je best niet naar de bomen maar wél naar wat er in de kruidlaag groeit. Ruigtes zijn belangrijk voor ongewervelden en verdienen een aangepast beheer. De cursus natuurbeheer wil mensen ertoe aanzetten mee gebieden te beheren en over de doelstellingen na te denken. Deze cursus geeft inzicht in de samenhang tussen soorten, het landschap, het reservaat én de beheerder. Jij kan mee helpen aan het natuurbeheer van Natuurpunt.

Opzet

5 theorielessen: het milieu, soorten, biotopen, natuurbeheer en maatschappij 

5 plaatsbezoeken van 3 uur: bij voorkeur in een terrein van Natuurpunt.

Organisatie

Natuuracademie regelt de inschrijvingen en betalingen. Natuuracademie zorgt voor de 5 theorielessen. De organisator zoekt locaties voor de excursies (vaak reservaten van Natuurpunt, maar niet noodzakelijk) en begeleidt deze vijf terreinbezoeken. 

De deelnemersprijs bedraagt voor 10 activiteiten 130 euro voor niet-leden en 115 euro voor leden. 

De kosten voor het huren van een zaal draagt Natuuracademie.

• cursusniveau: verdieping
• aantal binnenlessen: 5
• aantal buitenlessen: 5
• aantal deelnemers: max. 25

- Waarom zijn sommige planten of dieren lastig voor de beheerder?

- Wat zijn exoten en berokkenen ze allemaal schade aan "de natuur"?

Opzet

•  1 dagdeel theorie, evt. aangevuld met een dagdeel terreinbezoek
• Doelpubliek: Voor wie interesse heeft in natuurbeheer.

Let op: er wordt géén technische uitleg gegeven bij de bestrijding van ongewenste soorten planten of dieren; ik beperk me tot kappen en maaien als beheermaatregelen.

- Wat zijn waarnemingen.be en ObsIdentify?

- We gaan in op het gebruik van waarnemingen.be (de site) voor het maken van een overzicht van in je gebied waargenomen soorten, maar ook van trajecten voor monitoring.

- Hoe zoek je gegevens op in waarnemingen.be over jouw gebied?

- Waar moet je op letten als je een gebied bemonstert in waarnemingen.be?

- Hoe kan je gegevens uit ObsId of ObsMap achteraf aanpassen in waarnemingen.be?

Opzet

•  1 dagdeel theorie, evt. aangevuld met een dagdeel plaatsbezoek
• Doelpubliek: Nadruk op gebruik door natuurbeheerders, dus soms als vervolgmodule aangeboden voor cursus natuurbeheer

- Wat zijn plantengemeenschappen (ook wel: vegetatietypes) en hoe worden ze ingedeeld?

- Wat is het verband met natuurtypes uit het natuurbeheer?

Opzet

•  1 dagdeel 
• Doelpubliek: natuurbeheerders die typische planten kennen

Mogelijkheden van Geopunt, maar ook beperkingen: je kan met geopunt.be geen mooie kaartjes maken.

Hoe kan je zelf iets opzoeken op geopunt?

Cartesius kan je gebruiken voor oudere kaarten en luchtfoto's, die je niet op geopunt.be vindt.

Cursisten kunnen tussenin specifieke opdrachten uitvoeren of vragen stellen, die dan op een later moment gezamenlijk worden besproken.

Opzet

•  2 tot 4 interactieve dagdelen in overleg met organisator
  
   
• Doelpubliek: Actieve vrijwilligers voor Natuurpunt Beheer. Voor deze cursus is een actieve internetverbinding nodig en moeten cursisten minstens per 2 beschikken over een computer die op het internet is aangesloten.

- Basisbegrippen uit de chemie: zuurtegraad, chemische reacties, oxidatie, reductie, welke stoffen zijn belangrijk in het natuurbeheer: koolstof, stikstof, fosfor, water, kalium. Wat is een buffer en hoe gebruiken beheerders dat?

- Hoe zit dat met voedingsstoffen en mineralen: wat is eutrofie, oligotrofie? Wat is het belang van beschikbaarheid voor sommige stoffen? Wat eet een plant?

- De fosfaatkringloop, de stikstofkringloop, de koolstofkringloop. Hoe werkt de levende natuur met die chemische reacties: buffering, concurrentie door eutrofëring. Hoe kunnen sommige planten hun eigen omgeving chemisch beïnvloeden?

- Hoe kan je als natuurbeheerder een inschatting maken van de chemische kwaliteit van een terrein? Belang van bodem, geologie, grondwater, beluchting, dynamiek en historiek.

- Hoe ga je als natuurbeheerder om met chemische situaties?

Opzet

•  2 dagdelen
  
   
• Doelpubliek: natuurbeheerders met kennis van de basiscursus natuurbeheer

- Interactieve lessenreeks waarin ook vragen of moeilijkheden worden behandeld die gebruikers ervaren.

- Belangrijk onderscheid: beschikbare kaarten gebruiken, kaartgegevens bevragen ("geef me de oppervlakte percelen van Natuurpunt in Lieverzedele die in bosgebied liggen op het Gewestplan"), kaarten zelf maken, kaartjes mooi afdrukken

- Handelingen: kaartgegevens kleuren geven volgens een (combinatie van) veld(en), kaartachtergronden kiezen om erover te digitaliseren, zelf een lege kaart aanmaken en gegevens invoeren, layouts maken om mooie kaarten te leveren.

Opzet

•  4 dagdelen
  
   
• Doelpubliek: Dit is vooral bedoeld voor actieve vrijwilligers van Natuurpunt (die lid zijn), die nadien hun ervaring willen inzetten voor hun afdeling of regionale werking.

- Stevige cursus voor wie een idee wil krijgen wat je met Qgis kan doen (dat je niet kan doen met geopunt). Voorkennis: qgis al eens verkend hebben, snappen hoe een database werkt, geopunt en haar mogelijkheden grondig kennen (omdat je niet per se Qgis nodig hebt om bepaalde handelingen te verrichten).

- Begrippen die belangrijk zijn: geologie, bodem, landschap, standplaats.

- Hoe liggen onze contreien geologisch in de Europese laagvlakte? Wat is het belang daarvan voor onze natuur(gebieden)?

- De bodem, daar werkt de natuurbeheerder op. Wat is de bodem? Welke processen spelen zich daarin af?

- Welke invloed heeft de mens op de bodem? (Hoe) kan je een verstoorde bodem herstellen? Het belang van tijd en ruimte.

Opzet

•  2 dagdelen
  
   
• Doelpubliek: Natuurbeheerders

Dagdeel 1: theorie

Wat is ecohydrologie, hoe interpreteer je peilbuismetingen, waar plaats je peilbuizen?

Dagdeel 2: plaatsing van een peilbuis

- Tijdens het tweede, eventueel optionele, dagdeel plaatsen we een peilbuis.

- Van organisator wordt verwacht dat hij een peilbuis aankoopt en boormateriaal ontleent bij Natuurpunt Beheer (enkel wanneer er dus een plaatsing wordt gedaan).

Opzet

•  1 dagdeel theorie, eventueel aangevuld met 1 dagdeel plaatsing v.e. peilbuis
• Doelpubliek: Natuurbeheerders

Het gebruik van het pakket SynBioSys voor analyse van de vegetatie, voor opzoeken van ecologische informatie over planten, voor inschatting van de milieukwaliteit van een terrein.

Opzet

• 2 dagdelen
• Doelpubliek: Natuurbeheerders die meer willen weten over de ecologie van hun terrein.
  

  Enkel bruikbaar op Windows-computers. Het pakket is toegespitst op Nederland, dus minder geschikt voor de leemstreek

Theorie: Alles is erfgoed

Praktijk: Plaatsbezoek aan een natuurgebied waarbij beheerder uitleg geeft over de uitdagingen en verwezenlijkingen van het beheer in functie van erfgoed

Opzet

• 2 dagdelen in verband met natuurbeheer en erfgoed: les theorie en terreinbezoek. (In principe kan ook alleen één of enkele lessen theorie worden voorzien.)
• Doelpubliek: Actieve beheerders natuurpunt

Voor deze cursus is een actieve internetverbinding nodig en moeten cursisten minstens per 2 beschikken over een computer die op het internet is aangesloten.