Image
Kuifmees - Elwin van der Kolk

Kuifmees

European crested tit
Lophophanus cristatus
Mezen (Paridae)

De kuifmees heeft een markante zwart-witte koptekening en opvallende spitse, driehoekige kuif die kan worden opgezet. De soort komt enkel in Europa voor en dat komt niet veel voor in de vogelwereld. 

Grootte
10,5 - 12 cm - spanwijdte: 17 - 20 cm
Gewicht
10 - 13 gram
Levensverwachting

12 jaar

Favoriete maaltijd

insecten, spinnen en zaden

Status
Algemeen
Woonplaats

Naaldbossen

Afkomst
Inheems

Hoe herken je de kuifmees?

  • markante, zwart-witte koptekening
  • spitse, driehoekige, geschubde kuif (die steil kan worden opgericht)
  • grote zwarte bef en zwart halsbandje
  • grijsbruine bovendelen, vuilwitte onderdelen
Kuifmees - Elwin van der Kolk

Het geluid van de kuifmees

Typisch mezengeluid, maar door scherpe, bibberende geluid herkenbaar. Zang een combinatie van roepjes, schel, ratelend "brr-dr-dr-dr", en af en toe en hoog "zi-zi-zu-zi".

Audio file
Beluister hier

Hoe leeft de kuifmees

Wat eet de kuifmees?

De kuifmees eet vooral insecten en spinnen. Buiten het broedseizoen wordt het dieet aangevuld met zaadjes van els, berk en een aantal naaldbomen

Afbeelding
Kuifmees - Michel Viskens
Michel Viskens
Afbeelding
Kuifmees - waarnemingen.be - Paul Van Gestel
waarnemingen.be - Paul Van Gestel

Hoe plant de kuifmees zich voort?

De kuifmees zoekt vooral naar dode berkenbomen, waarin het vrouwtje een nestholte uithakt. Daarvoor moet het hout wel zacht genoeg zijn: in tegenstelling tot spechten heeft de kuifmees geen ingebouwde schokdempers in de kop die de hakschokken kunnen opvangen. Het nest bestaat uit mos en korstmos en de binnenbekleding wordt afgewerkt met haren, wol en soms ook veren en spinrag. Het wordt enkel door het vrouwtje gemaakt.
Vanaf half april tot juli worden één à twee legsels bebroed met 4 - 8 eieren, tot soms wel 11. Na 13 - 18 dagen komen de eieren uit, 16 - 22 dagen later zijn de jongen vliegvlug, en worden daarna nog 23 - 25 dagen gevoed door de ouders.
 

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • De kuifmees is een uitgesproken standvogel. Tot en met 2000 waren in België 51 terugvangsten van kuifmezen bekend. In veruit de meeste gevallen ging het om vogels die in de directe omgeving werden geringd (verplaatsingen van minder dan 10 km). De grootste, gedocumenteerde verplaatsing van een kuifmees in België is die van een vogel die op 3 juli 1993 werd gevangen in Brasschaat en op 26 september 1993 werd terug gevangen in Geel.
  • In België broeden slechts drie gekuifde zangvogels: de kuifmees, de kuifleeuwerik en de veldleeuwerik.

Waar vind je de kuifmees?

De kuifmees broedt in naaldbos, vaak in oudere met korst- en baardmossen begroeide sparren en dennen.
Het zwaartepunt van het verspreidingsgebied van de kuifmees ligt in de Kempen. De soort is bijzonder honkvast en onderneemt nauwelijks zwerftochten. De beste kans op een kuifmees maak je dus door een bezoek aan een Kempisch naaldbos, bij voorkeur in het vroege voorjaar. Kuifmezen verraden zich meestal door hun aangename, rollende roepje tjuRRRRR, wanneer je naar de richting van het geluid kijkt, duurt het meestal niet lang voor je ze door de takken ziet bewegen.

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor

De kuifmees doet het niet goed in Vlaanderen en ook in Nederland gaat de soort sterk achteruit. De omvorming van (grotendeels aangeplante) naaldhoutbestanden naar meer natuurlijke leefgebieden als loofhoutbestanden en heidegebieden wordt als belangrijke oorzaak van de afname gezien.

Icon
Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?

Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de kuifmees

Wat kan jij doen?

Als je in een kuifmezenrijke regio woont, kan je ze naar de tuin lokken met pindaslingers en fijne zaadmengsels. Tuinen met berk en naaldhout, lopen meer kans op een kuifmezenbezoek dan tuinen zonder.

 

Wat doet Natuurpunt?

 

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android