Image
Kwartel - Elwin van der Kolk

Kwartel

Quail
Coturnix coturnix
Phasianidae (Fazantachtigen)

De kwartel is een zeer kleine hoender die zich zelden laat zien. De typische roep hoor je vooral op zwoele zomeravonden die uit graanakkers weerklinken.

Grootte
16-18 cm - spanwijdte 32-35 cm
Gewicht
100-150 gr
Levensverwachting

2-3 jaar, in gevangenschap tot 5 jaar

Favoriete maaltijd

De kwartel eet zaden van akkeronkruiden en graangewassen maar ook ongewervelden (voornamelijk insecten) die het van de grond pikt.

Burgerlijke staat

het vrouwtje broedt alleen

Status
Vrij algemeen
Woonplaats

Akkers

Karakter

Territoriaal

Verleiding

baltsgedrag

Afkomst
Inheems

Hoe herken je de kwartel?

  • De kwartel is een erg kleine vogel, ongeveer ter grootte van een spreeuw.
  • Een onopvallend donkerbruin verenkleed met geelbruine strepen en een witte oogstreep.  korte, dikke poten en een kort snaveltje. korte staart en relatief grote vleugels.
  • Het mannetje heeft een donkerder kop  dan het vrouwtje met een zwarte keel en is iets groter.

 

 

 

Kwartel - Elwin van der Kolk
kwartelvrouwtje - Elwin van der Kolk

Het geluid van de kwartel

De kwartel is vooral in de schemering te horen met een zeer kenmerkend geluid: een zwepend "kwk…kwik-kwik!", vaak vooraf gegaan door een zacht, raspend hees "ieu-wie".

Audio file
Beluister hier

Hoe leeft de kwartel

Wat eet de kwartel?

De kwartel eet zaden van akkeronkruiden en graangewassen maar ook gras, knollen en bloemen., maar ook ongewervelden (voornamelijk insecten zoals wormen, spinnen,; kevers) die het van de grond pikt.  

Afbeelding
Kwartel - waarnemingen.be - Filip De Ruwe
waarnemingen.be - Filip De Ruwe
Afbeelding
Kwartel - waarnemingen.be - Luc Clarysse
waarnemingen.be - Luc Clarysse

Hoe plant de kwartel zich voort?

Het vrouwtje legt vanaf de tweede helft van mei tot juni 8 tot 13 bruingevlekte, geelachtige eitjes in een grondnest, verscholen in het gras.  Ze bebroedt de eieren 17 dagen alleen. Er is dus geen gedeelde broedzorg 
De jongen verlaten meteen het nest (nestvlieders) en zijn vliegvlug na ca. 19 dagen. Ze blijven nog 30 tot 50 dagen in het gezelschap van het vrouwtje.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • Traditioneel werden kwartels in Vlaanderen gevangen met behulp van een laag drievoudig kwartelnet: een los fijnmazig net, een strak aangespannen grofmazig en wederom een los fijnmazig net. De kwartels duwden het fijnmazige net over de grond door het grof net heen en raakten verstrikt.
  • Als lokmiddel gebruikten vogelvangers hierbij een ‘kwakkelbeen’: een beurs van leer, gevuld met paardenhaar, waarop een stuk bot aangebracht werd. Door het bot op en neer te bewegen kon de roep van een mannetje kwartel worden nagebootst. Deze vangstmiddelen worden reeds afgebeeld door de Antwerpse schilder Fyt in 1652, en de techniek werd zeker nog tot in de jaren 1970 regelmatig gebruikt (en door stropers zelfs nog later).
  • Tegen 1936 was de soort zo schaars geworden, dat sommige jagers het noodzakelijk achtten om het broedbestand kunstmatig op peil te houden of te herstellen door kwartels uit te zetten. De vleugels van de uitgezette kwartels werden met bruine zeep of stroop besmeurd om te beletten dat de uitgezette vogels zouden wegtrekken. De uitgezette vogels werden voornamelijk uit Egypte geïmporteerd: in 1920 exporteerde Egypte 3.024.000 kwartels, en in de periode 1930 - 1934 nog 285.000  - 580.000 exemplaren. De uitzettingen werden een fiasco. 250 exemplaren die in mei 1936 in België werden uitgezet, werden teruggemeld uit de voormalige DDR (in augustus.), Noord-Italië en Frankrijk (in september)
  • Vroeger werden kwartels vaak gevangen voor consumptie in België en Nederland. Maar het eten van tijdens de trek gevangen kwartels leidde soms tot vergiftiging, een fenomeen dat al eeuwen bekend was en al in de Bijbel wordt beschreven. De Israëlieten aten tijdens de Exodus immers kwartels en stierven hieraan. De ziekte wordt geassocieerd met het feit dat kwartels tijdens hun trektocht van Afrika naar Europa giftige zaden eten van o.a. gevlekte scheerling en dit zou mogelijk een verklaring kunnen zijn voor de sterfgevallen van mensen die ze opaten. Gevlekte scheerling bevat immers coniine, een zenuwgif dat zelfs al in kleine hoeveelheden de dood tot gevolg heeft. De symptomen treden op 1 tot 9 uur na de kwartelconsumptie en bestaan uit pijnlijke spiersamentrekkingen, roodbruine urine en ernstige beschadiging van de nieren. De kwartels die in Nederland en België voor consumptie worden aangeboden, zijn echter Japanse kwartels, een heel andere soort die speciaal voor de consumptie wordt gefokt en zonder enig gezondheidsrisico kan worden gegeten.
  • Tijdens de trek op geringe hoogte wordt tot 100 km aan een stuk gevlogen.

Waar vind je de kwartel?

De kwartel is een echte trekvogel die overwintert in Afrika, maar ook in Zuid- Europa. Eind april/begin mei keren de eerste kwartels terug in West-Europa. Trekt 's nachts, waarschijnlijk alleen of in kleine groepjes. Trekroutes kunnen per jaar en per individu verschillen
Kwartels broeden in open landbouwgebied met een uitgesproken voorkeur voor uitgestrekte korenvelden en graanakkers.
Je ziet ze amper omdat ze zich altijd schuilhouden. Je kan ze slechts waarnemen door middel van hun zeer kenmerkende 'kwik-me-dit'-geluid die ze op rustige zomeravonden in de schemering minutenlang kunnen uitroepen.

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor

De kwartel broedt in het grootste deel van Europa, behalve Scandinavië, en in Azië.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android

Icon
Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?