Bruggeneindse Goren

Beschrijving van het gebied

Omstreeks 1750 bevond zich een brok woeste en natte heide van ca. 1.000 ha in Wiekevorst, Hulshout, Heultje en Bruggeneinde. De Goorheyde is gelegen in een natuurlijke depressie die moeilijk op een natuurlijke manier ontwaterde.
Een belangrijk deel van het gebied evolueerde naar open eiken-berkenbossen.  In de loop van de 19e en 20e eeuw werd een  orthogonaal netwerk van dijken en grachten aangelegd om het gebied door ontvening en ontwatering stelselmatig in cultuur te brengen. Het duurde tot 1995 vooraleer de bossen in Hulshout en Bruggeneinde werden ontgonnen.
Uiteraard herbergde dit afwisselende gebied een ongekende natuurlijke biodiversiteit.
Vandaag kunnen we ons moeilijk voorstellen hoe zo’n gigantisch gebied in 200 jaar bijna compleet is verdwenen.
Omstreeks 1800 was het heidegebied ingekrompen tot slechts 2,1 ha. Amper een zakdoek groot en al decennia omsloten door vrij intensieve landbouw.
Honderd ha van het gebied is ingekleurd als bosgebied op het gewestplan.
Landschappelijk straalt het gebied een zekere flair uit. De Bruggeneindse Goren omvatten een lappendeken van reservaatrelicten, ruigtevegetaties, natte weilanden, bosjes, houtkanten en beken.

Maar op teveel plaatsen snijdt de landbouw wonden  in het landschap. Volgens het gewestplan zou dit een middelgroot bosachtig gebied moeten zijn. De realiteit is anders. Hoopvol is dat de Bruggeneindse Goren nog altijd bestaan en nog heel wat uitzonderlijke planten en insecten herbergen. Het is een echt relictgebied. Een natuurgebied met een enorme schat aan genetisch materiaal. Al het nog resterende genetisch materiaal van de oude Goorheyde ligt opgeslagen in het kleine reservaatje. Een unicum waar we zorgzaam moeten mee omgaan.

Een reservaat dat groeit

Momenteel beheert Natuurpunt Heist-op-den-Berg op 7 verschillende locaties percelen in de Bruggeneindse Goren. In de eerste plaats is er de oude reservaatskern. Twee percelen, doorsneden door een aarden weg, samen amper 2,1 ha groot. Het is in dit gebied dat zich het genetisch materiaal en de zaadbank van de oude Goorheyde bevindt.
Op 24 januari 1981 kon de Heistse natuurvereniging een huurovereenkomst afsluiten met een private eigenaar voor een termijn van 9 jaar; daarna kon het huurcontract niet meer verlengd worden.
Op verzoek van de natuurvereniging heeft de gemeente Heist-op-den-Berg het heiderelict aangekocht en voor 30 jaar in huur gegeven aan Natuurpunt. In 1994 werden deze percelen erkend als privaat natuurreservaat.
Sinds 1981 wordt dit mooie stukje natuur daadwerkelijk beschermd en beheerd als natuurgebied. En dat werpt zijn vruchten af. In de loop van 2023 werd het huurcontract met de gemeente Heist-op-den-Berg terug verlengd voor een periode van 30 jaar.

Omwille van de complexe eigendomsstructuur in het gebied met enkele grote eigenaars, duurde het meer dan 25 jaar vooraleer het natuurgebied kon uitbreiden.
Tijdens een openbare verkoop op 24 oktober 2007 kon onze natuurvereniging een eerste perceel verwerven in de Bruggeneindse Goren. Een waardevol eikenbos met een smalle vijver en een hooiland met een totale oppervlakte  van ca 1,5 ha. Deze aankoop omvat een hoogstammig zomereikenbos van ruim 50 are met een rabattenstructuur. In het oude bosbestand groeien op een 15-tal plaatsen de zeldzame koningsvarens. Er is ook een lange, smalle vijver van 70 x 20 m. Deze was overwoekerd door parelvederkruid.  Een exotische waterplant met een enorme groeikracht, die de inheemse waterplanten verdringt. Gelukkig kon de vijver met hulp van de provincie Antwerpen vrijgemaakt worden van deze vreemde indringer.
In 2014 werd er ca 300m³ slib uit de vijver geruimd waardoor het waterleven zich kon herstellen. Tenslotte hoort er bij deze eerste aankoop nog een hooiland van ca 70 are met een raaigras- en klavervegetatie.

Eveneens in 2007 kan de Vlaamse Landmaatschppij in de omgeving een aaneengesloten blok van ca 7 ha verwerven door toepassing van het recht van voorkoop. Het gaat om een open weideperceel omzoomd door oude zomereiken. Dit grote, verarmde weideperceel werd aan Natuurpunt Heist-op-den-Berg in beheer gegeven. Dit beheer gebeurt met een kleine kudde schapen en enkele ezels.
Op  19 februari 2022 werd een deel van deze weide beplant met 400 boompjes. Voor deze boomplantactie konden we rekenen op 35 enthousiaste helpers. Op zaterdag 24 februari 2024 werden er nog eens 450 bomen bijgeplant door vrijwilligers van ons lokale beheerteam zodat er nu ongeveer 1 ha bos aangeplant is.

Op 6 mei 2019 werd 7,5 ha eikenbos aangekocht, gelegen tegen de Goorloop op de grens met het achterliggende landbouwgebied. Op deze percelen is er sinds 1750 nooit landbouw geweest, waardoor het bos aanzien wordt als een Ferrarisbos. Deze bossen liggen wat afgezonderd en vormen een veilige schuilplaats voor de reeën.

Op 24 november 2022 werd 8.9 ha weiland, bos en ruigten aangekocht.
Een oude voetweg werd opnieuw ingericht en opengesteld voor wandelaars.
Tijdens een feestelijke natuurhappening met ruim 300 deelnemers op 21 juli 2023 werd de voetweg ingewandeld. Voor Natuurpunt is de openstelling van natuurgebieden voor wandelaars en buurtbewoners een centrale doelstelling.

In totaal beheert Natuurpunt Heist-op-den-Berg in de Bruggeneindse Goren 27 ha natuurgebied waarvan 18 hectare in eigendom. Via deze uitbreidingen ontstaan kansen om het genetisch materiaal uit de oude reservaatskern te verspreiden over een ruimer gebied.
We dromen ervan om op middellange termijn de verschillende reservaatskernen te verbinden tot één groter geheel van enkele tientallen hectaren. Dan kan de Goorheyde in de toekomst een beetje van haar glans herwinnen in de Bruggeneindse Goren.