Fort Saint-Nicolas

• Toegankelijkheid
• Beschrijving van het gebied
• Dieren en planten
• Natuurbeheer
• Verder wandelen in de buurt

Toegankelijkheid

Het hele jaar door vrij toegankelijk op de wandelpaden. De routes zijn enkel geschikt voor kinderwagens met grote wielen. Honden welkom aan de leiband. Stevige stapschoenen of laarzen aangewezen.

Top

Beschrijving van het gebied

Hét Sas, een uniek waterbouwwerk met een fort

Het oorspronkelijke Sas van Boezinge werd gebouwd rond 1640, tijdens de realisatie van het kanaal Ieper-IJzer (“Ieperleekanaal”). Onze streken stonden toen onder het gezag van de Spaanse kroon.

‘Het Sas’ was voor die tijd een uniek bouwwerk, waarbij de kanaalboten een hoogteverschil van niet minder dan 7 meter konden overbruggen. Hiermee verving het waterbouwwerk de vier middeleeuwse ‘overdrachten’ die eeuwenlang de bevaarbaarheid van de Ieperleet moesten garanderen. Een overdracht of windhille was de voorloper van een sas, waarbij de waterweg werd afgedamd en de boten over deze dam moesten gesleept worden. De site van het Sas van Boezinge werd door het Vlaamse Gewest trouwens geklasseerd als beschermd landschap.

Omwille van het strategische belang van het kanaal en het sas werd er langsheen een versterking of fort gebouwd, naar analogie met het bekende Fort De Knocke dat op de samenvloeiing van het Ieperleekanaal met de IJzer was ingericht. Een eerste versterking ontstond wellicht rond 1650 onder Spaans bewind. De definitieve versterking werd onder het Franse bewind gebouwd in 1696. Het werd een stevig ‘hoornwerk’, en dit naar de plannen van vestingingenieur Vauban. De Franse vestingingenieur was toen al ‘wereldberoemd als ontwerper van militaire vestingen en versterkte steden, zoals de Ieperse vestingen (1678-1685). Het fort maakte deel uit van de versterkte grens die Vauban tussen Frankrijk en de Oostenrijkse Nederlanden, dwars door de Westhoek, liet uitbouwen.

Top

Dieren en planten

Reliëf, poelen en waterkanaal bewaard 

Fort Saint-Nicolas werd in de 18^e eeuw verder uitgebouwd als een kleine kazerne. Rond 1782, onder de Oostenrijkse keizer Jozef II, werd de versterking echter verlaten. Toch bleven het typerende reliëf van het hoornwerk en enkele poelen, relicten van de oorspronkelijke fortgrachten, tot op vandaag in het landschap bewaard. Bovendien trotseerde het ondergrondse, gemetselde gewelf van de Ieperleet de eeuwen, inclusief de Eerste Wereldoorlog, die in deze omgeving nochtans vernietigend uithaalde.

In de loop van de 20^ste eeuw werd het fort in twee percelen opgedeeld. Het noordelijke perceel bleef als open grasland (graasweide) bewaard terwijl het zuidelijke deel halfweg de jaren 1990 bebost werd.

Dit zuidelijke, beboste deel (2,07 ha) van het Fort Saint-Nicolas werd begin 2013 te koop aangeboden. Dit wekte de interesse van de lokale natuurvereniging Natuurpunt Westland. Samen met onze koepelvereniging Natuurpunt De Bron vzw werd de aankoop onderhandeld. Uiteindelijk kon Natuurpunt vzw een overeenkomst afsluiten om het gebied te verwerven.

Top

Natuurbeheer

Omdat de aankoop van het gewezen fortgebied, naast natuurbehoud en landschapszorg, ook op cultuurhistorische en recreatieve argumenten steunt, klopte Natuurpunt Westland aan bij het Ieperse stadsbestuur met de vraag tot ondersteuning. Het stadsbestuur ging hier vlot op in. De stad Ieper steunde de aankoop, als motivering werd verwezen naar de unieke ligging van het gebied nabij het beschermde Sas van Boezinge en het kanaal Ieper-IJzer, en de belangrijke cultuurhistorische betekenis van de site.

Het nieuwe natuurgebied ligt bovendien langs het Fietsnetwerk Ieperboog en sluit perfect aan op het mooie stedelijke wandelpad langs de oostelijke kanaaloever. Hierbij kan het fort als wandeldoel, met de nodige educatieve duiding, worden ingericht.

De natuurwaarde van het gebied, dat naast een bosje ook de diverse waterpartijen (relicten van de fortgrachten) omvat, zal de komende jaren door de zorgen van Natuurpunt Westland verder ontwikkeld en beheerd worden. Zo werden o.a. de laurierkersen langs de huidige bosrand gerooid en vervangen door een streekeigen struikengordel.