Malesbroek

Provincie Antwerpen

Toegankelijkheid

  • Laarzen of stevige schoenen aanbevolen

  • Honden zijn welkom aan de leiband

Eigenschappen

Zeer groot gebied: > 100 ha
  • wandelpad

Kaart van het gebied

3 routes

Groene wandeling

wandelpad
4.50km
Gemiddeld 70 minuten wandeltijd

Rode Wandeling

wandelpad
10.55km
Gemiddeld 160 minuten wandeltijd

Blauwe wandeling

wandelpad
10.72km
Gemiddeld 160 minuten wandeltijd

Startpunten

Malesbroek - Natuurpark Grote Netewoud


Meerhout
België

Malesbroek - Natuurpark Grote Netewoud

Wildersedijk
Geel
België

Over dit gebied

 

Beschrijving van het gebied

Malesbroek is gelegen langs de Grote Nete, in het zuidoosten van Geel, langs de weg naar Diest, nog vrij dicht bij het centrum. Wilders, verderop langs de Grote Nete, heette in 1434 ‘Willaerts’, synoniem van ‘wildernis’. De naam duidt op land dat met dicht struikgewas begroeid was (ondoordringbaar broekbos) of op een heidewildernis waarop moer of turf gestoken werd.
In 1777 hadden de broekbossen volledig plaats gemaakt voor vochtige, bloemenrijke hooi- en weilanden, met een onvolledige verkaveling aan de randen. Ten noorden van de vallei lagen overwegend akkers. Ten zuiden ervan situeerden zich heidegebieden, die behoorden tot de grotere Heide van Eindhout. Bewoning was er schaars. Tot bij het begin van de 19de eeuw zou de Winkelomseheide zo goed als onbewoond blijven. Het winnen van veen in wat nu de grote vijver van het Malesbroek is - de Lange Zille - begon omstreeks 1900.

Afbeelding
malesbroek.jpg

 Top

Hoogtepunten op de wandelroutes

Het Malesbroek bestaat uit een aantal deelgebieden. In Stelen-Wilders-Winkelomheide, gelegen tussen E313 en de baan Winkelom met vele vijvers en beemden, zet Natuurpunt in op broekbossen. Waar de Grote Nete onder het Albertkanaal stroomt is het gebied heel waterrijk met trilvennen en bloemrijke weilanden waar de vroegere meanders lagen. Het zou een ideaal leefgebied voor de bever zijn.

De grote centraal gelegen vijver, de Lange Zille, door de buurtbewoners “het Malesbroek” genoemd, werd rond 1900 uitgeturfd. Hij dankt zijn naam aan de lange percelen (1 zille was 1/3 ha) die men verpachtte aan de turfstekers. Deze vijver is nu in privéhanden met visrecreatie. Vlak tegen de Lange Zille heeft Natuurpunt een turfkuil aangekocht, gelegen tussen de Molse en de Grote Nete met veel drijvende waterplanten en verlandingsvegetaties en rijk aan watervogels. Ter hoogte van de nieuw aangelegde vistrap is er een groot grasland dat deels zal omgezet worden naar streekeigen bos.

Ten zuiden van de gemeentegrens in Meerhout ligt het mooie historische landschap Scherpenbergen-De Hutten en de Branden dat voornamelijk in privébezit is. Het toponiem de Hutten is afkomstig van de hoeve aan het kruis van Onzen Lieven Heer (einde Bredestraat) waar Kanunnik Bart tijdens de Boerenkrijg de Franse revolutie kwam omzeilen. Scherpenbergen duidt op de stevige landduinen die daar zichtbaar zijn. De Scherpenbergenloop is een leibeek, die van Bel tot zijn monding aan Grote Nete brug in Wilders het landschap ontwatert. Sinds 2009 bestaat er een toegankelijksreglement Scherpenbergen-de Hutten.

In de buurt van de Luihoeve, een startplaats van veel wandelingen, nog op Meerhouts grondgebied, bevindt zich Het Gebergte met een aantal Natuurpunt juweeltjes zoals de Keyfheide, de Kwacht en de Meren. Deze gebiedjes bevinden zich op en tussen de landduinen waaraan we de naam “het Gebergte” herkennen. Het gebied maakte deel uit van de grote Eindhoutse heide, maar sinds 1772 en tot een stuk in de 20ste eeuw zijn er op deze plaatsen veel dennenbossen aangeplant. De Keyfheide werd terug ontbost rond 1950 en is sindsdien geëvolueerd naar een prachtige boomheide met de meeste planten kenmerkend voor een droge heide. Natuurpunt vrijwilligers beheren dit juweeltje al sinds 2006. De naam Keyfheide gaat over het constant ruziën over de gemeentegrens aldaar. Iets verder oostwaarts tussen de armen van een paraboolduin ligt de Kwacht, een laagveenvlakte (depressie) die sinds de moderne landbouw verlaten werd. Men probeerde jarenlang vruchteloos de graslanden te ontwateren. De naam kwacht komt voort uit de ontginning van het veen rond de jaren 1500. De herstelling van die gemaakte boerenkuilen gebeurde oppervlakkig met het gevolg dat er een kwacht ontstond. Natuurpunt heeft het aangekocht, maar hier beheren is niet gemakkelijk. De ijzerrijke kwel levert nu een vegetatie met typische moerasplanten zoals wateraardbei, waterdrieblad, holpijp, bosbies en ook met bijzondere fauna. Het gebied De Meren ligt vlakbij in een laagte en de naam zegt alles over zeer natte toestanden.

Afbeelding
malesbroek_2.jpg

Top

Dieren en planten

Het Malesbroek is vooral aantrekkelijk voor zijn vogels. Tot de zeldzamere broedvogels behoren de oeverzwaluw en de ijsvogel. Rond 1990 waren de sprinkhaanzanger, roodborsttapuit, wielewaal en boomleeuwerik nog beperkt aanwezig. Meer gewone broedvogels zijn torenvalk, waterral, watersnip, dodaars, grauwe vliegenvanger, nachtegaal, rietgors, bosrietzanger en tuinfluiter. In de winter kan men steeds veel tafeleenden, wintertalingen, watersnippen, pijlstaarten, kramsvogels en koperwieken spotten op en rond de vijvers rond de Lange Zille. Verder inventariseerde men 24 soorten dagvlinders en meerdere sprinkhanen en libellensoorten, waaronder de zeldzame Kempense heidelibel.

Bij de planten vindt men op de heide o.a. dopheide, struikheide, brem en gagel, tormentil, blauwe knoop, buntgras en borstelgras. In de natte depressies maken volgende soorten de grote natuurwaarde van het Malesbroek uit: blaaszegge, zandzegge, snavelzegge, bosbies, holpijp, wateraardbei, , waternavel, veldrus, dotterbloem, echte koekoeksbloem, pinksterbloem, moerashertshooi, valeriaan en grote egelskop. Op de droge heide vindt men ook korstmossen als gewoon kraakloof, open rendiermos, rood bekermos, rode heidelucifer, kopjes-bekermos en gevorkt heidestaartje. We hopen hier ooit de ooievaar en zwarte Ooievaar te verwelkomen evenals de bever en de Otter. 
In de rivieren en beken loopt er een project om de Kwabaal te herintroduceren. Daarvoor moeten structurele aanpassingen gebeuren zodat die soort buiten de rivier kan paaien.

Top

Natuurbeheer

De eerste aankopen gebeurden in 1996 in het gebied Wilders en Gebergte, een domein met een grote verscheidenheid aan biotopen. Sinds 2002 is het door Natuurpunt nog sterk uitgebreid. In 2012 waren er reeds 63 hectare in beheer. Verschillende Life projecten hebben de aankopers op een hogere versnelling doen schakelen. We beheren nu ongeveer 120 ha natuurgebied waar ook eigendommen bij zijn van ANB en VLM.
Het beheer door vrijwilligers van Natuurpunt wordt het meest uitgevoerd op de Keyfheide en de Kwacht. Het bestaat uit het uitbreiden en vrijwaren van de heide en het optimaliseren van toegangspaden. Maaiwerken gebeuren overwegend door de professionele ploeg van Natuurpunt. Ook worden scholen ingeschakeld om bijvoorbeeld op de landduinen open zandvlaktes te creëren die het insectenleven ten goede komen. Een deel van de percelen in de vallei worden door gebruikersovereenkomsten met landbouwers gemaaid en gehooid of begraasd door paarden, schapen en koeien. Andere percelen worden bebost door spontane verbossing of door een boomplantactie als het bos op zich laat wachten.

Natuurpunt neemt zich voor om, naarmate het een voldoende aaneengesloten geheel van percelen in eigendom kan verwerven, het gebied zo te beheren dat Malesbroek- Wilders zijn landschappelijke eigenheid behoudt. Waardevolle laagveengraslanden worden in stand gehouden. In de hogere, drogere delen worden landduinen en heischrale graslanden verder ontwikkeld. Vijvers dienen ingepast te worden in een landschap van vijvers met rietkragen en verlandingsvegetaties. Op de meeste percelen moet echter het broekbos worden hersteld. De verschillende broekbostypen zijn voor Europa immers prioritair. Op termijn zal een groot moerasbos worden ontwikkeld, zoals in verschillende andere delen van de vallei van de Grote Nete. Zo zal zich in de toekomst een ‘Grote Netewoud’ ontwikkelen…
Tevens zal het gebied zo veel mogelijk worden opengesteld voor zachte recreatie. De visie van Natuurpunt op toegankelijkheid is duidelijk: natuur voor iedereen, althans daar waar de natuur dat kan dragen, zodat bezoekers van al het mooie in het reservaat kunnen genieten.

Top

Steun Natuurpunt

Doe een gift voor Malesbroek

Liever overschrijven?

BE56 2930 2120 7588
Vermeld 'Malesbroek' bij je overschrijving

  • Giften vanaf €40 zijn fiscaal aftrekbaar
  • Jouw gift gaat rechtstreeks naar je gekozen project

Word lid van Natuurpunt

  • Bescherm de natuur
  • Ontvang de Fiets- en Wandelgids
  • Krijg korting bij onze partners

Ja, ik word lid van Natuurpunt

Afbeelding
Wandelaars aan het water