Molenberg

Beschrijving van het gebied

Het gebied ligt tussen de steenweg op Tremelo, de Prof. Scharpélaan en de Grote Baan. Dit stukje geschiedenis kan je bewonderen via holle wegen en kleine paadjes door het bos. Je vindt hier muurvarens, kerkuilen en valken. Natuurpunt werkt momenteel samen met het gemeentebestuur om aan de renovatie van de ruïne te beginnen.

Geschiedenis van het gebied

Van in de veertiende eeuw is er al sprake van een molen op de Molenberg vlakbij het centrum van Betekom. Er zijn tekeningen van de huidige stenen molen die dateren uit de zestiende eeuw. De
molenromp bestaat uit een ijzerzandstenen cilinder, uniek in de streek. Bouwstijl en materiaal laten zijn oorsprong in de veertiende eeuw vermoeden, beide vertonen een zekere analogie met de
Maagdentoren van Zichem.

Door zijn strategische ligging als uitkijk over de Demervallei werd de molen herhaaldelijk in brand
gestoken. De laatste keer gebeurde dit in 1914. Sindsdien staat de roestbruine molenromp als ruïne op de stilaan verboste berg.

Natuur- en erfgoedbeheer

Natuurpunt heeft een tweeledige bedoeling met dit project. Enerzijds is dit het beschermen van natuur, landschap en cultureel erfgoed. Anderzijds is de toegankelijkheid van zulke integrale
projecten een belangrijke voorwaarde om een draagvlak te creëren en zo een duurzaam behoud en beheer mogelijk te maken.

Het initiatief voor de aankoop en bescherming van de molenruïne kwam van een lokale kern van Natuurpunt, waaruit de eerste Molenwerkgroep groeide. Zo kwam, bij openbare verkoop in mei 1990, de eigendom van het monument in handen van Natuurpunt. De acties voor het behoud van de molen hebben er toe geleid dat deze opgenomen is als dorpsgezicht en de molenromp als monument.

In samenwerking met Monumenten en Landschappen en architectenbureau Gevers werd in het begin van de jaren 1990 een eerste conservatieproject gerealiseerd, waarbij de molenvoet werd geconsolideerd. Ook is belangrijk studiewerk geleverd door de Molenwerkgroep (cfr artikel ‘De oude molen van Betekom’ door Hélian Guislain).

De ruïne doorstaat voorlopig nog de tand des tijds, maar de molenkraag vertoont duidelijke tekenen van verval. Dit is hoofdzakelijk te wijten aan de insijpeling van regenwater en de schade door wortels van kleine boompjes. Op termijn bedreigt dit het voortbestaan van de ruïne. Een tweede generatie van de molenwerkgroep wil samen met Natuurpunt, de gemeente Begijnendijk, architect P. Vanroy en de dienst Ruimte en Erfgoed de verdere conservatie van dit monument realiseren door zo snel
mogelijk een consolidatie van de bovenrand en een bescherming tegen regeninslag te voorzien.

Toegankelijkheid

De Molenberg is vrij toegankelijk.