Natuurpark Levende Leie - Bourgoyen-Ossemeersen
- Toegankelijkheid
- Leuk voor kinderen
- Beschrijving van het gebied
- Hoogtepunten
- Dieren en planten
- Natuurbeheer
- Overnachten
- Verder vogels kijken en wandelen in de buurt
Toegankelijkheid
Het gebied is het hele jaar door vrij toegankelijk op de wandelpaden. De wandelingen zijn geschikt voor kinderwagens met grote wielen. Enkel het Bourgoyenpad aan de Leie (zuiden van het gebied) is tussen de toegangsweg naar de vogelkijkhut en de spoorwegberm moeilijk toegankelijk voor kinderwagens tijdens natte periodes. Rolstoelgebruikers kunnen het Meerskantpad verkennen vanaf de startplaats aan de Driepikkelstraat. Honden welkom, aan de leiband. Stevige stapschoenen of laarzen zijn aangeraden.
Als je in alle rust wil wandelen, kan je best niet in het weekend komen, want dan is het in De Bourgoyen op mooie dagen over de koppen lopen. Door bv. bij ochtendschemering of op een weekdag te komen, kan je de drukte vermijden.
Elke eerste zaterdag van de maand vertrekt om 14u30 een gratis wandeling door de Bourgoyen. Deze wandeling wordt begeleid door gidsen van Natuurpunt Gent. In mei organiseert Natuurpunt Gent altijd een "Wildeplantenbeurs" in de Bourgoyen.
Meer info kan je ook vinden op www.levendeleie.be
Wil je het project Natuurpark Levende Leie steunen? Klik hier
Leuk voor kinderen
Gezinnen kunnen een Boeboeksrugzak ontlenen in het bezoekerscentrum. Die rugzak zit boordevol leuke opdrachten voor op de wandeltocht. De wandelpaden zijn geschikt voor kinderwagens met grote wielen.
De groenzone Malpertuus (2,6 ha, Lucienne Herman-Michielsensstraat, Gent) leunt aan tegen De Bourgoyen. Het is een wijkpark voor de buurtbewoners en een overgangsgebied naar de Bourgoyen. Aandacht gaat hier dus zowel naar recreatie als naar natuur. Het hemelwater van de hele wijk wordt via moerasbakken en speelse watergoten naar wadi's afgevoerd. Een overloop van de wadi's voedt de centraal gelegen vijver. Kinderen kunnen er naar hartenlust ravotten op speelheuvels, kliederen in de grachten, struinen door bloemenweides en ruigtes of geheime kampen bouwen aan de rand van het natuurgebied.
Beschrijving van het gebied
Ten westen van Gent strekken zich de Bourgoyen uit, een waardevol natuurgebied dat van de stadsuitbreiding gespaard is gebleven. Het open landschap in het valleigebied van de Leie bestaat uit vochtige graslanden, doorsneden met sloten en grachten. Sinds de natuurinrichtingswerken beëindigd zijn, is ook het wandelpad zo aangelegd dat geen enkel hoekje onverkend blijft.
Het gebied ligt grotendeels in de deelgemeente Mariakerke en beslaat 230 hectare. Het is een zeer belangrijk overwinteringsgebied voor vogels. Over de jaren heen heeft de stad Gent de gronden van privé-eigenaars aangekocht, waardoor het gebied nu zo goed als stadseigendom is. Het werd in 1978 beschermd als landschap.
Centraal ligt de hoeve Valkenhuis, een historische nederzetting in dit natuurgebied. Zoals de naam het zegt, waren valken hier thuis; ze werden hier afgericht voor de jaarlijkse valkenjacht van de Graven Van Vlaanderen. In de jaren 60 en 70 voor de bescherming als natuurgebied was “Valkenhuis” een plek voor enkele Gentse scholen om te komen sporten, voornamelijk voetballen.
Geluidshinder en rustverstoring, voornamelijk door de nabijgelegen ringweg R4, noopten tot een globaal plan van aanpak voor het gebied. In de afgelopen jaren werd het heringericht en aan de grenzen werden geluidsschermen opgericht.
Hoogtepunten
In het Natuur-en Milieucentrum De Bourgoyen kan je aankloppen met alle mogelijke vragen over natuur en milieu. Gezinnen kunnen hier een Boeboeksrugzak met allerlei leuke opdrachten ontlenen. Ook wanneer je je verrekijker vergeten bent, kan je terecht in het bezoekerscentrum. Na het ontdekken van de Bourgoyen kan je ook nog genieten van een lekker biodrankje of faitrade-hapje in het bezoekerscentrum!
In het voorjaar is De Bourgoyen bekend om zijn wilde floraliën, een pracht van groen, geel en roze afkomstig van ratelaar en koekoeksbloem. Landschappelijk is het gebied in mei-juni dan ook op zijn best!
Een ruime vogelkijkhut aan de grote waterplas laat je toe om zonder verstoring de meest zeldzame watervogels van dichtbij te observeren. Geniet van de aalscholvers die broeden op de grote waterplas, luister naar het gefluit van de smienten in de winter. Hier verblijven in de winter duizenden watervogels. De Bourgoyen- Ossemeersen is zo een genot voor alle zintuigen. Centraal in De Bourgoyen ligt een zandige donk met daarop de historische Valkenhuishoeve die dateert van 1624 en die nu als beheerboerderij functioneert.
De oude spoorwegberm is een restant van de spoorlijn tussen Gent en Zelzate die werd aangelegd ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling van 1913. De 800 meter lange berm biedt een opmerkelijke rijkdom aan bloemen en planten. Zo zijn hier maar liefst 150 min of meer zeldzame plantensoorten gedetermineerd, waaronder de kleine mantelanjer.
Dieren en planten
Het symbool van dit stedelijk natuurgebied is de grutto, een vogel die broedt in bloemenrijke weilanden. Enkel in grotere eenheden natuur nestelen nog koppels van de kleurrijke en luidruchtige steltloper.
In de winter verblijven enkele duizenden smienten op en langs het open water. Daartussen dobberen honderden andere eenden zoals pijlstaarten, wintertalingen, krakeenden en slobeenden. Maar de wintervogel bij uitstek is de kemphaan. Een paar decennia geleden was die waadvogel amper aanwezig, maar nu zwermen groepen van soms enkele honderden vogels boven de overstroomde graslanden.
In de Bourgoyen-Ossemeersen verblijft regelmatig meer dan 1% van de Noord-West- Europese populatie van slobeenden. Hierdoor komt het natuurgebied in aanmerking als Ramsargebied, drasland van internationaal belang voor overwinterende watervogels.
Af en toe komen ook de slechtvalken die huizen op de Sint-Baafskathedraal de rust verstoren. Het voorjaar geeft een pracht van groen, geel en roze afkomstig van ratelaar en koekoeksbloem. Een kleurenspel dat in Gent al jaren de wilde floraliën heet. Op de hogere delen in de Bourgoyen begint de grote ratelaar massaal te bloeien vanaf half mei. Hij staat zelfs tot boven op de spoorwegberm. De grote ratelaar is een halfparasiet die voedingsstoffen haalt uit de grassen die als zijn gastheer dienen. De dotterbloem is vooral opvallend tot begin mei. Wanneer ze uitgebloeid is, is het de beurt aan echte koekoeksbloem en rietorchis.
Natuurbeheer
De stad Gent, eigenaar van het grootste deel van de Bourgoyen-Ossemeersen, bouwt hier samen met Natuurpunt aan natuur met wereldklasse. Het beheer van het stadseigendom wordt uitgevoerd vanuit de Valkenhuishoeve met natuurarbeiders die knotbomen en houtkanten snoeien, wegbermen en distels maaien en afsluitingen plaatsen.
Het natuurgebied is opgedeeld in 6 deelgebieden met verschillende doelstellingen. In die deelgebieden zijn de beheermaatregelen ofwel gericht op plantenvegetaties of op de aanwezigheid van water- en weidevogels of op wandelrecreatie en natuureducatie.
Een van de belangrijkste beheermaatregelen is de regeling van de waterhuishouding. Vanaf half oktober wordt het regenwater opgehouden, waardoor het gebied langdurig overstroomt. Op die manier worden de vroegere overstromingen van de Leie nagebootst. Pas vanaf maart wordt het water langzaam afgevoerd via sluisjes en een pompinstallatie in de oude watermolen.
Voor het beheer van de grote graslandpercelen zijn overeenkomsten afgesloten met landbouwers die de graslanden hooien of beweiden met runderen. Zo gauw het broedseizoen ten einde loopt, verschijnen de runderen in de weilanden. Met landbouwers uit het Gentse en omgeving zijn er afspraken gemaakt om de begroeiing kort te houden zodat je het volgende jaar weer prachtige wilde floraliën kan bewonderen.
Meer werk vergt het om de talloze wilgen te knotten. Natuurpunt Gent heeft voor het beheer van de eigen 15 ha een grote en diverse groep van vrijwilligers die het hele jaar door allerlei klussen opknapt. Ook scholen en bedrijven steken vaak een handje toe.
Overnachten
- Aanaajaanaa, Hoogpoort 25, Gent, info@aanaajaanaa.be, www.aanaajaanaa.be. Bed & breakfast in hartje Gent: ecologisch, biologisch, vegetarisch, met rustige binnentuin. Op 200 meter kan je goedkoop fietsen huren voor een halve of hele dag. De eigenaars stellen het op prijs als de gasten te voet, per fiets of met het openbaar vervoer aankomen.
- Ecohostel Andromeda, Bargiekaai 35, Gent, andromeda@ecohostel.be, www.ecohostel.be. De hostel is een boot-hostel, met een laag-energiegebouw in het ruim. Ecologisch, bio en vegetarisch.
Verder vogels kijken en wandelen
- Vogelkijkhut Leeuwenhof (zie downloadbare kaart)
- Levende Leie
- Damvallei
Horeca
Je kan genieten van een lekker biodrankje of een fairtradehapje in het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen.
- Gebieden aankopen en beheren is de beste manier om de natuur te beschermen
- Voor elke gift van 40 euro of meer krijg je een fiscaal attest
Help Natuurpark Levende Leie - Bourgoyen-Ossemeersen groeien
Gift via overschrijving
Op stap met een ervaren wandelgids
Wil je de Bourgoyen-Ossemeersen verkennen onder begeleiding van een ervaren wandelgids? Boek dan een afspraak op 09-216 44 78, gent@natuurpunt.be, www.natuurpuntgent.be
Iets te melden?
Zijn er wandelbordjes verdwenen? Heb je iets te melden over een natuurgebied? Bezorg ons je feedback.