Zwaanhoek

Beschrijving van het gebied

De Zwaanhoek wordt in het noorden begrensd door de spoorweg Gent-Oostende, in het oosten en het zuidoosten door het kanaal Nieuwpoort-Plassendale en in het zuidwesten en westen door de verbindingsweg met veel lintbebouwing, Oudenburg-Zandvoorde. Het gebied wordt doorsneden door een snelweg.

Door ondiepe ontveningen en kleiontginning in het verleden is er een gevarieerd gebied ontstaan met weilanden, sloten en moerassen. De Zwaanhoek vormt een typische laaggelegen komgrond. De afwatering van het gebied gebeurt redelijk geïsoleerd. 

Binnen dit deelgebied zijn veel voormalige kleiontginningen aanwezig. De zoute invloed zit momenteel overal in de ondergrond, maar vaak net te diep om in vele huidige depressies duidelijk tot uiting te komen. 

Dieren en planten

De Zwaanhoek is van groot belang voor allerlei weide- en moerasvogels. Duizenden ganzen overwinteren er. Grutto's en kieviten zijn vrij algemeen in de Zwaanhoek. De percelen waar ze broeden zijn die waar een zeer korte vegetatie en hoge vegetatie afwisselend voorkomen en dan liefst in de buurt van natte depressies. De korte vegetatie hebben ze nodig om hun nesten te maken, terwijl ze met hun lange snavel voedsel verzamelen in de drassige stukken weiland. Tureluur broedt jaarlijks in de buurt van de meest zilte putten. Verder broedt scholekster in het westelijke gedeelde van de Zwaanhoek op reliëfrijk grasland in de omgeving van akkerland. Kluut wordt zowat jaarlijks aangetroffen met steeds vaker ook één of enkele broedgevallen.

De concentratie aan broedende rietvogels is het grootst in de meest zuidelijke plassen, omdat zich daar een goed ontwikkelde rietvegetatie bevindt. Kleine karekiet en rietzanger broeden hier vrij talrijk. De kleine karekiet wordt zowel in kort als in lang riet waargenomen, omdat de vogel broedt in kort riet maar als zangpost is lang riet voor de vogel essentieel. Bosrietzanger broedt jaarlijks in verlande veenputten met struweel. Ook het zeldzame baardmannetje, de bruine kiekendief en de waterral broeden in het riet. Indien het niet vriest blijven ze overwinteren.

Op de laagst gelegen depressies zijn zeer waardevolle zilte vegetaties aanwezig, potenties naar zilt graslandherstel zijn overal aanwezig.

Toegankelijkheid

Dichtbij het gebied loopt de Groene 62, een oude spoorwegberm die nu een prachtige fietsroute is. Er is ook een kijktoren en een kijkwand. Verder is het gebied niet vrij toegankelijk wegens de drassige ondergrond en om de broedende, pleisterende en overwinterende vogels niet te storen. Wandeling met gids op aanvraag. 

Natuurbeheer

Het gebied wordt halfextensief begraasd. Zo gaan de weilanden vrij kort de winter in waardoor ze aantrekkelijk blijven voor pleisterende ganzen en eenden. In het broedseizoen moet de begrazing leiden tot structuurrijke vegetaties die aantrekkelijk zijn als broedplaats voor weidevogels. In de meest zuidelijke plassen wordt het riet in de winter gemaaid.

LIFE Oostkustpolders

In dit gebied loopt momenteel een LIFE-project. Lees er meer over.