De Vennen

Provincie Antwerpen

Wandelen in De Vennen

In De Vennen in Balen in de provincie Antwerpen kan je wandelen in een bijzonder afwisselende omgeving, vol graslandjes, ruigtes, struwelen en bossen. Het natuurgebied situeert zich in het oosten van de gemeente Balen, tussen het gehucht De Vennen en de rijksweg Balen-Leopoldsburg. De Vennen zijn niet alleen ecologisch maar ook landschappelijk en cultuurhistorisch bijzonder waardevol. Eeuwenoude kleinschalige cultuurlandschappen van enkele honderden hectaren zijn in Vlaanderen bijzonder zeldzaam.

Toegankelijkheid

  • Laarzen of stevige schoenen aanbevolen

  • Honden zijn welkom aan de leiband

Eigenschappen

Zeer groot gebied: > 100 ha
  • wandelpad

Kaart van het gebied

2 routes

Rode wandeling

wandelpad
3.27km
Gemiddeld 50 minuten wandeltijd

Groene wandeling

wandelpad
2.36km
Gemiddeld 35 minuten wandeltijd

Startpunten

De Vennen - Natuurpark Grote Netewoud

Peer Luytendijk 9
Balen
België

Zien en doen

Wil je De Vennen verkennen onder begeleiding van een ervaren wandelgids? Boek dan een afspraak met Jan (014-81 70 09)

Dieren en planten

In De Vennen liggen biologisch waardevolle landschapselementen zoals wilgenstruweel, elzenbroek, vochtige dotterbloemgraslanden, ruigten en overgangen naar drogere zandbruggen. In het gebied stijgt zuur, voedselarm grondwater op, ook wel kwel genoemd. Dit biedt heel wat mogelijkheden aan vegetatietypes die van kwel afhankelijk zijn. Er groeit adderwortel langs de oevers van de Grote Nete en in greppels treffen we dotterbloemen, pinksterbloemen, echte koekoeksbloemen, bosbies en holpijp aan. Op enkele plaatsen is de eerder zeldzame draadrus gevonden en in sommige elzenbroeken vind je slangenwortel.

In de lente zie je hier oranjetipjes, prachtige vlindertjes die voor hun voortplanting afhankelijk zijn van de pinksterbloemen waarop ze hun eitjes afzetten. Langs de Grote Nete en de Grote en Kleine Hoofdgracht, waar de zeldzame beekprik resideert, pronken in de zomer prachtige weidebeekjuffers. In het vochtige landschap voelen amfibieën en reptielen zoals de gewone pad, de groene en bruine kikker, salamanders en de levendbarende hagedis zich thuis.

Bij de vogels springen vooral sperwer, torenvalk en buizerd in het oog, naast een reeks kleinere zangvogels, de ijsvogel en de waterral. Enkele jaren geleden werd hier in de winter een roerdomp waargenomen. De blauwe reiger is een regelmatige gast in heel het gebied. De vos, steenmarter, bunzing, hermelijn en wezel vertegenwoordigen de zoogdieren in het gebied. Je vindt hier ook egels, eekhoorns en een mooie populatie reeën.

Over dit gebied

De Grote Nete stroomt in De Vennen vanuit Limburg de provincie Antwerpen binnen en is hier nog een bescheiden riviertje van ongeveer 3 meter breedte, met meestal een natuurlijk meanderend verloop. Bovendien is de Nete hier nog behoorlijk zuiver. Ook de Kleine en de Grote Hoofdgracht - door de mens gegraven beken die het gebied doorkruisen - kenmerken zich door een uitzonderlijk goede waterkwaliteit.

Hierdoor komen in De Vennen een aantal bijzondere vissoorten voor, zoals de serpeling en de hyperzeldzame beekprik. Deze naaldvormige, palingachtige zwemmer is op Europese schaal bedreigd en in Vlaanderen zo goed als verdwenen, maar in De Vennen kan je hem met enig geluk nog aantreffen. Uit een studie van het Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer uit 2002 bleek dat in de Kleine Hoofdgracht het grootste aantal vissoorten werd gevonden op een totaal van 11 meetpunten in de Kempen.

Hoogtepunten op de wandelroute

Ten zuidoosten van het gebied, in de Topmolenstraat 5, vinden we ook de Topmolen. Dit is een oude watermolen - bouwjaar 1850 - van een zeldzaam type. Hij werd geklasseerd als beschermd monument en is de enige in zijn soort in de provincie Antwerpen.

Je kan ook op zoek gaan naar de runderen, paarden en schapen die de snel groeiende oppervlakte natuurgebied beheren. We zetten hier uitsluitend dieren in van plaatselijke landbouwers en liefhebbers.

Wat doet Natuurpunt

Veertig jaar geleden was De Vennen nog een klassiek Kempens landschap maar door het verlaten van het traditionele beheer en wijzigingen in de drainage is een mozaïek ontstaan van ruigtes, struwelen en bossen. Vanwege de ecologische en landschappelijke waarde van De Vennen en de nood aan een aangepast beheer, startte Natuurpunt in 1996 met een aankoopproject.

Om de snel groeiende oppervlakte te beheren, doet Natuurpunt zo veel mogelijk beroep op extensieve begrazing met runderen, paarden en soms schapen. Zo willen we de toestand uit vroegere tijden herstellen. Grote grazers houden met hun graasgedrag namelijk een gevarieerd en halfopen landschap in stand, met gradaties in de vegetatie die gunstig zijn voor de lokale fauna en flora. Zonder dit beheer zou het gebied op termijn veranderen in een uitgestrekt loof- en broekbos.

Veel natuur in De Vennen is nauw verbonden met het aanwezige water. De loop van dat water is vroeger sterk beïnvloed door de mens maar dit was zelden een verbetering voor de natuur. De Grote Nete is hier en daar rechtgetrokken en ingedijkt terwijl de Kleine en de Grote Hoofdgracht als rechte grachten geen typische beekstructuur hebben. De natuurlijke relatie tussen beek en beekdal is hierdoor zo goed als afwezig. Natuurpunt wil deze maatregelen omkeren, zodat de dynamiek van het Netewater opnieuw kan spelen en de grachten de kwel niet afvangen.

Zo zorgen we in samenwerking met de provincie Antwerpen voor structuurherstel van de Kleine Hoofdgracht. Dit is van groot belang is als we de strijd tegen vermesting, verzuring en verdroging willen winnen. De vijvers die op het terrein liggen - met betonnen of golfplaatoevers - worden omgevormd tot plassen met 'natuurlijk' schuin aflopende oevers. De bijhorende illegale weekendverblijven worden ontmanteld.

LIFE

In dit gebied loopt momenteel een LIFE-project. Lees er meer over.

Steun Natuurpunt

Doe een gift voor De Vennen

Liever overschrijven?

BE56 2930 2120 7588
Vermeld 'De Vennen' bij je overschrijving

  • Giften vanaf €40 zijn fiscaal aftrekbaar
  • Jouw gift gaat rechtstreeks naar je gekozen project

Word lid van Natuurpunt

  • Bescherm de natuur
  • Ontvang de Fiets- en Wandelgids
  • Krijg korting bij onze partners

Ja, ik word lid van Natuurpunt

Afbeelding
Wandelaars aan het water

Partners