Oude Spoorweg - Vaarttaluds - Braebos

Om zijn uitzonderlijke waarde behoort het gebied tot Europees Habitatrichtlijngebied. De eigenaar van het gebied, Waterwegen en Zeekanaal NV, sloot met Natuurpunt in 2014 een nieuwe overeenkomst voor het beheer af. Vrijwilligers van Natuurpunt Zwevegem en professionele medewerkers maaien de zongerichte noordoostoever terwijl op de zuidwestelijke oever en het door het Agentschap voor Natuur en Bos beheerde Orveytbos Shetlandpony’s grazen.

Honderdvijftig jaar geleden kwam er roering in deze zo stille plek tussen Schelde en Leie. Tussen Kortrijk aan de Leie en Bossuit aan de Schelde groef men een kanaal. De omweg over Gent voor schepen met kolen uit de Borinage werd zo vermeden. Het was wel een heel gedoe met maar liefst vijftien sluizen. En bovenop, enig in Vlaanderen, een scheepvaarttunnel. Het kanaal moest immers de waterscheidingslijn tussen beide waterlopen doorsnijden, een heuvelrug met hoogten tot 70 meter boven de zeespiegel. Over een lengte van ruim 600 meter werd toen een tunnel gegraven. De nodige stenen bakte men ter plaatse in veldovens uit de aanwezige klei. De tunnel kreeg algauw gezelschap van een café met de naam ‘Souterrain’.

Maar er waren nog andere plannen. Kortrijk kreeg een spoorlijn naar Oudenaarde. Die liep boven de genoemde ‘souterrain’. Op restgronden ontstond in die tijd al een beetje spontane bebossing. Samen met de kapel ‘OLV van de Souterrain’ en het plaatselijke café werd de plek stilaan een bedevaart- en ontspanningsoord. 

In de jaren zeventig van vorige eeuw had men nieuwe plannen. Het kanaal moest breder, met minder sluizen. De scheepvaarttunnel werd uitgebroken, graafmachines reten de heuvelkam open en bedolven omliggende velden met kleispecie. De spoorweg werd zo doorgesneden en had verder geen nut meer. 

Op de brede bermen van het kanaal verschenen stilaan onbekende bloemen. Op de specievelden landden onbekende vogels. Op de vroegere spoorlijn waren de rails uitgebroken en ontstond een allegaartje van kruiden en bosjes. Daaruit is dan het natuurdrieluik ontstaan: Oude Spoorweg, Vaarttaluds, Orveytbos.

De wandelaar ervaart er plaatselijk het verleden, onder meer aan de Zwarte Brug. Vroeger was ze waarschijnlijk zwart van het roet van de locomotieven. De spoorweg ligt hier ingegraven in de flank van de Keiberg. Het verhaal gaat dat de speciale trein van opperbevelhebber van de Luftwaffe Hermann Göring hier halt hield om het verloop van de Slag om Engeland van hieruit te volgen. Bij gevaar kon hij even verder in de ‘Souterrain’ gaan schuilen, waar de Duitsers ook een hoofdkwartier hadden.