1 euro in de Demerbroeken levert er 8 op

Dat natuurherstelwerken belangrijk zijn voor de natuur spreekt voor zich, maar ze leveren ook heel wat voordelen op voor de maatschappij die financieel becijferd kunnen worden zoals: bescherming tegen overstromingen, minder uitgaven aan gezondheidskosten en opbrengsten in de recreatie. WWF en Natuurpunt beslisten om een concreet Vlaams natuurherstelproject onder de loep te nemen en bestelden een studie bij het onderzoeksinstituut VITO om een kosten-batenanalyse te maken van de herstelwerken in de Demerbroeken. Welke kosten werden er gemaakt, welke baten levert het op voor de maatschappij en is het sop de kool waard?

De kosten: natuurherstel en beheer in Demerbroeken

Het natte gebied in de vallei langs de Demer werd eeuwenlang beheerd als hooiland met een ontzettend grote diversiteit aan wilde bloemen en plantensoorten als gevolg. Met het verdwijnen van het paard als trekkracht verdween ook de vraag naar hooi, verboste het gebied of werd het gedraineerd voor intensieve landbouw. “De oorspronkelijke soortenrijke graslanden en moerassen (en de daaraan verbonden diersoorten) behoren tot de meest bedreigde types natuur in Vlaanderen en werden hier via diverse projecten hersteld”, vertelt Kevin Feytons, coördinator bij Natuurpunt van de herstelwerken in het gebied. Hooilanden en trilvenen werden hersteld, afwaterende grachten gedempt, weekendvijvers werden omgevormd tot natuurlijke plassen. Via de Sigmawerken worden er oude meanders opnieuw aangesloten, bressen en drempels gemaakt om de waterveiligheid en de grondwatertafel te verhogen. De natuurherstelwerken die uitgevoerd werden door Natuurpunt zijn  mede mogelijk gemaakt via Europese LIFE-middelen, Vlaamse projectsubsidies natuur, Sigmawerken en met de steun van de Coca-Cola Foundation. De jaarlijks terugkerende kosten van het beheer,  zoals het begrazingsbeheer en hooilandbeheer, werden ook meegenomen in de oefening. Investering en beheer samen, bedragen €39 miljoen, voor de komende 100 jaar. 

De baten: financiële voordelen van het natuurherstel 

Vito berekende hoe groot de voordelen van de recente natuurinrichtingswerken zijn voor de maatschappij, die in euro’s kunnen uitgedrukt worden. De inrichtingswerken zorgen ervoor dat het gebied nu een bijzonder belangrijke rol speelt om woonkernen langs de Demer in Aarschot en Rotselaar te beschermen tegen overstromingen: jaarlijks wordt €1,19 miljoen aan overstromingsschade vermeden. 

Voor recreatie was het gebied al een belangrijke trekpleister met 434.000 bezoeken en een financiële meerwaarde van €3,6 miljoen in de recreatiesector, maar de inrichtingswerken voegen daar nog 89.000 bezoeken aan toe, goed voor 18 extra jobs of €743.000. 

De aanwezigheid van de natuur en landbouw zorgt ervoor dat er minder vaak psychische aandoeningen en hart- en vaatziekten voorkomen bij mensen in de buurt. Dit betekent dat buurtbewoners samen minder naar de dokter gaan, minder afwezig zijn op het werk en minder ziektekosten hebben. Dit betekent in totaal een besparing op de ziektekosten voor de overheid en kosten voor bedrijven van €12,8 miljoen per jaar. De recente investeringen dragen hier nog een extra €40.000 per jaar aan toe.

Verder wordt er per jaar nu 300 ton CO2 extra vastgelegd, er is een duidelijk positief effect op de waterkwaliteit door het verwijderen van stikstof,  de erosie vermindert, de waterinfiltratie verhoogt en er wordt maar liefst 375.000 m³ extra water vastgehouden. Al deze in euro’s te beschrijven baten leveren over een periode van 100 jaar, maar liefst €57 miljoen op.
 

De balans is positief

Als we de investeringen en jaarlijkse beheerkosten afwegen tegen de baten die we kunnen monetariseren, verdienen we onze investeringen terug na 16 jaar. Over de levensduur van de natuurgebieden (minstens 100 jaar) hebben we een netto contante waarde van €18 miljoen (netto actuele waarde). Jaarlijks hebben we een rendement van onze investering van 8%, wat heel wat beter is dan het huidige rendement op spaar- en beleggingsproducten. Een goede belegging dus! Op lange termijn levert elke geïnvesteerde euro 8 euro op. 

Meer dan alleen financiële voordelen

Lang niet alle waarden die natuur heeft, kunnen we meten en slechts een fractie ervan kunnen we uitdrukken in euro’s. Maar dat de natuur hier veel waard is, staat vast. Naast de instrumentele waarde voor de maatschappij is er de relationele waarde en intrinsieke waarde. Demerbroeken is veel waard voor de buurtbewoner, voor de natuurliefhebber en voor de natuur zelf. Demerbroeken is een belangrijk gebied voor vogels, vlinders en allerlei zeldzame planten. De investeringen hebben daar ook een bijzonder grote boost aan gegeven. 

“Dankzij de financiering van The Coca-Cola Foundation en in samenwerking met Natuurpunt, kunnen lokale natuurherstelprojecten in Vlaanderen, zoals dat in Demerbroeken, bijdragen aan klimaatoplossingen en aan een gezonde waterbalans in onze eigen omgeving. Daarnaast versterken waterconseveringsprojecten lokaal ook de weerbaarheid tegen watergerelateerde klimaatrisico's”, zegt Nicholas Courant, directeur bij Coca-Cola. 

Overtuigend voorbeeld: natuurherstel loont

Dit onderzoek over natuurherstel in de Demerbroeken toont hoe positief de kosten-batenverhouding van natuurherstel kan zijn en is een concreet voorbeeld van wat natuurgebaseerde oplossingen kunnen doen voor onze burgers. “We roepen onze toekomstige beleidsmakers dan ook op om investeringen in natuurherstel en natuurgebaseerde oplossingen stevig op te krikken. We komen dan niet alleen onze internationale engagementen na, maar het is gewoon een van de beste investeringen die we kunnen doen,” besluit Reine Spiessens beleidsmedewerker biodiversiteit bij WWF. 

Tekst: Diemer Vercayie (Natuurpunt Beleid)