10 miljoen natuurwaarnemingen op 1 jaar tijd
Waarnemingen.be is met meer dan 80 miljoen waarnemingen de grootste live natuurdatabank van het land. Het aantal jaarlijkse waarnemingen is sinds de start van de website in 2008 elk jaar toegenomen. Van 430.000 waarnemingen in 2008 over 5 miljoen in 2019 tot meer dan 10 miljoen waarnemingen nu. Door de lancering van de laagdrempelige app ObsIdentify raakten nog meer mensen geïnteresseerd in de natuur om hen heen en zit de jaarlijkse groei stevig in de lift.
Kris Ost (54) uit Ranst gebruikt de app sinds 2021 en deed al bijna 500 waarnemingen. Afgelopen woensdag zorgde zij voor de 10 miljoenste waarneming van dit jaar.
Kris Ost: “Ik hoorde plots veel kabaal in onze tuin en zag dat een roofvogel een Turkse tortel gevangen had. Ik nam een foto en ObsIdentify vertelde me dat het een sperwer was. Ik ben therapeute en samen met de kinderen hebben we alles goed kunnen observeren. Ik gebruik de app vaak in mijn eigen tuin en tijdens wandelingen en heb zo al heel veel soorten ontdekt. Er zit ook een spel-element aan het soorten spotten en hoewel ik geen gamer ben, stimuleert de app me toch om een extra sterretje te halen. Ook veel families gebruiken het samen, het is een manier waarop ouders hun kinderen nog kunnen motiveren om met natuur bezig te zijn. Want interesse voor natuur zit in elk kind, maar gaat op latere leeftijd vaak verloren. Als dit dan ook nog eens nuttige informatie oplevert voor natuurbescherming, is dit een prachtige samenwerking.”
Belangrijke databank gevoed door burgers
Waarnemingen.be is intussen dé belangrijkste bron van natuurinformatie geworden in ons land. Doordat al die waarnemingen op één plaats bij elkaar komen, is nergens anders zoveel info over zoveel soorten beschikbaar. De juistheid van deze gegevens is uiteraard zeer belangrijk. Meer dan 240 validatoren, het overgrote deel vrijwillige experten, kijken de waarnemingen mee na. De mogelijkheid om bewijsmateriaal toe te voegen (foto’s of geluid) helpt hen bij het beoordelen. De validatoren worden ondersteund door artificiële intelligentie die inschat welke waarnemingen een hoge zekerheid hebben, en welke een bijkomende controle vergen. Een vrijwillige validator keek de waarneming van de sperwer dezelfde dag nog na en keurde hem goed. Hierdoor werd ze dus geverifieerd en als correct en betrouwbaar in het systeem opgenomen.
Wat gebeurt er met al die waarnemingen?
Het grootste deel van die waarnemingen kan je online raadplegen, de website is dus op zichzelf al een grote bron van informatie. Maar Waarnemingen.be vormt ook de basis van cijfers voor Rode Lijsten, overheidsbeleid, wetenschappelijk onderzoek, …
Zo zijn er dit jaar bijvoorbeeld al 18.482.648 waarnemingsgegevens over allerlei soorten en periodes bezorgd aan de Vlaamse Overheid in het kader van een samenwerkingsovereenkomst.
De gegevens dragen ook bij aan de praktische bescherming van soorten, ze helpen bij het opmaken van van beheerplannen, en met de waarnemingen van verkeersslachtoffers worden knelpunten in het verkeer in kaart gebracht via het project ‘Dieren onder de wielen’ van Natuurpunt en de Vlaamse Overheid.
Na correctie voor zoekinspanning en trefkans, worden de waarnemingen ook gebruikt om de vooruitgang of achteruitgang van soorten in kaart te brengen. Elke waarneming is dus nuttig.
Misschien doe jij zelf al mee?
Waarnemingen kunnen gemeld worden via de website, 2 gespecialiseerde apps, en sinds 2020 ook via ObsIdentify. Die populaire beeldherkennings-app, zorgde voor een grote toename van het aantal melders en meldingen. De app staat al op meer dan 980.000 smartphones in België! Dankzij de grote database van goedgekeurde foto’s, en een slim algoritme voor beeldherkenning dat draait bij Naturalis in Nederland, kan deze app het grootste deel van onze inheemse dieren en planten correct herkennen op een foto.
Hiermee is natuurstudie toegankelijk geworden voor het grote publiek. Het is een mooie win-win: mensen krijgen een gratis natuurgids mee, én ze dragen met hun foto’s bij aan het in kaart brengen van onze natuur.
Intussen werden in België al 80 miljoen waarnemingen verzameld door meer dan 350.000 waarnemers. Samen brachten zij informatie over maar liefst 30.282 soorten bij elkaar. Deze waarnemingen en soortenlijsten worden ook gepubliceerd. Op deze manier werd een nooit eerder gezien netwerk van waarnemers en specialisten op poten gezet. De interactie met de validatoren levert dan ook veel bijzondere vondsten op. Hieronder enkele recente hoogtepunten:
- Meer dan 200 nieuwe sluipwespen in België en Nederland werden gedocumenteerd dankzij deze website
- Tal van nieuwe en herontdekte bijensoorten in België
- De boktor Parmena balteus in Vilvoorde: een extreem zeldzame kever met voorheen maar 2 bekende vindplaatsen in België. Deze werd in oktober gevonden door een gewone waarnemer en bestudeerd door wetenschappers van KBIN.
- De nachtvlinder Plesiomorpha flaviceps, een nieuwe exoot die nog niet eerder in ons land was gezien, gefotografeerd in Moorsele in juli 2024.
- De spitse stinkzwam in Assebroek (augustus 2024), tweede vondst voor Vlaanderen.
- In een reeks jaaroverzichten zullen de komende weken nog veel meer resultaten van dit grote burgerwetenschapsproject bekend gemaakt worden.
Waarnemingen.be wordt uitgebaat door Natuurpunt in samenwerking met Nederland (waarneming.nl) en Wallonië (observations.be), onder de koepel van Observation.org. ObsIdentify is een product van Stichting Observation International, in samenwerking met Naturalis Biodiversity Center en Natuurpunt.
Tekst: Wouter Vanreusel, Hannes Ledegen, Juul De Witte, Pieter Vanormelingen, Kristijn Swinnen (Natuurpunt Studie)
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief