3.205 Kamsalamanders uitgezet in Boortmeerbeek

Door de SIGMA-werken in het Zennegat - die Vlaanderen moeten wapenen tegen overstromingen - ging lokaal een leefgebied van de Kamsalamander op de schop. Om de schade maximaal te beperken, werden de dieren op de bedreigde site weggevangen en werd een nieuwe locatie gezocht waar ze konden worden uitgezet. Zondag zullen de laatste exemplaren worden uitgezet in het Boortmeerbeeks broek. 

In het Zennegat zaten tot in 2016 Kamsalamanders, een soort die op de Rode Lijst van de amfibieën en reptielen in Vlaanderen is opgenomen in de categorie ‘kwetsbaar’. Het gaat niet zo goed met deze soort. Niet in Vlaanderen maar ook niet in de rest van het Europese verspreidingsgebied. Net daarom duikt de Kamsalamander ook op in de bijlages II en IV van de Habitatrichtlijn, een Europese wet. Hierdoor wordt zowel de soort als het leefgebied waarin ze voorkomt juridisch sterk beschermd. Leefgebieden van de Kamsalamander kunnen dus niet zomaar op de schop, al staat de wetgever wel enkele uitzonderingen toe. Voor werken van groot openbaar belang, bijvoorbeeld. Dan mag een leefgebied van Kamsalamanders wel verdwijnen. Maar wat zijn dan zo’n werken van groot openbaar belang. Een overstromingsgebied?

Inderdaad. Een overstromingsgebied. Om de inwoners van het rivierenland rond Mechelen en Willebroek te vrijwaren van grootschalige overstromingen werden de afgelopen jaren vijf gecontroleerde overstromingsgebieden (GOG’s) aangelegd die deel uitmaken van het Sigmaplan. Deze GOG’s zorgen ervoor dat het water dat bij stormtij de Dijle binnenstroomt meer ruimte krijgt en kan worden gebufferd alvorens het de woonkernen bereikt. Eén van deze GOG’s is het Zennegat, net stroomopwaarts van het punt waar de Zenne, het kanaal Leuven - Dijle en de Dijle in elkaar vloeien. Wanneer het overstromingsgebied in werking treedt, wordt het tussendijks gebied tijdelijk overstroomd en dat zou het eind kunnen betekenen voor de Zennegatse Kamsalamanders.

Om deze populatie niet verloren te laten gaan, hebben De Vlaamse Waterweg (DVW) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) gevraagd aan het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) om een translocatievoorstel uit te werken. Deze translocatie hield in dat zo veel mogelijk dieren afgevangen moesten worden in het Zennegat om ze dan later uit te zetten in het Boortmeerbeeks Broek.

Om een gezonde populatie te kunnen opstarten in Boortmeerbeek zette het INBO met de afgevangen volwassen dieren een kweekprogramma op. Dit programma moest ervoor zorgen dat er gedurende drie jaar voldoende nakomelingen geproduceerd zouden worden om een gezonde populatie uit te bouwen waarin alle leeftijdsklassen zouden vertegenwoordigd zijn.

Met de vestiging van een populatie Kamsalamanders in Boortmeerbeek wordt een ontbrekend puzzelstuk ingevuld van een grotere populatie die loopt van Mechelen tot in Haacht. De duurzame bescherming van de Kamsalamander in de Dijlevallei komt hiermee een stapje dichterbij. Natuurpunt zorgde er voor dat, naast de reeds bestaande waterpartijen, nog  enkele nieuwe poelen werden aangelegd. Ook het beheer van alle poelen werd optimaal afgestemd op de Kamsalamander.

In 2016 werden 35 juveniele Kamsalamanders uitgezet. In 2017 liep de kweek niet zoals gepland. Het deed het INBO besluiten om de methodiek aan te passen. Met succes. In 2018 konden er opnieuw 1.229 larven worden uitgezet. In 2019 volgden er nog eens 1.789 en op zondag 18 augustus 2019 om 14:00 krijgen nu ook de laatste 129 juveniele dieren en 23 volwassen exemplaren feestelijk de vrijheid.

De komende jaren wordt de populatie op de voet opgevolgd door de amfibieënwerkgroep van de lokale Natuurpunt-afdeling van Boortmeerbeek. Door op regelmatige tijdstippen de populatie te monitoren en foto’s te maken van de unieke buikpatronen kan elk dier individueel worden herkend. Op die manier komen we meer te weten over de overlevingskansen in zulke projecten en gaan we na hoe de populatie evolueert.

Meer info: Jens D’Haeseleer (0499 76 04 79)

Tekst: Sam Van de Poel (Natuurpunt Studie), Hans De Schryver (ANB) en Jens D’Haeseleer (Natuurpunt Boortmeerbeek), Foto: Hugo Willocx