4803 wespensoorten in België: veel of weinig?

Het Jaar van de Wesp

Het Jaar van de Wesp is een Nederlands initiatief om het grote publiek bewust te maken van de ontzettend grote diversiteit die achter de term ‘wesp’ schuil gaat. ‘De wesp’ bestaat immers niet. Het omvat namelijk veel meer dan de bekende geel-zwarte exemplaren die in groepen vliegen en kunnen steken. De meeste wespen zijn klein (4-5 mm), leven solitair, zijn vaak zwart van kleur, en zijn meestal parasitair of parasitoïd. (Een parasitaire wesp leeft ten koste van een ander organisme, zoals een rups, maar doodt het niet direct. Parasitoïde wespen leggen hun eitjes in of op een gastheer, die uiteindelijk sterft wanneer de larven zich voeden.) Wat je misschien niet wist, is dat bijen en mieren ook onder de wespengroep vallen, maar ze vormen door hun specifieke levenswijze een uitzondering. Binnen de wespen (ook wel vliesvleugeligen of Hymenoptera) zijn er drie hoofdgroepen: parasitaire wespen, bladwespen en angeldragende wespen.

Nieuwe inzichten

Een belangrijke aanleiding voor het artikel was het gebrek aan kennis over de Belgische situatie. In tegenstelling tot Nederland is er geen lopend soortenregister met literatuurverwijzingen. Daarom bevat het artikel per familie de belangrijkste literatuur, zowel in de inleiding als via noten. Dit moet natuurliefhebbers helpen om sneller relevante informatie te vinden. Een tweede belangrijke reden is de snel veranderende taxonomie. Nieuwe genetische inzichten zorgen regelmatig voor herindelingen van families, zoals de opsplitsing van de bronswespenfamilie Pteromalidae in 2022, die leidde tot de vorming van een tiental nieuwe families.
 

‘Nieuwe’ soorten?

In de afgelopen jaren zijn ook veel nieuwe of nog ongemelde soorten ontdekt. Deze ‘nieuwe’ soorten zijn van gemengde samenstelling: sommige zijn klimaatgevoelige soorten die verwacht werden, andere waren hier al altijd maar bleven al die jaren onder de radar door een gebrek aan onderzoekers. Soms worden ze ontdekt op foto’s van waarnemingsportalen zoals waarnemingen.be, of werden ze verzameld tijdens wetenschappelijke projecten. Nu en dan zijn het dieren uit de waardevolle collectie van het KBIN in Brussel, die al in de 19e eeuw werden verzameld, maar nu pas onder de microscoop zijn onderzocht. 

De toekomst

Ondanks de ontdekking van 4803 wespensoorten loopt België nog achter op Nederland, waar al 6079 soorten zijn gemeld. Dit terwijl we vermoeden dat de biodiversiteit hier hoger zou moeten zijn door de aanwezigheid van een grotere diversiteit aan biotopen. De achterstand heeft historische oorzaken, zoals het verschil in onderzoekslijnen. Nederland heeft bijvoorbeeld een sterke traditie in het bestuderen van bronswespen (Chalcidoidea) en schildwespen (Braconidae), wat hen alleen al met die twee groepen 1000 soorten voorsprong oplevert. In België hebben we dankzij het werk van Paul Dessart een voorsprong in boogaderwespachtigen (Ceraphronoidea), maar deze minder soortenrijke groep levert slechts 50 extra soorten op vergeleken met Nederland.
Er is dus nog veel werk te verrichten, vooral binnen de groep van parasitaire wespen, die meer dan vier vijfde van het totale aantal soorten uitmaken.

Het volledige artikel kan u terugvinden via deze link.

Tekst: Fons Verheyde (Aculea; Natuurpunt De Bron) & Augustijn De Ketelaere (Aculea)