6 op 10 glimwormen balanceren op de rand van bedreigd en kwetsbaar

Glimwormen of vuurvliegen zijn wormen noch vliegen maar kevers van de familie Lampyridae. Wereldwijd zijn er meer dan 2200 verschillende soorten, die na zonsondergang groen, rood of geel oplichten door bioluminescentie. Terwijl ze speuren naar het licht van een partner, toveren ze bosranden, rivieroevers of bermen om in een feeëriek paradijs. Maar een nieuwe inschatting van de Firefly Specialist Group van de IUCN maakt duidelijk dat deze dieren en de prachtige wereld die ze creëren, bedreigd is. Van de tien onderzochte Europese glimwormsoorten, balanceren er zes op de rand van bedreigd en kwetsbaar. Bijzonder verontrustend is dat ook de meest algemene glimworm, de grote glimworm (Lampyris noctiluca), als ‘bijna bedreigd' wordt beoordeeld. 

Deze beoordeling verschaft ons inzicht in wat nodig is om deze trend te keren. Bovendien is veel van wat goed is voor de glimworm, goed voor het gros van planten, dieren en schimmels. De mens inbegrepen. Want naast droogte, intense neerslag en stijgende temperaturen die klimaatverandering met zich meebrengt en de omvorming van bosranden, graslanden en rivieroevers in menselijke bebouwing of akkers voor veevoeder, vormen chemische vervuiling door onduurzame landbouwpraktijken en lichtvervuiling de voornaamste bedreigingen voor de glimwormen. 

Recent Belgisch onderzoek op de grote glimworm heeft aangetoond dat zowel mannetjes als vrouwtjes elkaar moeilijker vinden als de nacht verlicht wordt. Zelfs lage lichtintensiteiten kunnen de voortplanting van glimwormen verhinderen. Daarbij zijn ze trouwens niet alleen. Meer dan 300 soorten op de rode lijst van de IUCN worden bedreigd door lichtvervuiling. Te veel licht ’s nachts draagt niet alleen bij aan klimaatverandering, het is bovendien schadelijk voor de menselijke gezondheid en die van vleermuizen, reptielen, nachtvlinders, planten en bomen. 

Terwijl klimaatverandering een uitfasering van fossiele brandstoffen en boskap voor veeteelt vereist en habitatverlies enkel tegen te gaan is door natuurherstel, ontharding en een natuurvriendelijke landbouwpraktijk is lichtvervuiling een milieuprobleem dat zeer eenvoudig op te lossen valt. Het volstaat de lichten te doven en de vervuiling verdwijnt. Zonder opruimkosten of restafval. 
Om de populaties van glimwormen te beschermen, moeten we lichtvervuiling terugdringen, schadelijke bestrijdingsmiddelen verbieden en de plekken waar ze nog leven, blijven melden. 
Bovendien kunnen glimwormen ons leren om slakken te waarderen, want zonder slakken geen glimwormen. De larven van de glimworm zijn fenomenale slakkeneters. 

Heb je zelf een glimworm of een vuurvlieg gezien? Geef ze in op www.waarnemingen.be, bij voorkeur met fotobewijs. Of gebruik de app ObsIdentify.

Tekst: Tine Hens (Glimwormenwerkgroep Natuurpunt)