Averbode Bos & Heide herbergt ernstig bedreigde vleermuis

Ecologen van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) hebben ontdekt dat de ernstig bedreigde Vale vleermuis voorkomt in het natuurgebied Averbode Bos & Heide, dat beheerd wordt door Natuurpunt. De voorbije decennia waren er in Vlaanderen amper waarnemingen van de soort. Eerder was al duidelijk geworden dat Averbode Bos & Heide een toevluchtsoord is voor andere bedreigde vleermuissoorten.

In 2013 al, deden de onderzoekers van de VLM een verkennend onderzoek in Luikerdreef en de Abdijstraat (beter gekend als de Lekdreef), op de grens van  de gemeenten Averbode en Tessenderlo. Bedoeling was om gericht advies te geven voor de snoei- en kapwerken die gepland stonden. Tijdens de inventarisaties werden maar liefst 7 verschillende vleermuissoorten waargenomen,  en op 4 juli 2013 werd in één van beide dreven een kolonie van de Franjestaart gelokaliseerd. Tijdens een onderzoek op kerkzolders, uitgevoerd door Natuurpunt en ondersteund door de provincie Vlaams-Brabant, bleken zich op de abdijzolder Ingekorven vleermuizen te bevinden.

De inventarisatie door de VLM  leverde een schat aan informatie op, maar de onderzoekers bleven ook achter met een hele reeks niet nader gedetermineerde opnames (met speciale batdetectoren worden de roepjes van de dieren opgenomen). Deze waarnemingen worden momenteel systematisch geanalyseerd. En dit leverde alvast een mooie verrassing op: een aantal opnamen blijken afkomstig van de Vale vleermuis. De determinatie werd bevestigd door vleermuizenexperts uit Vlaanderen en Frankrijk.

De Vale vleermuis is de grootste West-Europese vleermuissoort. Het is een warmteminnende soort  die bij voorkeur jaagt in gebieden met geen of een korte bodemvegetatie. Het basisvoedsel bestaat onder andere uit loopkevers. Deze worden gevangen door laag over de grond te vliegen en ze van de bodem te plukken. De Vale vleermuis heeft een roestige glans over zijn grijsbruine vacht. De onderzijde is witgrijs. Het gezicht, de lange, brede oren en de brede vleugels zijn rozebruin. De vale vleermuis heeft een spanwijdte van 35 tot 45 centimeter. Bij de Vale vleermuis werd vastgesteld dat de soort gepolariseerd licht gebruikt om zich mee te oriënteren. Bij zonsondergang gebruiken ze dit licht van de zon om hun inwendig kompas mee te kalibreren

Zomerwaarnemingen van Vale vleermuizen zijn erg zeldzaam, en in de winter worden in mergelgroeven in Limburg jaarlijks 1 of 2 overwinterende dieren waargenomen. En hoewel 10 van de 17 Vlaamse vleermuissoorten in gevaar zijn, is de situatie voor de Vale vleermuis op papier het meest urgent: als enige Vlaamse vleermuissoort heeft ze de status “ernstig bedreigd” op de IUCN rode lijst van de zoogdieren in Vlaanderen.

De ontdekking van deze Vale vleermuis is dus goed nieuws, maar helaas niet meer dan een lichtpuntje. De vondst van één enkel exemplaar of een kleine restpopulatie maakt de soort niet minder bedreigd. Dit jaar zal worden onderzocht of de zeldzame vleermuis nog steeds in het gebied voorkomt. Op die manier hopen de onderzoekers meer te weten te komen over het leefgebied van de soort, en kunnen maatregelen genomen worden om de zeldzame gast het zo goed mogelijk naar zijn zin te maken in Averbode.

Tekst: Marino Boyen, Johan De Ridder, Hans Roosen, Daniël Sanders, Vlaamse Landmaatschappij