België speelt een grote rol in de onlinehandel in opgezette bedreigde vleermuizen

Handel in opgezette vleermuizen

Opgezette vleermuizen of geprepareerde vleermuisskeletjes zijn populair. Naast verkoop op rommelmarkten of in brocantewinkels vindt de handel in opgezette vleermuizen ook steeds meer online plaats. Op allerlei webwinkels en -sites met zoekertjes worden opgezette, meestal tropische vleermuizen te koop aangeboden. Het gaat hier meestal niet om particulieren, maar om (kleine) bedrijfjes of zelfstandigen die opgezette dieren verkopen. Soms zijn die opgezette vleermuizen ingekaderd, soms zijn ze onder een stolp geplaatst of soms gaat het enkel om een geprepareerd skeletje. Het gaat opvallend vaak om soorten uit Zuidoost-Azië. Vaak zijn die aanbiedingen vergezeld van dubieuze claims, waarbij beweerd wordt dat dieren hiervoor gekweekt werden, of dat ze op een verantwoorde manier verzameld werden (bv. ‘enkel natuurlijk gestorven dieren’). Het kweken van insectenetende vleermuizen is echter onmogelijk, en de grote aantallen verhandelde dieren en de toestand van de exemplaren tonen aan dat doodvondsten niet mogelijk zijn, maar dat vleermuizen actief gevangen en gedood worden voor deze handel.

België speelt een grote rol

In een recente studie bracht een internationaal team de internethandel in kaart van opgezette exemplaren van één soort, Kerivoula picta, een duidelijk herkenbare soort met prachtige oranje pels en huid. Ze becijferden de aangeboden exemplaren op grote internationale platformen als Amazon, eBay en Etsy. De herkomst van de meeste aangeboden dieren wordt aangegeven als ‘Java’ of ‘Indonesië’, maar het is niet duidelijk of vleermuizen daar gevangen worden, of uit grote havens op Java verscheept worden naar het westen. De eindverkoop vindt grotendeels plaats via bedrijven uit slechts enkele westerse landen. België speelt een belangrijke rol en staat op plaats 5, wat hoog is voor een klein land.

Legaal of niet, zeker en vast onethisch

Alle Europese vleermuizen zijn streng beschermd, maar of handel in buitenlandse soorten wel legaal is, is onduidelijk. De meest verhandelde vleermuissoorten zijn, in zoverre die correct gedetermineerd zijn, niet opgenomen op de CITES lijst, een lijst die internationale handel reguleert. Maar jacht op insectenetende vleermuizen is in veel landen, ook in het globale zuiden, illegaal. Zo mogen insectenetende vleermuizen niet gevangen worden in Indonesië, terwijl Java in de meeste gevallen als gebied van oorsprong opgegeven wordt.
Los van de wettelijke vraag, blijkt dat deze handel ook echt een bedreiging vormt voor vleermuizen. Vleermuizen zijn bijzonder sociale dieren die oud worden (tot 42 jaar!) en meestal slechts één jong per jaar hebben. Door deze levenswijze heeft het doden van dieren om ze op te zetten en te verkopen een heel grote impact op de populaties, groter dan bij kortlevende soorten zoals muizen of knaagdieren. Wetenschappers schatten bijvoorbeeld in dat de wereldpopulatie van de uitermate veel verkochte soort Kerivoula picta met zo’n 25% afnam. Vangsten voor de dieren op te zetten worden ingeschat als de voornaamste oorzaak. 

Zoveel mooier in het wild

Internationale actie is dringend nodig. Het wordt tijd dat meer soorten vleermuizen en andere wilde dieren beschermd worden, bv. door een opname op de CITES lijst. Vangsten en handel moeten beter gereguleerd worden. Maar ook publieke druk op de westerse bedrijven die actief zijn in deze handel is belangrijk. Een bijzondere rol is weggelegd voor grote platformen die advertenties van meerdere bedrijfjes aanbieden. Recent gaf Etsy alvast het goede voorbeeld, en schrapte ze het aanbieden van opgezette vleermuizen van haar platform. Maar ook bewustwording van het grote publiek is nodig. Veel (potentiële) kopers zijn oprecht gefascineerd door vleermuizen en beseffen helemaal niet dat ze bijdragen aan de achteruitgang van deze dieren door opgezette exemplaren te kopen. Zeg nu zelf, een vrije vleermuis die achter muggen scheert op een zomeravond is zoveel mooier dan een opgezet exemplaar in een kadertje. 

Tekst: Daan Dekeukeleire (Vleermuizenwerkgroep Natuurpunt)