Belgische spreidstand over diepzeemijnbouw
Deze week komt de International Seabed Authority (ISA) in Kingston samen om afspraken te maken over diepzeemijnbouw. De praktijk is erg omstreden omdat ze desastreuze gevolgen heeft voor de laatste stukken ongerepte natuur op aarde, terwijl de economische opbrengst nog onzeker is. In het debat wordt de positie van België een onhoudbare spreidstand: ons land onderschrijft de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN, maar steunt ook bedrijven die diepzeemijnbouw willen uitvoeren.
Om onder meer smartphones, maar ook elektrische fietsen en windmolens te bouwen zijn metalen zoals mangaan, koper en nikkel nodig. Dat de vraag naar deze niet-hernieuwbare grondstoffen toeneemt, is dus niet verwonderlijk. Vooral ook omdat het hergebruik van deze metalen nog in z’n kinderschoenen staat en geen prioriteit lijkt zolang er nog voorraden aanwezig zijn. En sommige van die voorraden liggen diep in de oceaan, dieper dan de Mount Everest hoog is.
De metalen zitten onder andere in mangaanknollen die verspreid liggen over de zeebodem. Om ze te kunnen winnen, moeten de knollen van de bodem geschraapt worden, waarna de metalen eruit gehaald worden. Maar dit procedé staat nog niet op punt en het is nog lang niet zeker of het commercieel rendabel zal zijn. Bovendien blijkt diepzeemijnbouw helemaal niet nodig om toekomstige vraag naar metalen tegemoet te komen, op voorwaarde dat maatregelen worden genomen om productie en consumptie van producten duurzamer te maken. Dat blijkt uit een rapport van het Institute for Sustainable Futures van de Universiteit van Sydney ‘Renewable energy and deep sea mining: supply, demand and scenarios’.
Een Belgisch bedrijf (G-TEC) kreeg, met de steun van de Belgische overheid, 3 concessiezones toegewezen in de Stille Oceaan. Wereldwijd is er intussen al een oppervlakte zo groot als Europa toegewezen aan diepzeemijnbouw.
Toch is de techniek erg omstreden. De diepzee is een van de laatste plaatsen op deze planeet waar de menselijke invloed nog beperkt bleef en de natuur niet verstoord is. Onderzoek waar ook UGent aan meewerkte, toont aan dat diepzeemijnbouw desastreus is voor de bijzondere diepzeenatuur. Door de specifieke levensomstandigheden (geen licht, hoge druk) leven er organismen die je nergens anders vindt. Diepzeemijnbouw zal het leefgebied van die vaak mysterieuze wezens vernietigen.
Niet alleen de bodemverstoring op zich is gevaarlijk. Stofwolken die gepaard gaan met werken in de diepzee brengen sediment dat lang kan blijven rondzweven, tot honderden kilometers ver.
In de Clarion-Clippertonzone, een gebied in de Grote Oceaan waar de mijnbouwactiviteiten plaatsvinden, werden ook controlezones aangeduid, om het effect van diepzeemijnbouw te kunnen vergelijken met ongerepte zones. Maar nu blijkt dat deze zones van nature minder biodivers zijn omdat er minder metaalknollen aanwezig zijn.
Belang van de ISA-top
De International Seabed Authority (ISA) is de instantie die bevoegd is om afspraken te maken over de exploitatie van de diepzee. De werking van dit internationaal orgaan is helaas niet transparant en verzamelde gegevens over de mogelijke impact van diepzeemijnbouw worden niet openbaar gemaakt.
Deze week komt de ISA samen om beslissingen te nemen over de milieuvoorwaarden voor diepzeemijnbouw. Maar in het comité dat de milieuvoorwaarden uitwerkt, zetelt slechts één milieuwetenschapper. België is, als lid van ISA, vertegenwoordigd door het ministerie van Economische Zaken. Hetzelfde ministerie dat ook de diepzeeconcessie van G-TEC sponsort.
Wat kan België doen?
Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu vragen de Belgische overheid om bedrijven die aan diepzeemijnbouw willen doen, niet langer actief te steunen en om druk uit te oefenen op de International Seabed Authority om strenge milieuvoorwaarden te bepalen. We schreven hierover een brief naar minister van Economie Kris Peeters. Het is nog niet te laat om de Belgische betrokkenheid bij diepzeemijnbouw stop te zetten en het laatste restje ongerepte oceaan te redden. De voorziene middelen kunnen beter ingezet worden in een circulaire economie.
Wat kan de burger doen?
Ruim je kasten op en zorg ervoor dat de metalen gerecycleerd en hergebruikt kunnen worden. Natuurpunt werkt hiervoor samen met Out of use. Je kan je oude toestel opsturen of afleveren in een box in een van de Natuurpunt-bezoekerscentra, ten voordele van de campagne Bos voor iedereen.
Meer informatie over hoe je oude gsm's inzamelt
Tekst: Krien Hansen, Natuurpunt Beleid & Ann Dom, Seas-at-risk
Foto: Wim Dirckx
De Standaard berichtte afgelopen weekend ook over de top: lees meer
