Bioblitz Opdorp 2019

08 april 2020

Bioblitz Opdorp 2019

In een vorige uitgave van onze NATURELUUR vertelde Gustaaf al dat hij een fan is van Waarnemingen.be. Wat moet ik mij dan noemen? Een superfan? Misschien… een beetje verslaafd?

WAARNEMINGEN.BE

Waarnemingen.be is in 2008 in België opgestart, vanuit een samenwerking met Nederland. Een hobbyproject van Hisko De Vries - hij zocht gegevens over soorten die hij kon vinden bij een bezoek aan een natuurgebied - bracht in 2006 Waarneming.nl ter wereld. De Nederlanders zijn trouwens nog steeds de koplopers in het ingeven van waarnemingen: als ik dit schrijf al 68 miljoen (tegenover 38 miljoen in België en 17 miljoen in de rest van de wereld via Observations.org).

Belangrijk in de verdere evolutie van de websites is de hoeveelheid foto’s in de database: 14.5 miljoen in Nederland, 6.4 miljoen in België, 2.9 miljoen in de rest van de wereld. Dankzij deze enorme dataset en met behulp van bijzondere algoritmen is er nu een automatische herkenning mogelijk van een groot aantal dieren en planten, met nog wat paddenstoelen en korstmossen er bovenop… De ingegeven observaties worden nog steeds door tientallen specialisten (de admins) nagekeken en indien nodig gecorrigeerd.

De huidige versie van Waarnemingen.be (en de mobiele versies Obsmapp, IObs en WinObs én de app ObsIdentify) heeft fotoherkenning standaard ingebakken. Bij elke foto krijg je suggesties met daarbij de waarschijnlijkheidskans.

Sinds midden 2009 verzamelde ik al 14.000 waarnemingen en 18.000 foto’s van meer dan 3.000 soorten. Ik zei het al, superfan of… een beetje verslaafd?

BIOBLITZ

In april van 2019 leerde ik van het bestaan van de Bioblitzen van Waarnemingen: een uitdaging die je jezelf of een groep stelt. Je kan proberen een vooraf bepaald aantal soorten te zoeken in een bepaalde tijdspanne en in een bepaald gebied.

Tijd om mezelf eens uit te dagen: kan ik in 2019 rond ‘mijn’ paddenpoel 1000 soorten dieren, planten en paddenstoelen vinden?

Als zoekgebied nam ik een iets ruimere zone rond de Damstraat te Opdorp, met een strook van ongeveer 250m langs weerszijden. Hierdoor vielen meerdere interessante landschapselementen binnen mijn zoekgebied: het domein van het MPI Capelderij (kasteel van Opdorp); de ijskelder, de paddenpoel en de hooiweiden er rond; het mini natuurreservaatje ‘De Schriekweide’, enkele velden omringd met knotwilgen en de voetbalvelden van De Rangers (zie kaart, blauw omrande zone).

Door een combinatie van veel, soms bijna dagelijkse, korte bezoekjes en het toepassen speciale zoekmethoden (waaronder geurvallen voor wespvlinders en een lichtval voor andere motten), ben ik er in geslaagd om meer dan 1000 soorten terug te vinden binnen de gestelde tijd. Als extra kers op de taart: het aantal gekende soorten van dit gebied is van 405 gestegen naar meer dan 1160, ruim 750 soorten erbij dus. Een aantal van die soorten zijn nieuw voor Buggenhout, sommige zelfs nieuw voor Oost-Vlaanderen!

De fotoherkenningssoftware van Waarnemingen.be was hierbij van onschatbare waarde. In de plaats van eerst een zoektocht te beginnen naar familie en soortnaam, gaf ik de foto in en (meestal) kreeg ik dadelijk suggesties wat niet alleen het een pak gemakkelijker was, maar vooral veel sneller.

Natuurlijk gaat dit enkel op voor soorten die op foto te determineren zijn en waarvan voldoende foto’s in de database beschikbaar zijn. En soms loopt het soms wel eens fout: een tjiftjaf die volgens de algoritmen een kikker was, of een zeldzame kever die niet herkend werd omdat er nog nauwelijks foto’s van bestonden.

Maar hier komen de admins van waarnemingen op de proppen. Zij monitoren de foto’s en geven feedback naar de gebruikers. En dat allemaal als vrijwilliger. Zo werden tientallen bijzondere observaties op naam gebracht.

MEER DAN 1000 SOORTEN!

Ik start mijn avontuur in april, maar omdat ik de begindatum op 1 januari 2019 heb geplaatst, worden er al 21 soorten bijgeteld die ik al had ingegeven voor het gebied.

De eerste zandbij van het seizoen die ik in Opdorp fotografeer, heeft al direct een verrassing in petto: ze is geïnfecteerd met een zandbijwaaiertje. Deze mysterieuze parasieten begint men nu pas te ontdekken: genetisch onderzoek wijst op meer dan 30 soorten, elk afhankelijk van haar eigen zandbijsoort in plaats van 1 soort die alle zandbijen infecteert. Omdat de zandbij een grijze rimpelrug blijkt te zijn, kan ik met een tabel terugvinden dat het waaiertje een Stylops aterrimus is.

Mijn eerste planten betreffen lentebloeiers: speenkruid, bosanemoon, gewone salomonszegel, kleine veldkers, kleine maagdenpalm, pinksterbloem… En zo brengt elk seizoen zijn eigen flora in beeld.

Ook wilde bijen hebben hun seizoenen: lentesoorten zijn een heleboel zandbijen en hommels, in de zomer mag ik onder andere bladsnijdersoorten en grote wolbij noteren, nog later kattenstaartdikpoot, slobkousbij, tronkenbij en uiteindelijk klimopzijdebij.

Een klein aantal motjes kan ik overdag in het veld en tussen de bomen terugvinden, maar om wat meer diertjes te vinden zet ik grotere middelen in: een feromonenval voor wespvlinders en een skinnerval (lichtbak) voor de andere nachtvlinders. En op licht komen niet alleen motjes af: muggen, vliegjes, kevers en sprinkhanen worden ook aangetrokken. Zelfs een spoorkrekel, een recente exoot, laat zich fotograferen op het laken. Een bezoek van Steven, Marc en Robbert met een batdetector laat me toe enkele vleermuizen toe te voegen aan de lijst. En in onze ijskelder kiek ik een overwinterende gewone grootoorvleermuis, samen met wat motjes en muggen.

Een gevolg van herhaalde korte bezoeken is dat je vaker toevallige passanten kan ontdekken. Zo slaag ik er in om 7 nieuwe libellensoorten en 3 nieuwe dagvlinders te fotograferen.

De fotoherkenning in Waarnemingen.be laat je toe om soorten te identificeren van groepen waarvan je niets kent. Zo voeg ik niet minder dan 20 nieuwe soorten mossen & korstmossen toe aan het lijstje (bij de 3 die er de 10 voorgaande jaren werden gemeld).

Uiteindelijk sluit ik 2019 af met 1014 soorten (op 1388 waarnemingen), mijn gestelde doel is zeker bereikt. Een bloemlezing van bijzondere waarnemingen volgt hierna…

Ik heb nu de smaak te pakken, in 2020 probeer ik nog meer nieuwe soorten te vinden en, niet zonder belang, de soorten van 2019 terug te vinden.

Bijzondere waarnemingen: een kleine greep uit meer dan 1000 soorten

Landkokerjuffer: de enige kokerjuffer (of schietmot) in België waarvan de larve opgroeit buiten het water. Het larve maakt wel een kokertje, het mannetje is gevleugeld, het vrouwtje is ongevleugeld. Mannetje en larve werden al gefotografeerd in het kasteeldomein