Blind pissebedje 60 jaar na de eerste waarneming bevestigd als nieuwe soort voor België

Vrouwtjes van een klein spierwit pissebedje werden voor het eerst waargenomen in België in de jaren 50 in Gent. Waarschijnlijk ging het om het Blind pissebedje (Metatrichoniscoides leydigii) maar de soort kan enkel gedetermineerd worden aan de hand van mannetjes. Bij veel pissebeddensoorten zijn mannetjes zeldzamer dan vrouwtjes, en het duurde niet minder dan 60 jaar voor de eerste mannetjes gevonden konden worden. De soort kan nu eindelijk officieel toegevoegd worden aan de Belgische fauna.

Het Blind pissebedje is een klein, wit pissebedje dat helemaal bedekt is met knobbeltjes en maar enkele mm groot is. Zoals de naam al doet vermoeden is de soort blind, ze heeft zelfs helemaal geen ogen. Dit is een aanpassing aan zijn ondergrondse levenswijze. Meestal leven deze diertjes diep in de grond en komen niet aan het oppervlak. Het is dan ook geen wonder dat het zolang duurde voor er meer diertjes gevonden werden.

Spinicornis, de Belgische werkgroep voor Landpissebedden, zoekt sinds 2014 intensief naar landpissebedden in België. Toch duurde het meer dan een jaar voordat er een Blind pissebedje gevonden werd. Het Blind pissebedje is in heel West-Europa een zeldzaamheid, en wordt enkel in Nederland wat vaker gezien. Vooral in het westen in de zeekleigebieden wordt deze soort wel eens gevonden langs kleine beekjes in landbouwlandschappen. De grootste kans om ze te vinden is wanneer wortelmatten op betonnen brugjes en half ingegraven stenen worden omgedraaid en dit best in het najaar. Kleine pissebeddensoorten leven vaak diep in de grond in de zomer omdat ze dan minder gevoelig zijn voor uitdroging, maar in de winter komen ze wat meer aan de oppervlakte.

In het najaar van 2015 was het dan uiteindelijk zover. Op zes verschillende plekken werden enkele exemplaren gevonden. Alle locaties waren gelegen in West- en Oost-Vlaanderen, waar telkens één vrouwtje gevonden werd. In Zedelgem, Kortemark en Diksmuide werd ook telkens één mannetje verzameld. De beestjes werden microscopisch onderzocht en eindelijk kan nu met zekerheid bevestigd worden dat het ging om het Blind pissebedje.

Afbeelding

Het Zeekleipissebedje (Trichoniscoides sarsi) is de oranje-achtige look-a-like van het Blind pissebedje.(foto Gert Arijs)

Ondanks de weinige waarnemingen is de soort mogelijk niet erg zeldzaam in Vlaanderen. Als je maar weet waar je moet zoeken. Het kan dus zeker lonen om wat half ingegraven stenen om te draaien. Toch lijkt de soort, net als in Nederland, vooral langs de zeekleigebieden voor te komen. Het is wel opletten geblazen want hier komt ook het Zeekleipissebedje (Trichoniscoides sarsi) voor. Een andere kleine pissebeddensoort die bijna niet te onderscheiden is van het Blind pissebedje, behalve dan dat deze beestjes meer oranje gekleurd zijn en een oranje oogje hebben. 

Determinatietips kan je vinden via spinicornis.be, waar ook een eenvoudige zoekkaart te downloaden is. Het pissebeddenproject zelf kan je volgen via spinicornis.waarnemingen.be.

Tekst: Pallieter De Smedt, Spinicornis
Foto’s: Gert Arijs en Jan van Duinen