Chinese mysterieslak neemt Europese rivieren in

Vorig jaar ontdekten Tom Van den Neucker en zijn mede-onderzoekers een twintigtal Chinese mysterieslakken in de Laak, een zijrivier van de Grote Nete. Het was de eerste keer dat de soort opdook in ons land. Wellicht werd de exoot onbedoeld geïntroduceerd via aquariumhandel. Dat gebeurt wel vaker, maar het is niet zonder gevaar. Invasieve exoten kunnen de inheemse fauna en flora namelijk sterk verdringen.

De Chinese mysterieslak is een grote zoetwaterslak, afkomstig uit Zuidoost-Azië (China, Taiwan, Korea en Japan). De diertjes vertoeven vooral in traag stromende rivieren op een zachte ondergrond (zoals zand en modder) en leven hoofdzakelijk van algen. Ze zijn ook in staat om voedseldeeltjes uit het water te filteren. De slakken kunnen vijf jaar oud worden.  

Al in de jaren 1890 werd de Chinese mysterieslak in Noord-Amerika geïntroduceerd, voornamelijk via aquariumhandel. Onlangs dook de soort ook op in Europa; onder andere in Nederland, maar nu dus ook in België. Op 5 mei 2016 werden de eerste Belgische exemplaren ontdekt in de Laak, een zijrivier van de Grote Nete. Onderzoekers waren benieuwd naar deze ontdekking. Tom Van den Neucker en zijn mede-onderzoekers gingen op pad en troffen langs drie zones in de Laak twintig slakken aan. De dieren waren tussen 16.6 en 47.5 mm groot. Maar het water van de Laak was troebel en bomen wierpen hun schaduw over delen van de rivier. Dat maakte de slakken soms moeilijk waar te nemen. Daarom was het totale aantal gevonden slakken in de Laak wellicht nog een onderschatting. Op basis van de afmetingen konden de onderzoekers afleiden dat het ging om zowel jonge als volwassen dieren. Het zou dus best kunnen dat de Chinese mysterieslak zich weet voort te planten en een kolonie vormt in België.

Net als in Amerika en net als bij de meeste watergebonden exoten is de Chinese mysterieslak in België terechtgekomen via aquariumhandel. In dit geval zijn enkele individuen van de soort ontsnapt uit een tuincentrum vlak bij de Laak. Vanuit deze rivier is verdere kolonisatie naar andere rivieren in België gemakkelijk, vooral omdat de Chinese mysterieslak prima gedijt in zowel hoge als lage temperaturen.

Welke gevolgen heeft deze introductie? Inheemse slakken kunnen verdrongen worden door de Chinese mysterieslak, wanneer die in zeer grote aantallen voorkomt. De Chinese mysterieslak is ook een gastheer voor inheemse en uitheemse parasieten. 

Maar er zijn ook andere (al dan niet negatieve) effecten voor de natuur. De slakken kunnen het voedselweb in rivieren beïnvloeden, onder andere door voedseldeeltjes te filteren uit het water. Ook kan er een onrechtstreeks effect zijn op de groei en samenstelling van microben, die een belangrijke rol spelen in de afbraak van afvalstoffen van de slakken. Maar er zijn nog te weinig studies uitgevoerd om de exacte effecten aan te tonen. Of we hier te maken hebben met een invasieve exoot, is dus niet zeker. Maar het lijkt erop dat we beter het zekere voor het onzekere nemen. Daarom is het belangrijk om de soort nauwgezet op te volgen en de verdere verspreiding in België en de rest van Europa in te perken.

Lees het volledige onderzoek van Tom Van den Neucker, Tom Schildermans en Kevin Scheers hier.

Tekst: Stephie Seghers, Natuurpunt
Foto: Alex Smith