Daar zijn de kraanvogels weer!
De trek van de kraanvogels is weer begonnen. Met z’n duizenden tegelijk vliegen ze over het oostelijk deel van de Lage Landen. Gisteren werden er op 2 uur tijd zo’n 17.000 gezien in de buurt van Sankt-Vith. De komende dagen worden er nog meer verwacht.
Eind oktober, begin november kan je elk jaar over het oosten van België de massale terugtrek van kraanvogels bewonderen. De eerste golf is intussen al gepasseerd, de tweede is waarschijnlijk voor vandaag of morgen. De koude-inval in het noorden - met een noordelijke tot oostelijke luchtstroming en open weer - zet kraanvogels ertoe aan om hun broedgebieden te verlaten en de terugtrek richting hun winterverblijfplaatsen aan te vatten.
Op doortocht
Kraanvogels broeden in Scandinavië, Polen, de Baltische Staten en verder oostwaarts tot in Azië. Ze verkiezen vooral afgelegen rietvelden, moerasbossen, uitgestrekte venen, plassen en rivierdalen. Vanaf eind augustus troepen ze samen op grote verzamelplaatsen in het noorden. Bij de juiste weersomstandigheden vertrekken ze dan richting zuiden. Deze lange tocht - vaak meer dan 4.000 km - gebeurt niet in één keer. Kraanvogels maken doorgaans een aantal tussenstops, waarbij ze enkele dagen tot weken uitrusten en bijtanken. De vogels die in België passeren, komen vanuit het noorden van Duitsland (meestal vanuit de omgeving van Rügen en Diepholz), op weg naar de volgende halte: Lac du Der, ten oosten van Parijs. Vanaf daar gaat het naar het zuiden van Frankrijk (Arjuzanx) en de grootste aantallen trekken nadien door naar Extremadura in Spanje waar ze zich in de zogenaamde ‘dehesas’ te goed doen aan o.a. de eikels van steeneiken.
Veel vroeger
Het valt op dat de doortocht van kraanvogels dit najaar aanzienlijk vroeger op gang is gekomen dan andere jaren. Kraanvogels verzamelen ’s avonds in gebieden die volledig omringd zijn door water. Hierdoor kunnen ze veiliger overnachten en hoeven ze minder te vrezen voor bv. een nachtelijke bedreiging van vossen. Door de droogte van de afgelopen zomer zijn er op de traditionele rustplaatsen echter veel minder veilige slaapplaatsen beschikbaar en trekken de vogels sneller door. Die droogte heeft ook een nefast gevolg gehad op het voortplantingssucces van de kraanvogels dit jaar. Door de extreem lage waterstanden zijn zeer veel nesten leeggeroofd door predatoren en zijn er in 2019 opmerkelijk weinig jongen vliegvlug geworden. Uit een telling in Rügen eerder dit jaar bleek dat slechts 5% van de meer dan 80.000 pleisterende kraanvogels eerstejaarsvogels waren, vogels die dus dit jaar uit het ei zijn gekomen. Het zou gaan om de slechtste broedresultaten ooit. Ook 2018 was - eveneens door de droogte - een erg slecht voortplantingsjaar. Indien deze negatieve trend zich ook de komende jaren zou doorzetten, zou de populatie op termijn onder druk kunnen komen.
Herkenbaar
Overtrekkende kraanvogels kan je vaak opmerken in een V-formatie net zoals ganzen en aalscholvers. Je kan ze onderscheiden van deze soorten door hun slanker en groter uitzicht en een langere, uitstekende nek en steltpoten. Hun verenkleed is overwegend blauwgrijs. Juveniele vogels zijn eerder bruinig. Bovendien zijn ze bij het overvliegen vaak luidruchtig en maken ze een typisch trompetterend geluid, met tussendoor een piepend geluid van de jonge vogels. Ben je geïnteresseerd in de kraanvogeltrek en wil je zelf eens een spectaculaire doortocht meemaken, dan kan je alles volgen via de nieuwe facebookpagina.
Tekst: Gert Vandezande, Natuurstudiegroep Dijleland
Foto’s: Nathalie Picard en Gert Vandezande
Geluiden: Elizabeth Thornburn en Ken Lossy
Kaartje: Gert Vandezande
