Afbeelding
De Aziatische modderkruiper: van Nederland naar België
7 mei 2019
Categorieën
Natuurbericht
Op 22 maart 2019 controleerden Stef Houben en Naomi Lambrikx de fuiken die ze plaatsten voor het meetnet van de kamsalamander. Tot hun verrassing zat in één van de fuiken een vreemde modderkruiper. Dat bleek een Aziatische modderkruiper te zijn, nog maar de tweede waarneming in België.
Vondst in Bocholt
Voor het Meetnet van de Kamsalamander worden, verspreid over heel Vlaanderen, ieder jaar een groot aantal poelen onderzocht op de aanwezigheid van Kamsalamander. Deze monitoring gebeurt volgens een gestandaardiseerd protocol met twee fuikvangsten en een schepnetronde. In Limburg staat dit jaar onder andere het Smeetshof in Bocholt op de planning. Tijdens de eerste van de twee fuikvangsten op 22 maart werd er in één van de poelen, naast verschillende Alpenwatersalamanders, een bijzondere bijvangst gedaan, een Aziatische modderkruiper. Dit is pas de tweede waarneming voor België! Heel verrassend is het niet dat de soort net hier in de grensstreek opduikt, want in Nederland is sinds 2012 een populatie aanwezig in de nabijgelegen Tungelroyse beek. Drie weken later, 12 april, werden in dezelfde poel opnieuw twee Aziatische modderkruipers gevonden.
Eerste vondst in België
In België is de eerste Aziatische modderkruiper gevangen op 15 mei 2006 door Jan Maetens in het Donkmeer in Berlare (Oost-Vlaanderen). De vreemde vis, van zo’n 20 cm lang, zat in een palingfuik tijdens een inventarisatie van het vissenbestand. Eerst dacht men dat het om een Grote modderkruiper met kleurafwijking ging, maar visserijbiologen konden later bevestigen dat het een Aziatische modderkruiper was. Achteraf zijn er nog meerdere keren fuiken uitgezet, maar er werden nooit nog modderkruipers gevangen. Vermoedelijk ging het om een (on)opzettelijk vrijgelaten dier dat niet tot voortplanten is gekomen.
Situatie in Nederland
In 2012 is de Aziatische modderkruiper voor het eerst aangetroffen in Nederland, in de Tungelroyse beek in Limburg. Vier jaar later had de soort zich al verspreid over een traject van tenminste negen kilometer en is ook de Leukerbeek gekoloniseerd. De dieren planten zich ook voort want jaarlijks worden jonge dieren gevonden. Na 2016 gaat de uitbreiding verder en ondertussen is de soort ook vastgesteld in de Roggelsche Beek nabij Roggel, op ruim 25 kilometer van de eerste vindplaats (Nationale Databank Flora en Fauna, NDFF). Ook in de Raam, een andere zijbeek van de Tungelroyse beek, is in 2018 voor het eerst Aziatische modderkruiper vastgesteld (NDFF). Mogelijk is de soort via deze route België binnen gekomen. De soort kan zich snel verspreiden door deze watergangen en is mogelijk al verder verspreid in Limburg dan we denken.
Afbeelding
Herkenning, areaal & ecologie
De meest in het oog springende kenmerken die de Aziatische modderkruiper van de inheemse Grote modderkruiper onderscheiden, zijn het onregelmatige vlekkenpatroon op het lichaam en de donkere vlek op de bovenste helft van de staartwortel. De Grote modderkruiper heeft geen vlekken, maar strepen op het lichaam en er is geen donkere vlek op de staartwortel aanwezig. Beide soorten bereiken een maximale lengte van 27 à 28 cm.
Het natuurlijke verspreidingsgebied van de Aziatische modderkruiper ligt in Siberië, Korea, Japan, China, Cambodia, Indië, Taiwan, Thailand, Laos en Vietnam. Buiten het natuurlijke leefgebied komen geïntroduceerde populaties voor in Nederland, Duitsland, Italië, Spanje, Turkmenistan, Australië, de Filippijnen, Mexico en de Verenigde Staten, inclusief Hawaii. De aquariumhandel wordt vaak met de vinger gewezen als introductiebron.
De Aziatische modderkruiper komt van nature voor in moerassige leefgebieden, van kleine vijvers en plassen tot moerassen langs beken en rivieren. Geïntroduceerde populaties werden aangetroffen in geïsoleerde poelen, maar ook in rivieren. Zoals vaak het geval is wanneer er een nieuwe exoot opduikt, is er enige bezorgdheid dat de Aziatische modderkruiper schade kan toebrengen aan inheemse fauna. Het valt echter af te wachten of de Aziatische modderkruiper in competitie zal treden of zal hybridiseren met de inheemse grote modderkruiper of dat deze exoot zal zorgen voor de verspreiding van nieuwe ziekten.
Tekst: Stef Houben, Naomi Lambrikx (RAVON), Tom Van den Neucker (Universiteit Antwerpen) & Sam Van de Poel (Natuurpunt Studie)
Foto: Aziatische modderkruiper © Stef Houben
Referenties:
Binnendijk, P., Lemmers, P. & B.J.H.M. Crombaghs (2017). Verspreiding en bestrijding van de Aziatische modderkruiper. Een nieuwe exoot in Nederland. Natuurhistorisch Maandblad, jaargang 106 (9).
Kottelat M. & Freyhof J. (2007). Handbook of European Freshwater Fishes. Kottelat, Cornol, Switzerland and Freyhof, Berlin, Germany. 646 pp.
van Kessel N., Dorenbosch M., Crombaghs B., Niemeijer B. & Binnendijk E. (2013). First record of Asian weather loach Misgurnus anguillicaudatus (Cantor, 1842) in the River Meuse basin. BioInvasions Records 2(2): 167-171.
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief