De toekomst van onze Noordzee? Opwarming, windturbines en verdwijnende vissoorten

Warmer, zuurder en minder zuurstofrijk

De Noordzee warmt verder op, vooral in de ondiepe kustzones. Hittegolven, zoals die van de voorbije jaren, hebben een zwaar onderschat effect op ecosystemen. Daarnaast neemt de verzuring van het zeewater toe, doordat de oceaan steeds meer CO₂ opneemt. Daardoor dreigen schelpdieren, koralen en andere kalkvormende soorten het moeilijk te krijgen. Tegelijk leidt opwarming tot langere periodes van schadelijke algenbloei.

Zuidelijke soorten rukken op, klassieke vissen trekken weg

Vele vissoorten migreren naar het noorden. Terwijl koudwatersoorten zoals kabeljauw, schelvis en pladijs verdwijnen, duiken warmwatersoorten als sardine, ansjovis, zeebaars en pijlinktvis steeds vaker op in de Noordzee. Sommige haaiensoorten zoals de blauwe haai worden nu al sporadisch waargenomen. Een blijvende vestiging van de witte haai lijkt voorlopig onwaarschijnlijk. Tegelijk gaat de biodiversiteit bij haaien en roggen verder achteruit; veel soorten staan op de rand van uitsterven.

Wind op zee: meer energie, maar ook meer impact

In 2050 zal de Belgische Noordzee naar verwachting 6,5 gigawatt aan windenergie opwekken – goed voor ongeveer 10% van de Belgische elektriciteitsvraag. Twee grote zones – de huidige oostelijke en de toekomstige Prinses Elisabethzone – zullen hiervoor worden ingezet. Een derde windparkzone is uitgesloten vanwege de impact op natuur en migratiecorridors van vogels. Belangrijk: nieuwe windparken moeten natuurinclusief ontworpen en beheerd worden.

Beschermde natuur op zee: van 'paper parks' naar echte actie

Vandaag is 35,04% van de Belgische Noordzee aangeduid als beschermd gebied, maar de effectieve bescherming blijft vaak uit. Tegen 2030 wil de federale overheid 20% van het zeegebied actief herstellen. Pilootprojecten zoals het herstel van oesterbanken (Belreefs-project) tonen alvast de weg. Natuurorganisaties pleiten voor minstens 10% strikt beschermde mariene reservaten zonder bodemberoerende activiteiten.

Visserij moet verduurzamen

De toekomst van de sleepnetvisserij staat onder druk. Deze vistechniek veroorzaakt schade aan de zeebodem en veel ongewenste bijvangst. Alternatieven zoals passieve visserij (pottenvisserij, lichttechnieken) worden volop getest. Vanaf 2026 wordt in 6% van de Belgische Noordzee bodemvisserij verboden, mogelijk stijgt dat aandeel tot 10%. Ook in windparken buiten beschermde natuurzones zal visserij onder voorwaarden kunnen plaatsvinden.

Kortom: de Noordzee van 2050 wordt warmer, biodiverser voor warmwatersoorten, maar uitdagender voor traditionele vissoorten en visserijpraktijken. Er liggen grote kansen in duurzame energie, effectieve natuurbescherming en natuurherstel, maar ook nood aan doortastende keuzes voor een gezonde en toekomstbestendige zee.

Auteurs: Hans Polet (ILVO), Almut Bonhage (BBL), Sarah Vanden Eede (WWF België), Frederik Mollen (Vlaamse Onderzoeksgroep voor Haaien en Roggen) en Sarah Tilkin (Natuurpunt Beleid)