De Veenchallenge: hoeveel soorten vind jij?

Veengebieden behoren tot onze meest bijzondere natuur. Ze kunnen niet alleen veel koolstof en water opslaan, ze zijn ook de thuisbasis van veel unieke en bedreigde soorten. Veen is een habitat met extreme omstandigheden. Ze zijn zeer nat en voedselarm, maar heel wat soorten hebben zich specifiek aangepast aan deze leefomgeving. Ze komen dan ook vaak nergens anders voor. Helaas hebben veel van deze soorten het erg moeilijk doordat onze veengebieden in slechte staat verkeren. Daarom organiseren we voor de tweede keer de Veenchallenge. De challenge is een onderdeel van het ADMIRE-project, waarin verschillende partners in Vlaanderen en Nederland samenwerken rond veenherstel.

Veenchallenge 2024

Tussen 15 april en 1 november 2024 vond de eerste editie van de Veenchallenge plaats. Mede dankzij de toenemende populariteit van ObsIdentify-challenges waren er voor de eerste editie in Vlaanderen en Nederland samen 16.357 waarnemers die 171.000 waarnemingen van veensoorten invoerden. In totaal werden 366 soorten van de 443 veensoorten aangeduid. 
De meest waargenomen soort voor zowel Vlaanderen als Nederland was de watersnip met 28.053 waarnemingen. Hierbij moet wel de kanttekening gemaakt worden dat, hoewel ze nog veel worden waargenomen, de algemene trend van de watersnip al decennia negatief is en vooral het aantal broedparen sterk is teruggevallen met een afname van maar liefst 95% sinds de jaren ‘70 voor Vlaanderen. Veenherstel is dus erg belangrijk voor de watersnip.  Het merendeel van de waarnemingen heeft dan ook betrekking op doortrekkende exemplaren.

Winnaar van de veenchallenge 2024

In totaal werden 366 van de 443 soorten waargenomen. De waarnemer met de meeste soorten was Gilbert Rijmenans, een ervaren waarnemer uit Aarschot. Hij heeft vorig jaar op de kop 100 verschillende veensoorten gezien.

Eerste analyse Veenchallenge 2024

De eerste editie van de challenge leverde ons al een schat aan informatie op die ons kan helpen bij het beter begrijpen van onze veenbiotopen. Om de data van de challenge te analyseren, hebben we deze voor Vlaanderen vergeleken met twee verschillende kaarten. De veenwaarschijnlijkheidskaart (voor oppervlakte veen) en de biologische waarderingskaart (BWK). De veenwaarschijnlijkheidskaart geeft weer waar we op basis van allerlei omgevingsfactoren verwachten dat er veen aanwezig is aan de oppervlakte in Vlaanderen. De BWK is een inventarisatie van de vegetaties die voorkomen in Vlaanderen. Logischerwijs zou je verwachten dat veensoorten waargenomen worden op locaties met een hoge veenwaarschijnlijkheid en in een veenvegetatie. Uit een analyse die de waarnemingen van de Veenchallenge over de veenwaarschijnlijkheidskaart en BWK legt, blijkt echter dat 55% van alle veenplanten zich buiten een locatie met een hoge veenwaarschijnlijkheid bevinden. Daarnaast bevinden ook veel van de waargenomen soorten zich buiten een veenvegetatie op de BWK. We proberen nu te achterhalen wat kan verklaren dat de verschillende datasets niet helemaal overeenkomen. Ook de data van de nieuwe challenge zal ons hierbij kunnen helpen.   

Waar naartoe?

Via deze link kun je veengebieden in Vlaanderen vinden. Je kunt al kennismaken met het veen via een uitgestippelde wandeling. Een gegidste wandeling of meehelpen met een beheeractiviteit kan je ook in contact brengen met dit vaak erg kwetsbare biotoop. Kijk hiervoor in de
activiteitenkalender.

Veensoorten

Voor deze challenge zijn een 400-tal typische veensoorten geselecteerd. Het is een diverse groep gaande van sieralgen, spinnen, mossen, zweefvliegen en libellen tot planten en vogels. Hieronder vind je er enkele terug.   
 

Tekst: Seppe Strybos (Natuurpunt Studie)

De veenchallenge is onderdeel van het Interreg Vlaanderen-Nederland-project ADMIRE en wordt medegefinancierd door de Europese Unie.