Edgar Kesteloot (100j): een leven in het teken van natuur en natuurbescherming

Edgar Kesteloot over een leven in het teken van natuur
Vandaag, op 5 augustus, wordt Edgar Kesteloot 100 jaar. Zelfs met 100 jaren gegund is zijn invloed op de Belgische natuurorganisaties ronduit indrukwekkend. Ook internationaal krijgt hij de nodige erkenning: in september zal hij de Birdlife International Conservation Achievement Award ontvangen. Met een uitzonderlijke dosis charisma en overtuigingskracht heeft hij een leven lang mensen van alle komaf het belang van natuurbescherming bijgebracht. We spraken hem over enkele hoogtepunten.
Heel wat mensen kennen Edgar Kesteloot ongetwijfeld van zijn televisiewerk, vooral van ‘Le Jardin Extraordinaire’. Kesteloot: “Ik ben destijds begonnen bij de BRT (toenmalige VRT, red.), maar heb van de RTB meer kansen gekregen: daar is ‘Le Jardin’ een groot succes geworden. Zelfs de Franse televisie heeft het format overgenomen. Dat ik aanvankelijk zowel voor de Vlaamse als Waalse televisie werkte, stuitte vaak op onbegrip. Jammer, want ik wilde gewoon zoveel mogelijk Belgen liefde voor en kennis over natuur bijbrengen.”
Abelbrieven
Naast het scherm werkte Kesteloot onverstoord verder over de taalgrenzen. Hij vertelt ons over symbooldossiers uit zijn carrière: “In 1977 heb ik De Blankaart omgevormd van trekpleister voor Franse jagers tot beschermd natuurgebied. Niet evident, want die jagers betaalden veel. Toch heb ik de toenmalige eigenares kunnen overtuigen dat de natuurwaarden van De Blankaart belangrijker waren.
Ook aan de andere kant van de taalgrens liet Kesteloot zijn overredingskracht los: “Het Harchies-Pommeroeulmoeras was een drooggegelegd mijnverzakkingsgebied van meer dan 100 hectare. Om de drooglegging en ontginning opnieuw om te zetten in de oorspronkelijke water- en moeraspartij pleitte ik ervoor het gebied in te richten als onderzoeksstation voor het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). Onder andere met een brievenactie naar de toenmalige minister van Nationale Opvoeding en Onderwijs Abel Dubois en met de invloed van Freddy Darimont, toenmalig directeur Wetenschapsbeleid, is dat gelukt.”
Toekomstige generaties
De belangrijkste groep die Kesteloot van het belang van natuurbescherming wilde overtuigen, was de jeugd. Als voorzitter van de Belgische Natuur- en Vogelreservaten (BNVR) stelde hij de organisatie bloot aan de frisse blik en dadendrang van de jonge generatie. Daarmee stelde hij een voorbeeld voor alle komende generaties: “Ik kijk met een tevreden gevoel naar de huidige natuurverenigingen in ons land. Ze blijven de jeugd aanspreken. Bovendien is alles verder geregionaliseerd, zo kan je meer bereiken. Vroeger botsten wij vaak op grenzen, nu zijn jullie het die de grenzen kunnen stellen.”
Internationale erkenning
In september 2022 krijgt Kesteloot de Birdlife International Conservation Achievement Award voor zijn levenslange bijdrage aan de natuur en natuurbescherming. Het is een eer die niet veel mensen te beurt valt en waarvan het belang moeilijk te overschatten is. BirdLife International, dat dit jaar ook zijn honderdste verjaardag viert, is een van de grootste natuurbeschermingsorganisaties ter wereld. Het is als koepel actief in meer dan 100 landen, beheert meer dan 1 miljoen hectare natuurgebied en heeft ruim 10 miljoen leden en aanhangers. Natuurpunt en Natagora zijn de Belgische partners van Birdlife.
Kesteloot wordt gelauwerd voor zijn wetenschappelijke bijdrages die ertoe geleid hebben dat de vogelvangst in België afgeschaft werd. Hij maakte jongeren bewust van de klimaat- en natuurcrises nog voor dit een wereldwijd fenomeen werd. Ook voor zijn engagement in het natuurbehoud in België en de oprichting van de Belgische Natuur- en Vogelresevaten en voor het gebruik van radio en televisie om mensen bewust te maken van de wonderen van de natuur en het belang van de bescherming ervan.
Mijlpalen
- 1935: verhuist op 13-jarige leeftijd van Brugge naar Assebroeke. De grote tuin daar wakkert zijn liefde voor de natuur aan.
- 1939: verblijft tijdens WO II in Ieper. Levert daar pionierswerk door als eerste de lokale wilde flora in kaart te brengen.
- 1944: richt na zijn studies aardrijkskunde en plantkunde een eigen scoutsgroep op rond natuurbeleving.
- 1949: begint bij het KBIN. Overtuigt na 10 jaar de directeur om een dienst op te richten voor natuurbehoud en ecologie.
- 1950: maakt zijn eerste natuurprogramma’s voor de radio. Maakt in 1952 de overstap naar tv en werkt vanaf 1965 mee aan het populaire ‘Le Jardin Extraordinaire’.
- 1968: wordt voorzitter van de BNVR. Zorgt voor jaarlijkse subsidies, verjonging en professionalisering.
- 1970: wordt campagnecoördinator van het Europees Beschermingsjaar. Voor de Belgische natuur- en milieubeweging hét keerpunt van de 20ste eeuw.
- 1983: onder zijn voorzitterschap wordt BNVR opgedeeld in het Vlaamse Natuurreservaten (voorloper Natuurpunt) en het Waalse Réserves Naturelles. Een staaltje visionaire langetermijnvisie.
- 2002: krijgt van koning Albert II de titel van baron. De bekroning van jarenlange tomeloze inzet voor de Belgische natuur.
uitkerkse_polder_wim_dirckx.jpg

In de voetsporen van Kesteloot
De eigenlijke verjaardag van Edgar Kesteloot is op 5 augustus. Bij wijze van blijvend aandenken wijdt Natuurpunt die dag (2022) een infobord in over Kesteloot zijn vele verwezenlijkingen voor onze organisatie en haar voorlopers. Het bord komt in de Uitkerkse Polder, een gebied waar Kesteloot zich in 2016 nog voor inspande. De rode wandeling (6,5 km) zal vanaf dat moment ook de Edgar Kesteloot-wandeling heten. Elk stapje in de voetsporen van zo’n groot man kunnen we immers alleen maar aanmoedigen. Kom dus zeker eens langs!
portret_hugo_abts_wim_dirckx.jpg

“Jonge vernieuwers kregen van Edgar Kesteloot alle kansen”
Hugo Abts, voormalig voorzitter Natuurreservaten (1986 - 1995) en Natuurpunt Beheer (2014-2020)
“Edgar Kesteloot is de geestelijke vader van mijn natuurcarrière. Hij overtuigde me om verder te studeren en om me maatschappelijk te engageren voor BNVR/Natuurreservaten, omdat ‘mensen met mijn gedrevenheid nodig waren voor het natuurbehoud’. In 1972 studeerde ik af en vroeg Edgar mij om als vrijwilliger adviseur van de Raad van het Bestuur van BNVR te worden. Het begin van een intense, dagelijkse samenwerking. Edgar heeft me altijd het vertrouwen geschonken, ook toen de unitaire BNVR-RNOB regionaliseerde naar Natuurreservaten en Réserves Naturelles – geen evidente transitie. Jonge vernieuwers die voor maatschappelijke beweging zorgden, kregen van Edgar volop steun en kansen.”
portret_Eckhart_Kuijken_wim_dirckx.jpg

“Edgar Kesteloot juichte verjonging in natuurbehoud toe”
Eckhart Kuijken, voormalig voorzitter Natuurreservaten (1980-1986)
“Begin jaren 60 leerde ik Edgar Kesteloot kennen, zowel vanuit de Belgische Jeugdbond voor Natuurstudie als via mijn vogelringwerk op het KBIN. Hij juichte toe dat jonge wolven als ikzelf midden jaren 70 toetraden tot de Raad van Bestuur van BNVR. Daardoor heeft hij een bepalende rol gespeeld in de vernieuwing en regionalisering van de organisatie. Wat dan weer tot een positieve impuls leidde voor het officiële natuurbeleid. Mijn laatste uitstap met Edgar was in 2016 in de Uitkerkse Polders: ik zie hem nog zitten vooraan in de autobus met de microfoon in de hand, speurend naar de velduil in het natuurgebied dat hem het nauwst aan het hart ligt.”
portret_walter_roggeman_wim_dirckx.jpg

“Edgar Kesteloot had visionaire ideeën over de toekomst”
Walter Roggeman, erevoorzitter Natuurpunt (2001-2015)
“Edgar Kesteloot heeft de BNVR in de jaren 70 uit het slop getrokken met een grote vernieuwingsoperatie. Hij kwam bij mij terecht via Rudi Verheyen, mijn voorganger op de vogelringdienst. Als overtuigd voorstander van een eengemaakt België zag hij toch in dat de toekomst van de BNVR in twee zelfstandige en regionale vleugels lag. Samen met zijn visionaire voordrachten en publicaties van ruim 60 jaar geleden over de klimaatopwarming, het teveel aan CO2 en de problematische vogelvangst, is dat voor mij zijn grote verdienste. Je eigen overtuiging opzij zetten om plaats te maken voor jonge mensen en ze de vrijheid geven: het is weinigen gegeven!”
portret_Lieven_De_Schamphelaere_wim_dirckx.jpg

“De toewijding voor de natuur is bij Edgar Kesteloot altijd gebleven”
Lieven De Schamphelaere, erevoorzitter Natuurpunt (2015-2021)
“Ik groeide op met Le Jardin Extraordinaire, waarvan Edgar Kesteloot het gezicht was. Jaren later leerde ik hem kennen bij Natuurpunt als een bijzonder erudiete en vriendelijke man, die zijn gedachten helder formuleerde, met grote aandacht voor zijn gesprekspartners. Enkele jaren terug bekeken we vanuit de auto hoe het met de Haspengouwse natuurgebieden gesteld was. Toen Edgar een groeiplaats van de spiesleeuwenbek vermoedde, vergde het de nodige overtuigingskracht om de akker niet te gaan onderzoeken in de hitte van de namiddag. Ook de laatste jaren bleef die toewijding voor de natuur aanwezig, voornamelijk om fondsen te werven voor de Uitkerske Polder via zijn uitgebreid netwerk.”
Lees meer nieuws over
Krijg de natuur in je mailbox
Natuurberichten, heet van de naald. 3x per week