Edgar Kesteloot (100j): een leven in het teken van natuur en natuurbescherming

Vandaag, op 5 augustus, wordt Edgar Kesteloot 100 jaar. Zelfs met 100 jaren gegund is zijn invloed op de Belgische natuurorganisaties ronduit indrukwekkend. Ook internationaal krijgt hij de nodige erkenning: in september zal hij de Birdlife International Conservation Achievement Award ontvangen. Met een uitzonderlijke dosis charisma en overtuigingskracht heeft hij een leven lang mensen van alle komaf het belang van natuurbescherming bijgebracht. We spraken hem over enkele hoogtepunten.

Heel wat mensen kennen Edgar Kesteloot ongetwijfeld van zijn televisiewerk, vooral van ‘Le Jardin Extraordinaire’. Kesteloot: “Ik ben destijds begonnen bij de BRT (toenmalige VRT, red.), maar heb van de RTB meer kansen gekregen: daar is ‘Le Jardin’ een groot succes geworden. Zelfs de Franse televisie heeft het format overgenomen. Dat ik aanvankelijk zowel voor de Vlaamse als Waalse televisie werkte, stuitte vaak op onbegrip. Jammer, want ik wilde gewoon zoveel mogelijk Belgen liefde voor en kennis over natuur bijbrengen.”

Abelbrieven

Naast het scherm werkte Kesteloot onverstoord verder over de taalgrenzen. Hij vertelt ons over symbooldossiers uit zijn carrière: “In 1977 heb ik De Blankaart omgevormd van trekpleister voor Franse jagers tot beschermd natuurgebied. Niet evident, want die jagers betaalden veel. Toch heb ik de toenmalige eigenares kunnen overtuigen dat de natuurwaarden van De Blankaart belangrijker waren.

Ook aan de andere kant van de taalgrens liet Kesteloot zijn overredingskracht los: “Het Harchies-Pommeroeulmoeras was een drooggegelegd mijnverzakkingsgebied van meer dan 100 hectare. Om de drooglegging en ontginning opnieuw om te zetten in de oorspronkelijke water- en moeraspartij pleitte ik ervoor het gebied in te richten als onderzoeksstation voor het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). Onder andere met een brievenactie naar de toenmalige minister van Nationale Opvoeding en Onderwijs Abel Dubois en met de invloed van Freddy Darimont, toenmalig directeur Wetenschapsbeleid, is dat gelukt.”

Toekomstige generaties

De belangrijkste groep die Kesteloot van het belang van natuurbescherming wilde overtuigen, was de jeugd. Als voorzitter van de Belgische Natuur- en Vogelreservaten (BNVR) stelde hij de organisatie bloot aan de frisse blik en dadendrang van de jonge generatie. Daarmee stelde hij een voorbeeld voor alle komende generaties: “Ik kijk met een tevreden gevoel naar de huidige natuurverenigingen in ons land. Ze blijven de jeugd aanspreken. Bovendien is alles verder geregionaliseerd, zo kan je meer bereiken. Vroeger botsten wij vaak op grenzen, nu zijn jullie het die de grenzen kunnen stellen.”

Internationale erkenning

In september 2022 krijgt Kesteloot de Birdlife International Conservation Achievement Award voor zijn levenslange bijdrage aan de natuur en natuurbescherming. Het is een eer die niet veel mensen te beurt valt en waarvan het belang moeilijk te overschatten is. BirdLife International, dat dit jaar ook zijn honderdste verjaardag viert, is een van de grootste natuurbeschermingsorganisaties ter wereld. Het is als koepel actief in meer dan 100 landen, beheert meer dan 1 miljoen hectare natuurgebied en heeft ruim 10 miljoen leden en aanhangers. Natuurpunt en Natagora zijn de Belgische partners van Birdlife. 

Kesteloot wordt gelauwerd voor zijn wetenschappelijke bijdrages die ertoe geleid hebben dat de vogelvangst in België afgeschaft werd. Hij maakte jongeren bewust van de klimaat- en natuurcrises nog voor dit een wereldwijd fenomeen werd. Ook voor zijn engagement in het natuurbehoud in België en de oprichting van de Belgische Natuur- en Vogelresevaten en voor het gebruik van radio en televisie om mensen bewust te maken van de wonderen van de natuur en het belang van de bescherming ervan.

Hugo Abts, voormalig voorzitter Natuurreservaten (1986 - 1995) en Natuurpunt Beheer (2014-2020)

“Edgar Kesteloot is de geestelijke vader van mijn natuurcarrière. Hij overtuigde me om verder te studeren en om me maatschappelijk te engageren voor BNVR/Natuurreservaten, omdat ‘mensen met mijn gedrevenheid nodig waren voor het natuurbehoud’. In 1972 studeerde ik af en vroeg Edgar mij om als vrijwilliger adviseur van de Raad van het Bestuur van BNVR te worden. Het begin van een intense, dagelijkse samenwerking. Edgar heeft me altijd het vertrouwen geschonken, ook toen de unitaire BNVR-RNOB regionaliseerde naar Natuurreservaten en Réserves Naturelles – geen evidente transitie. Jonge vernieuwers die voor maatschappelijke beweging zorgden, kregen van Edgar volop steun en kansen.”

Walter Roggeman, erevoorzitter Natuurpunt (2001-2015)

“Edgar Kesteloot heeft de BNVR in de jaren 70 uit het slop getrokken met een grote vernieuwingsoperatie. Hij kwam bij mij terecht via Rudi Verheyen, mijn voorganger op de vogelringdienst. Als overtuigd voorstander van een eengemaakt België zag hij toch in dat de toekomst van de BNVR in twee zelfstandige en regionale vleugels lag. Samen met zijn visionaire voordrachten en publicaties van ruim 60 jaar geleden over de klimaatopwarming, het teveel aan CO₂ en de problematische vogelvangst, is dat voor mij zijn grote verdienste. Je eigen overtuiging opzij zetten om plaats te maken voor jonge mensen en ze de vrijheid geven: het is weinigen gegeven!”