Gerestaureerde ijskelder in Opdorp ontving al eerste wintergast

De ijskelder van het kasteel van Opdorp (Buggenhout) werd omwille van veiligheidsredenen in de jaren ’80 grotendeels vernield. Door een unieke samenwerking van vele lokale partners is deze ijskelder in zijn oude glorie hersteld. Tegelijkertijd werd hij ingericht als overwinteringsplaats voor vleermuizen. En deze winter was het al prijs: de eerste gewone grootoorvleermuis checkte in! 

Voorhistorische diepvriezer

IJskelders waren vooral een fenomeen uit het dagelijkse leven van de hogere standen. Gegoede burgers lieten ze bouwen om ijs te bewaren dat ’s winters meestal uit een aangrenzende (kasteel-) vijver werd gehaald. Het ijs hield drankjes en voedsel koel en werd ook medicinaal gebruikt. Dankzij een vernuftig ontwerp bleefhet tot diep in de zomer koel in ijskelders. Dat was onder meer te danken aan een dikke isolerende grondlaag bovenop de constructie. Bovendien werd met een lange gang en deuren een slim sluissysteem gecreëerd dat warme lucht buiten hield. Na het ontstaan van ijsfabrieken en nadien ook diepvriezers geraakten ijskelders in onbruik. In veel gevallen werden ze vergeten, gesloopt of als afvalput gebruikt. 

Natuur en erfgoed, hand in hand

De restauratie van ijskelders is zowel vanuit cultuurhistorisch als natuurbehoudsstandpunt belangrijk. Enerzijds herinneren ijskelders aan een oud gebruik. Anderzijds vormen ze vandaag ideale winterverblijven voor vleermuizen. Door ze te restaureren, kunnen ijskelders hun volledige potentieel als overwinteringsplaats waarmaken. Dat is belangrijk, want de meeste vleermuissoorten die in Vlaanderen voorkomen hebben het moeilijk. Maar liefst 60 % van ‘onze’ vleermuissoorten zijn ernstig bedreigd en alle soorten zijn Europees beschermd. IJskelders zijn dan ook een mooi voorbeeld van hoe erfgoed en natuur elkaar kunnen versterken: door ijskelders te herbestemmen als vleermuisverblijf kan dit klein patrimonium met zijn ‘verhalen’ bewaard blijven voor de toekomst. 

Vleermuisvriendelijke inrichting

De ijskelder van het kasteel van Opdorp is nu voorzien van een vleermuisvriendelijke inrichting. Enerzijds zijn er drie nieuwe deuren met invliegopeningen, die groot genoeg zijn om ‘zwermgedrag' toe te laten. Deze deuren zorgen in combinatie met de isolerende grondlaag bovenop voor een vrij constant microklimaat met hoge luchtvochtigheid. Omdat vleermuizen graag wegkruipen in spleten en kieren werd de binnenkant van de ijskelder speciaal niet gevoegd. Er werden ook verschillende extra wegkruipstenen (stenen met spleten en gaten) opgehangen. In de directe omgeving van de ijskelder werd een heg heraangeplant als verbindend element in het landschap en werd een grote poel hersteld. 

Afbeelding

Eerste gast