Het Grote Vogelweekend 2020: 'Recordaantal tellers, maar zacht winterweer lokt minder vogels naar de tuin’
Met 40.823 tuinvogeltellers heeft Het Grote Vogelweekend het record van vorig jaar (36.488) alweer verpulverd. Er werden het afgelopen weekend minstens 764.541 vogels geteld in 23.987 tuinen. Het Grote Vogelweekend is daarmee de grootste publiekscampagne van Natuurpunt en de tellingen lopen nog volop binnen. Er werden gemiddeld slechts 23 vogels van 8 soorten per tuin opgemerkt. Dat was geen echte verrassing want buiten ruikt het meer naar lente dan naar winter. De koolmees, de huismus en de kauw vormen de top 3.
“We wisten op voorhand dat de meeste winterse vinken en lijsters het al voor bekeken hielden, de koolmees was dan ook een verwachte winnaar”, zegt Gerald Driessens, vogelexpert van Natuurpunt. Voor de koolmees is het slechts de tweede keer dat hij als winnaar uit de bus komt, ook in 2018 was dat het geval. Meer nog, in dat jaar zag de top 10 er (op de laatste plaats na) identiek uit. “We zijn benieuwd wat de verdere analyse van de data gaat zeggen over onze nummer 2, de huismus. Zitten ze nog in evenveel tuinen als voorheen, en is hun groepsgrootte nog geslonken?”
Aantal soorten per tuin
Met gemiddeld 23 vogels van 8 soorten per tuin zet de achteruitgang van het aantal vogels zich helaas door. In 2019 waren er 24 vogels van 9 soorten per tuin. Dit zegt echter niets over de trend van die soorten op nationale of Europese schaal. Het verschijnen van vogels in de tuin is vooral weer- en voedselgerelateerd. We berichtten er al eerder over dat grote concentraties wintervogels ontbraken of reeds vertrokken zijn. We hebben dit jaar zelfs geen winter gezien.
“Het wordt vooral interessant om de volledige data nu verder te gaan analyseren op enkele van onze standvogels”, zegt Driessens. “Zowel wat verliezers als winnaars betreft, want die zijn er ook, denk maar aan de kleurrijke putter die ‘helemaal’ terug is, al zal het nooit een zeer talrijke soort worden.”
Komt de merel er bovenop?
De grootste verliezer van vorig jaar, de merel, behield zijn 8ste plaats van vorig jaar. De afgelopen 3 jaar waren dramatisch door herhaalde uitbraken van het usutuvirus (dat ook sommige andere soorten trof). In 2019 was er geen merkbare uitbraak van het virus en kijk, hij werd nu al terug in 75% van de tuinen opgemerkt. Vorig jaar bracht de crash hem naar 72%. Die toename kan deels wel het gevolg zijn van meer aanvoer van wintermerels uit het noorden, maar laat het in de eerste plaats een verademing zijn dat de soort niet nog verder wegzakte.
Komt het nog goed met onze tuinvogels?
In tegenstelling tot de populariteit van het project, lijkt het erop dat de aantallen tuinvogels van jaar tot jaar verder wegzakken. “Toch moeten we de resultaten van tuinvogeltellingen in het juiste perspectief blijven plaatsen”, zegt Gerald Driessens. “Vogels komen vooral naar de tuin bij grote honger en bij gebrek aan voedsel in de natuur”, zegt hij. “Wanneer vogels voldoende natuurlijk voedsel vinden, kunnen we daar alleen maar blij om zijn. En het kan uiteraard ook een combinatie zijn van de twee: minder vogels én almaar zachtere winters. Punt is dat de vele duizenden mensen er mee voor zorgen dat de vogels bij een onaangekondigde winterprik toch op een omvangrijke en evenwichtige voedselvoorraad kunnen terugvallen. Even belangrijk is dat tienduizenden tellers weer wat dichter bij de natuur staan”, klinkt het.
Over Het Grote Vogelweekend
Met Het Grote Vogelweekend wil Natuurpunt gegevens verzamelen over de toestand van onze tuinvogels. Met enkel professionele biologen zou het onmogelijk zijn om de honderdduizenden gegevens te verzamelen. Tegelijkertijd wil de natuurvereniging mensen de schoonheid van de natuur in hun eigen tuin laten ontdekken en hen aanmoedigen om vogels te voederen, vooral tijdens de wintermaanden.
De massale respons op de telling laat zien dat veel mensen begaan zijn met wat er zich in de natuur afspeelt. Natuurpunt wil alle tellers bedanken voor hun hulp bij deze telling. De definitieve resultaten verschijnen binnenkort in een uitgebreider rapport.
De top 10 in Vlaanderen (tussen haakjes de ranking van 2019):
1. Koolmees (4)
2. Huismus (3)
3. Kauw (2)
4. Vink (1)
5. Pimpelmees (6)
6. Houtduif (5)
7. Turkse tortel (7)
8. Merel (8)
9. Ekster (10)
10. Roodborst (11)
Ook in Nederland en het Verenigd Koninkrijk werd afgelopen weekend geteld. In Nederland is de voorlopige top drie: huismus, koolmees, pimpelmees.
Je kan je gegevens nog altijd doorgeven tot het einde van deze week via www.vogelweekend.be
Vogeltelweek voor Scholen
Natuurpunt organiseerde ook een Vogeltelweek voor Scholen van 20 tot en met 24 januari: 4361 leerlingen uit 219 klassen telden samen meer dan 10.000 vogels. Daaruit bleek dat de kauw weer met glans de meest getelde vogel was op de Vlaamse speelplaatsen, voor de zesde keer op rij. De houtduif en de zwarte kraai vervolledigen de top 3.
REGIONALE VERSCHILLEN
Nergens zoveel vogelaars als in de provincie Antwerpen
In de provincie Antwerpen werden in 6569 tuinen 168.056 vogels geteld tijdens het Grote Vogelweekend dat Natuurpunt afgelopen weekend organiseerde. Daarmee was Antwerpen de meest actieve provincie tijdens de tuinvogeltelling. Met gemiddeld 22 vogels per tuin zaten er in de Antwerpse tuinen het minste aantal vogels in Vlaanderen.
In de provincie Antwerpen scoorde de vink lager dan in de andere provincies, en de merel net één plaats hoger. Na Vlaams-Brabant is Antwerpen de provincie waar de halsbandparkiet het snelst oprukt, hij staat er op de 22ste plaats.
Top 10 Provincie Antwerpen
Koolmees
Huismus
Kauw
Houtduif
Pimpelmees.
Vink
Merel
Turkse Tortel
Ekster
Roodborst
Limburg heeft het meest aantal soorten vogels per tuin
Met gemiddeld 27 vogels per tuin zaten er in de Limburgse tuinen opvallend meer vogels dan elders in Vlaanderen maar verhoudingsgewijs namen hier het minst aantal tellers deel. In de provincie Limburg werden in 2537 tuinen 88.031 vogels geteld.
Net als in West-Vlaanderen, haalt de huismus in Limburg nog een eerste plaats. We zijn benieuwd naar een vergelijking met de vorige jaren. De kauw, een soort die zich probleemloos heeft aangepast aan de verstedelijking, moet het hier stellen met een 6de plaats.
Top 10 Provincie Limburg
Huismus
Koolmees
Pimpelmees
Houtduif
Vink
Kauw
Turkse Tortel
Merel
Ekster
Zwarte Kraai
Huismus valt buiten de top 3 in Oost-Vlaanderen
Weinig verrassingen in de Oost-Vlaamse top 10, al scoort de huismus hier met een 4de plaats lager dan in de andere provincies. Mogelijk zal de spreiding per tuin hier iets meer duidelijkheid brengen. Het is de enige provincie waar de vink een top 3-plaats scoort. In de provincie Oost-Vlaanderen werden in 6159 tuinen 182.684 vogels geteld tijdens het Grote Vogelweekend dat Natuurpunt afgelopen weekend organiseerde. Met gemiddeld 23 vogels per tuin scoort Oost-Vlaanderen gemiddeld, ze zorgde voor het tweede hoogste aandeel tellers.
Top 10 Provincie Oost-Vlaanderen
Koolmees
Kauw
Vink
Huismus
Houtduif
Pimpelmees
Turkse Tortel
Merel
Ekster
Roodborst
Halsbandparkiet rukt op in Vlaams-Brabant
Vlaams-Brabant scoort het hoogste als het om de halsbandparkiet gaat, die staat hier op de 17de plaats. Net als de vorige jaren zien we dat Vlaams-Brabant, samen met Limburg, de enige provincie is waar de kauw niet in de top 5 zit, maar het moet stellen met een 6de plaats. De ekster doet het hier beter dan gelijk waar in Vlaanderen. In de provincie Vlaams-Brabant werden in 3729 tuinen 108.585 vogels geteld tijdens het Grote Vogelweekend dat Natuurpunt afgelopen weekend organiseerde. Met gemiddeld 23 vogels per tuin scoorde Vlaams-Brabant het Vlaamse gemiddelde.
Top 10 Provincie Vlaams-Brabant
Koolmees
Huismus
Pimpelmees
Vink
Houtduif
Kauw
Ekster
Merel
Turkse Tortel
Zwarte Kraai
West-Vlaanderen tekent voor het hoogst aantal spreeuwen
Het landelijke West-Vlaanderen biedt duidelijk nog iets meer ruimte voor soorten als de huismus en de Turkse tortel, twee soorten die het in meer verstedelijkt gebied veel slechter doen. Meer weides en meer vee staan ook garant voor meer spreeuwen: West-Vlaanderen is de enige provincie waar deze soort nog de top 10 haalt. In de provincie West-Vlaanderen werden in 4824 tuinen 145.348 vogels geteld tijdens het Grote Vogelweekend dat Natuurpunt afgelopen weekend organiseerde. Er werden gemiddeld 23 vogels per tuin geteld.
Top 10 Provincie West-Vlaanderen
Huismus
Kauw
Koolmees
Vink
Turkse tortel
Pimpelmees
Houtduif
Merel
Spreeuw
Ekster
infographic_het_grote_vogelweekend_2020.pdf (353.11 KB)