Hoe gaat het met de beschermde soorten in de Antwerpse haven?

Jaarlijks gebeurt er heel wat monitoring om te zien hoe de populaties van de soorten uit het SBP zich ontwikkelen. Deze monitoring wordt deels uitgevoerd door professionele medewerkers van Natuurpunt Antwerpen Noord & Kempen, en deels door een grote groep vrijwilligers. Aan het einde van het jaar worden alle verzamelde gegevens gebundeld om te evalueren in hoeverre de doelstellingen van het SBP zijn behaald. Hiervoor worden ook gegevens uit waarnemingen.be gebruikt. Jaarlijks wordt hierover een monitoringsrapport geschreven. Dit zijn jaar op jaar lijvige/omvangrijke documenten, waarin de actuele toestand van de populaties van elke soort beschreven wordt, alsook de trends die ze doorheen de jaren vertonen. Recent is het nieuwste rapport, over het jaar 2023, verschenen. Hieronder worden enkele voorbeelden van trends besproken.

Blauwborst als paraplusoort voor het hele havengebied

Eén van de paraplusoorten is de blauwborst (Luscinia svecica), een vogel die het liefst broedt in moerasgebieden. Voor deze soort werd een doelstelling vastgelegd van 50 à 60 broedparen in heel het havengebied. In de afgelopen jaren is er veel moeite gedaan om nieuwe rietvelden aan te leggen en bestaande rietvelden in de haven te verbeteren. En met succes: tussen 2020 en 2023 werd de doelstelling elk jaar behaald! Zowel in 2020 als in 2021 werd deze zelfs ruimschoots overschreden, met respectievelijk 78 en 77 aanwezige territoria. Hoewel nog niet alle gegevens van 2024 zijn verwerkt, lijkt het erop dat de doelstelling dit jaar in de reeds ingerichte gebieden niet wordt gehaald. Wel wordt de ondergrens van 50 territoria in de Ecologische Infrastructuur (in het havengebied) nog gehaald. Om ervoor te zorgen dat de doelstelling in de toekomst terug wordt/ duurzaam blijft worden behaald, wordt er voorzien in de aanleg van extra rietvelden (Haasop, Rode Weel, Grote Kreek …).  

Orchideeën in een haven?

Het havengebied is tevens de thuisbasis van heel wat orchideeënsoorten. Aangezien alle orchideeën wettelijk beschermd zijn, werden ze allemaal in het SBP opgenomen. Sindsdien worden heel wat zones en bermen beheerd om deze soorten te ondersteunen. Dit heeft in de laatste jaren geleid tot een aanzienlijke toename van zowel het aantal groeiplaatsen als het aantal planten per groeiplaats. De meest spectaculaire groei wordt gezien bij de moeraswespenorchis (Epipactis palustris). Waar er in 2016 nog 20.000 exemplaren van deze soort werden gevonden, verspreid over 14 locaties, ging het in 2023 al om 90.000 exemplaren op 16 locaties. Andere soorten hebben zich zelfs nog sterker doorheen de haven verspreid. Van bijenorchis (Ophrys apifera) waren in 2014 maar 13 groeiplaatsen gekend, in 2023 ging het al om 47 locaties!

Wie geïnteresseerd is om meer te weten, het rapport van 2023 is te vinden via de volgende link: https://www.antwerpennoord.be/wp-content/uploads/2024/07/2024-06-24_Mon… 

Tekst: Tim Vochten, Natuurpunt Antwerpen Noord & Kempen vzw